Giải bài tập SGK Giáo dục kinh tế pháp luật 10 [Cánh diều]

Hướng dẫn Giải bài tập SGK Giáo dục kinh tế pháp luật 10 [Cánh diều] đầy đủ, chi tiết nhất, bám sát nội dung kiến thức SGK Giáo dục kinh tế pháp luật 10 Cánh diều, giúp các em học tốt hơn.

Mục lục Giải bài tập SGK Giáo dục kinh tế pháp luật 10 Cánh diều

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 1: Các hoạt động kinh tế trong đời sống xã hội

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 2: Các chủ thế của nền kinh tế

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 3: Thị trường

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 4: Cơ chế thị trường

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 5: Ngân sách nhà nước

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 6: Thuế

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 7: Sản xuất kinh doanh và các mô hình sản xuất kinh doanh

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 8: Tín dụng

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 10: Lập kế hoạch tài chính cá nhân

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 11: Công dân với hệ thống chính trị nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 12: Bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 13: Chính quyền địa phương

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 14: Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 15: Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về chế độ chính trị

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 16: Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 17: Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ và môi trường

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 18: Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về bộ máy nhà nước

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 19: Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 20: Hệ thống pháp luật Việt Nam

Soạn Kinh tế Pháp luật 10 Bài 21: Thực hiện pháp luật

---------------------------------

Giải bài tập SGK Giáo dục kinh tế pháp luật  10 Bài 1: Các hoạt động kinh tế trong đời sống xã hội

Mở đầu

Em hãy quan sát các hình ảnh sau và chỉ ra mối liên hệ giữa các hoạt động trong hình ảnh đó.

Hướng dẫn giải:

Mối liên hệ giữa các hoạt động trong hình ảnh đó:

- Hình 1: Trồng bắp cải.

- Hình 2: Rau củ (bắp cải) được bán tại quầy.

- Hình 3: Món ăn được chế biến từ bắp cải.

=> Các hoạt động trong 3 hình ảnh có sự liên kết với nhau tạo thành vòng tuần hoàn sản xuất, trao đổi, tiêu dùng.

Khám phá

1. Hoạt động sản xuất và vai trò của hoạt động sản xuất

Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi:

Thông tin 1. Làng gốm Bát Tràng nổi tiếng với sản phẩm gốm sứ của Đồng bằng Bắc Bộ. Quá trình làm ra sản phẩm bao gồm hai giai đoạn chính: một là tạo cốt gồm, trang trí hoạ tiết, hai là phủ men lớp ngoài sản phẩm. Ở mỗi công đoạn đều cần sự khéo léo của người thợ để sản phẩm có phong cách và sắc thái riêng. Làng nghệ gồm sử Bát Tràng sản xuất và cung cấp các sản phẩm với mẫu mã đa dạng, kích thước và công năng khác nhau như gốm sứ mĩ nghệ, đồ thờ cúng, đồ dùng sinh hoạt,...

(Theo Hà Nguyễn, Làng nghệ tÌủ công Hà Nội, NXB Thông tin và Thuyền thông, năm 2017)

Thông tin 2. Công nghệ sân xuất sản phẩm âm nhạc là một quy trình khép kín, bao gồm nhiều công đoạn được gắn kết với nhau. Một nhà sản xuất đưa ra thị trường những sản phâm âm nhạc có giá trị nghệ thuật và tính nhân văn cao sẽ đóng góp tích cực cho việc thưởng thức âm nhạc của công chúng, góp phần nâng cao đời sống tinh thần. Những sản phẩm âm nhạc đó giúp con người sống tốt hơn, nhân văn hơn và đóng góp cho xã hội nhiều hơn.

(Theo Báo điện từ Hội nhạc sĩ Miệt Nứn, ngày 23/8/2013)

Thông tin 3. Đồng bằng sông Cửu Long với diện tích đất trông lúa hơn 3,2 triệu héc-ta, hằng năm đóng góp hơn 50% sản lượng lúa và hơn 90% lượng gạo xuất khẩu, không chỉ đảm bảo an ninh lương thực mà còn khẳng định được vai trò, vị thể xuất Khẩu gạo hàng đầu trên thế giới của Việt Nam.

(Theo VOW5, ngày 11/4/2020)

a) Em hãy cho biết hoạt động sản xuất trong mỗi thông tin trên có vai trò gì đối với đời sống của con người và xã hội?

b) Em hãy xác định điểm giống nhau và điểm khác biệt trong hoạt động ở thông tin 1, thông tin 3 với hoạt động ở thông tin 2.

Hướng dẫn giải:

a) Vai trò của hoạt động sản xuất đối với đời sống của con người và xã hội:

 - Thông tin 1: sản xuất và cung cấp các sản phẩm gốm sứ với mẫu mã đa dạng, kích thước và công năng khác nhau => dùng để làm đồ mĩ nghệ, đồ thờ cúng, đồ dùng sinh hoạt,…

 - Thông tin 2: tạo ra các sản phẩm âm nhạc => đóng góp tích cực cho những sản phẩm âm nhạc của công chúng, góp phần nâng cao đời sống tinh thần, giúp con người sống tốt hơn, nhân văn hơn và đóng góp cho xã hội nhiều hơn.

 - Thông tin 3: trồng lúa tạo ra lúa gạo để phục vụ đời sống người dân và xuất khẩu => đảm bảo an ninh lương thực, khẳng định vai trò, vị thế xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới của Việt Nam.

b) Điểm giống nhau và điểm khác biệt trong hoạt động ở thông tin 1, thông tin 3 với hoạt động ở thông tin 2:

- Điểm giống nhau: đều tạo ra sản phẩm vật chất và tinh thần đáp ứng các nhu cầu của con người.

- Điểm khác nhau:

+ Thông tin 1, thông tin 3: tạo ra sản phẩm phục vụ đời sống vật chất của con người.

+ Thông tin 2: Tạo ra sản phẩm phục vụ đời sống tinh thần của con người.

2. Hoạt động phân phối, trao đổi và vai trò của hoạt động phân phối, trao đổi

Em hãy đọc trường hợp dưới đây và thảo luận:

  Anh Nam là một kĩ sư công nghệ thông tim làm việc tại một doanh nghiệp chuyên sản xuất và cung cấp phần mềm tin học cho lĩnh vực y tế, giáo dục. Năm nay, công ty đã thực hiện thành công một dự án sản xuất phần mềm cho giáo dục, được thị trường đón nhận. Nhờ thành công này, ngoài tiên lương hằng tháng theo hợp đồng lao động, anh Nam và những người tham gia dự án còn được hưởng thu nhập tăng thêm theo kết quả thực hiện dự án. Hình thức phân phối thu nhập này đã khích lệ các thành viên công ty tích cực, chủ động và sáng tạo hơn nữa trong sản xuất kinh doanh.

a) Từ thông tin trong trường hợp trên, em hãy cho biết anh Nam và đồng nghiệp nhận được những gì sau quá trình thực hiện dự án tại công ty?

b) Mức thu nhập nhận được của người lao động có tác dụng như thế nào đối với hoạt động sản xuất kinh doanh trong giai đoạn tiếp theo?

Trả lời:

a) Sau quá trình thực hiện dự án tại công ty, anh Nam và đồng nghiệp nhận được:

   Ngoài tiền lương hằng tháng theo hợp đồng lao động, còn được hưởng thu nhập tăng thêm theo kết quả thực hiện dự án.

b) Mức thu nhập nhận được của người lao động có tác dụng khích lệ người lao động trong công ty tích cực, chủ động và sáng tạo hơn đối với hoạt động sản xuất kinh doanh trong giai đoạn tiếp theo.

Em hãy đọc thông tin và thảo luận

Thông tin 1. Một trong những chợ phiên có nhiều người tìm đến ở huyện Quỳnh Nhai (tỉnh Sơn La) là chợ phiên Huổi Cuổi họp năm ngày một lần. Chợ có nhiều mặt hàng nông sản, công cụ sản xuất, sản phẩm may mặc và các mặt hàng mang đậm những nét văn hoá rất riêng của đông bảo dân tộc Thái. Đây là chợ phiên nằm gần trung tâm huyện Quỳnh Nhai nên người dân các xã lân cận thường đến đây ể mua bán, trao đổi hàng hoá. Khi trời mới tờ mờ sáng, những người bán hàng đã đến chợ, bày biện hàng hoá. Còn người đi chợ cũng đến từ rất sớm để tìm mua thực phẩm tươi ngon và những vật phẩm cần thiết cho gia đình.

(Theo Vietnan+/TTXVN)

Thông tin 2. Theo “Sách trắng Thương mại điện tử Việt Nam năm 2020”, có đến 45% người dùng Internet với mục đích tìm kiếm thông tin mua hàng; tỉ lệ người dùng Intermet tham gia mua sắm trực tuyến ít nhất một lần trong năm là 77% (năm 2019). Thông tin trong hình 1 cho thấy, ngày càng có nhiều người tiêu dùng sẵn sảng tham gia và yêu thích mua sắm trực tuyến.

(Theo Sách trắng Thương mại điện từ Việt Nam năm 2020, Cục Thương mại điện từ và Kinh tế số, Bộ Công thương)

a) Em có nhận xét gì về vai trò của hoạt động trao đổi qua các thông tin trên?

b) Ngoài hình thức kể trên, em còn có thể mua và bán băng những hình thức nào?

Trả lời:

a) Vai trò của hoạt động trao đổi:

  - Kết nối sản xuất với tiêu dùng.

  - Giúp người sản xuất bán được sản phẩm của mình.

  - Giúp người tiêu dùng mua được sản phẩm phù hợp với nhu cầu của bản thân.

  - Thúc đẩy việc trao đổi, mua bán, giúp phát triển kinh tế của đất nước.

b) Ngoài hình thức kể trên, em còn có thể mua và bán băng những hình thức:

- Mua bán tại cửa hàng

- Mua bán thông qua các bên trung gian

- Mua bán tại quầy lưu động

3. Hoạt động tiêu dùng và vai trò của hoạt động tiêu dùng

Em hãy quan sát hình ảnh, đọc thông tin và thảo luận

Tết âm lịch hăng năm tại Việt Nam là thời khắc sum vậy, là dịp để mỗi người dành tặng những điều tốt đẹp nhất cho gia đình, bạn bè và chính bản thân mình. Đây cũng chính là thời điểm thị trường thực phẩm sôi động nhất trong năm, đặc biệt càng những ngảy giáp Tết nhu cầu tiêu dùng trên khắp cả nước càng trở nên nhộn nhịp với rất nhiều mặt hàng như thực phẩm, bánh kẹo, mứt tết, đồ uống,... Sự gia tăng nhu cầu tiêu dùng trong dịp Tết là động lực thúc đây hoạt động sản xuất hàng hoá và dịch vụ.

a) Em hãy cho biết các sản phẩm tiêu dùng nào được nhắc đến ở thông tin và hình ảnh trên. Hoạt động tiêu dùng đó có ý nghĩa như thế nào đối với mỗi người?

b) Theo em, hoạt động tiêu dùng có vai trò gì đối với sản xuất?

c) Em hãy kể thêm các hoạt động tiêu dùng khác mà em biết.

Trả lời:

a) 

- Các sản phẩm tiêu dùng được nhắc đến ở thông tin và hình ảnh trên: thực phẩm, bánh kẹo, mứt tết, đồ uống

- Ý nghĩa của hoạt động tiêu dùng: 

+ Thỏa mãn nhu cầu vật chất và tinh thần của mọi người trong ngày tết.

+ Thúc đẩy hoạt động mua bán ngày cuối năm trở nên sôi nổi và nhộn nhịp hơn.

b) Vai trò của hoạt động tiêu dùng đối với sản xuất:

  - Thỏa mãn nhu cầu vật chất và tinh thần của con người.

  - Là động lực thúc đẩy sản xuất ngày càng phát triển, tạo ra nhiều sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng.

c) Các hoạt động tiêu dùng khác mà em biết:

+ Tiêu dùng quần áo mới

+ Tiêu dùng thực phẩm cho sinh hoạt ăn uống hằng ngày

+ Tiêu dùng vật dụng gia đình

+ Tiêu dùng đồ dùng học tập

+ …

Luyện tập

Câu 1. Em hãy cho biết những nhận định sau đây đúng hay sai và giải thích vì sao.

A. Hoạt động sản xuất nông nghiệp là một trong những cơ sở cho sự tồn tại của con người.

B. Kết quả của hoạt động sản xuất là tạo ra sản phẩm phục vụ hoạt động tiêu dùng.

C. Tiêu dùng tạo ra nhu cầu và mục đích cho sản xuất.

D. Hoạt động trao đổi không liên quan tới hoạt động sản xuất.

E. Hoạt động trao đổi có thể thúc đây hoạt động sản xuất và hoạt động tiêu dùng.

Câu 2. Em hãy phân loại các hoạt động kinh tế sau đây. Hoạt động nào có thể xếp được vào nhiều nhóm? Tại sao?

A. Một thanh niên đang sử dụng máy tính cá nhân tại nhà.

B. Nhóm bạn nhỏ đang xem phim tại rạp chiếu phim.

C. Một người đang thả thức ăn cho tôm xuống đầm nuôi tôm, thức ăn đóng trong bao có nhãn hiệu nơi sản xuât.

D. Một người đang trả tiền mua hoa tại cửa hàng hoá.

Trả lời:

Câu 1. Nhận xét những nhận định sau đây đúng hay sai:

A. Hoạt động sản xuất nông nghiệp là một trong những cơ sở cho sự tồn tại của con người.

=> Đúng.

Giải thích: Nếu hoạt động sản xuất nông nghi tạo ra lương thực, thực phẩm phục vụ đời sống hằng ngày của con người.

B. Kết quả của hoạt động sản xuất là tạo ra sản phẩm phục vụ hoạt động tiêu dùng.

=> Đúng.

Giải thích: Hoạt động sản xuất ạo ra được các sản phẩm để đáp ứng những nhu cầu thiết yếu của con người.

C. Tiêu dùng tạo ra nhu cầu và mục đích cho sản xuất.

=> Đúng.

Giải thích: Tiêu dùng động lực thúc đẩy sản xuất ngày càng phát triển, tạo ra nhiều sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng.

D. Hoạt động trao đổi không liên quan tới hoạt động sản xuất.

=> Sai.

Giải thích: Thúc đẩy có vai trò kết nối sản xuất với tiêu dùng, giúp người sản xuất bán được sản phẩm của mình và người tiêu dùng mua được sản phẩm phù hợp với nhu cầu của bản thân.

E. Hoạt động trao đổi có thể thúc đẩy hoạt động sản xuất và hoạt động tiêu dùng.

=> Đúng.

Giải thích: Thúc đẩy có vai trò kết nối sản xuất với tiêu dùng, giúp người sản xuất bán được sản phẩm của mình và người tiêu dùng mua được sản phẩm phù hợp với nhu cầu của bản thân.

Câu 2. Phân loại các hoạt động kinh tế:

A. Một thanh niên đang sử dụng máy tính cá nhân tại nhà.

=> Tiêu dùng

B. Nhóm bạn nhỏ đang xem phim tại rạp chiếu phim.

=> Tiêu dùng

C. Một người đang thả thức ăn cho tôm xuống đầm nuôi tôm, thức ăn đóng trong bao có nhãn hiệu nơi sản xuất.

=> Sản xuất, tiêu dùng

D. Một người đang trả tiền mua hoa tại cửa hàng hoa.

=> Trao đổi 

* Hoạt động có thể xếp được vào nhiều nhóm là hoạt động C.

Giải thích:

- Một người đang thả thức ăn cho tôm xuống đầm nuôi tôm là hoạt động sản xuất.

- Sử dụng thức ăn đóng bao có nhãn hiệu là hoạt động tiêu dùng.

Câu 3. Em hãy vẽ sơ đồ mô tả mối quan hệ giữa các hoạt động sản xuất, hoạt động phân phối, trao đổi và hoạt động tiêu dùng. Lấy ví dụ một sản phẩm cụ thể để minh hoạ mối quan hệ trên.

Câu 4. Em hãy kể lại những việc em đã làm khi tham gia vào các hoạt động kinh tế. Em đã điều chỉnh như thế nào với những việc làm chưa phù hợp? Theo em, học sinh trung học phổ thông cần thể hiện trách nhiệm gì khi tham gia các hoạt động kinh tế hằng ngày?

Trả lời:

Câu 3. Sơ đồ:

=> Ví dụ: Trong quá trình sản xuất lúa gạo:

 Khi chăm sóc, gieo trồng cây lúa (sản xuất) -> người dân mua phân bón (trao đổi) để thúc đẩy cây lúa phát triển tươi tốt -> thu hoạch lúa gạo để bán ra thị trường (tiêu dùng) -> mua gạo để chế biến các món ăn tại các quán ăn (sản xuất) -> bán các món ăn cho người dùng (trao đổi) -> …

Câu 4. Những việc em đã làm khi tham gia vào các hoạt động kinh tế như:

+ Hoạt động tiêu dùng thực phẩm như đồ ăn sáng, đồ ăn vặt.

+ Hoạt động mua sắm quần áo mới.

+ Hoạt động đóng học phí.

+ …

=> Đối với những việc làm chưa phù hợp, em cần: xem xét và rút kinh nghiệm, không tiếp tục thực hiện.

* Học sinh trung học phổ thông cần thể hiện trách nhiệm khi tham gia các hoạt động kinh tế hằng ngày như: 

 - Chủ động tham gia vào các hoạt động sản xuất, trao đổi, mua bán phù hợp với điều kiện và lứa tuổi của mình.

 - Không tham gia vào các hoạt động trao đổi, mua bán trái pháp luật.

 - Cân nhắc, hỏi người lớn khi thực hiện trao đổi, mua bán với số tiền quá lớn.

Vận dụng

Câu 1. Em hãy tìm hiểu về các hoạt động kinh tế tại địa phương nơi em sinh sống và viết một bài thu hoạch ngắn theo yêu cầu sau:

- Mô tả hoạt động kinh tế đang diễn ra.

- Nêu nhận xét của em về những hoạt động kinh tế mà học sinh trung học phổ thông có thể tham gia.

Câu 2. Em hãy cùng bạn xây dựng kịch bản và tổ chức một buổi toạ đàm về chủ đề “Tiêu dùng xanh” để góp phần nâng cao ý thức, trách nhiệm của học sinh khi tham gia vào các hoạt động kinh tế.

Trả lời:

Câu 1.

Em tự nêu các hoạt động đang tại địa phương.

* Nhận xét những hoạt động kinh tế mà học sinh trung học phổ thông có thể tham gia như:

 - Hoạt động thanh lí quần áo đã qua sử dụng.

- Hoạt động sản xuất đồ handmade, mua bán sản phẩm để trích lợi nhuận giúp đỡ các bạn có hoàn cảnh khó khắn.

=> Các hoạt động sản xuất, trao đổi, mua bán phù hợp với điều kiện và lứa tuổi của mình, không được tham gia vào các hoạt động trao đổi, mua bán trái pháp luật.

Câu 2. 

Tạo thói quen "tiêu dùng xanh" cho thanh niên học sinh

A. Mở đầu: 

- Giới thiệu thành phần tham dự.

- Nêu lí do thực hiện buổi tọa đàm: xuất phát từ thói quen sử dụng túi ni lông và các sản phẩm từ nhựa của người dân vẫn còn rất phổ biến, trong đó có thanh niên. Thanh niên là lực lượng xung kích cần phải tiên phong thay đổi, tuyên truyền và lan tỏa hành vi tiêu dùng có trách nhiệm để bảo vệ môi trường (BVMT).

B. Nội dung chính:

- Các yếu tố tác động đến hành vi tiêu dùng của thanh niên

+ Thói quen tiêu dùng của thế hệ trẻ: sử dụng túi ni lông và các sản phẩm từ nhựa của người dân vẫn còn rất phổ biến.

+ Tình hình hiện này: lượng rác thải của người tiêu dùng thải ra tại Việt Nam cũng như trên thế giới những năm gần đây rất lớn và đang có xu hướng gia tăng.

- Đề xuất giải pháp:

+ Thành lập câu lạc bộ tiêu dùng hay làm các sản phẩm handmade, đồ tái chế từ vỏ nhựa trong trường học.

+ Thay đổi thói quen tiêu dùng bằng cách tuyên truyền thông qua bài viết trên mạng xã hội vì có nhiều người sử dụng. 

C. Kết thúc: Cùng nhau phát động phong trào “Tiêu dùng xanh”.

 

Giải bài tập SGK Giáo dục kinh tế pháp luật 10 Bài 2: Các chủ thế của nền kinh tế

Mở đầu

Em hãy cùng bạn chơi trò “Tìm vật đoán tên” các đồ vật trong hộp kín và xác định những chủ thể, các hoạt động kinh tế liên quan đến đồ vật em tìm được trong trò chơi đó.

Hướng dẫn giải:

Ví dụ: cho HS đoán tên đồ vật: bút mực, tẩy.

- Chủ thể: doanh nghiệp, công ty sản xuất.

- Các hoạt động kinh tế liên quan:

+ Hoạt động sản xuất: tạo ra được bút mực, tẩy.

+ Hoạt động tiêu dùng: sử dụng bút mực, tẩy.

+ Hoạt động trao đổi: phân phối các sản phẩm cho các đơn vị nhỏ lẻ…

Khám phá

1. Chủ thể sản xuất

Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi

 Trên mảnh đất của gia đình, anh H đã thực hiện mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng công nghệ cao. Anh bỏ tiền đầu tư ao, máy móc, thiết bị, tôm giống, thức ăn,... và thuê nhân công phụ giúp. Mô hình nuôi tôm công nghệ cao cho phép quản lí chất lượng nguồn nước, sử dụng men vi sinh để phòng trừ dịch bệnh cho tôm. Nhờ đó, người nuôi có được sản phẩm tôm sạch, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Ngoài việc mang lại hiệu quả kinh tế cho bản thân, anh còn thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước, tạo việc làm cho người dân địa phương và truyền đạt mô hình sản xuất “xanh và sạch” cho những hộ nuôi tôm lân cận. Với quy mô sản xuất như hiện nay, hộ nuôi tôm của anh H có triển vọng chuyên đôi từ hình thức hộ kinh doanh cá thể thành doanh nghiệp đề đáp ứng nhu cầu phát triển sản xuất trong tương lai.

(Theo Cổng thông tin Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Đồng Nai, Startupdongnai.gov.vn)

a) Việc làm của chủ thể sản xuất trong thông tin bên đã đem lại điều gì cho bản thân anh và gia đình?

b) Với vai trò là người sản xuất, anh H đã đóng góp gì cho nên kinh tế và xã hội?

c) Ngoài chủ thể sản xuất trong thông tin trên, em còn biết đến những chủ thế nào nữa?

Hướng dẫn giải:

a) Việc làm của chủ thể sản xuất trong thông tin bên đã đem lại cho bản thân anh và gia đình: mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng công nghệ cao, giúp cho việc kinh doanh càng phát triển hơn, tạo nên lợi nhuận để có thể giúp cho bản thân và gia đình anh H có cuộc sống sung túc.

b) Với vai trò là người sản xuất, anh H đã đóng góp cho nên kinh tế và xã hội:

+ Sản phẩm tôm sạch, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng trên thị trường.

+ Đóng góp đầy đủ nghĩa vụ thuế đối với Nhà Nước.

+ Tạo việc làm cho người dân địa phương.

+ Truyền đạt mô hình sản xuất “xanh và sạch”.

c) Ngoài chủ thể sản xuất trong thông tin trên, những chủ thể khác nữa là:

+ Doanh nghiệp

+ Cá nhân, hộ gia đình sản xuất

2. Chủ thể trung gian

Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi

  Các sản phẩm điện, điện tử đã trở thành những vật dụng quan trọng, thiết yếu trong đời sống của mọi gia đình. Tham gia chuỗi kết nối sản xuất và tiêu dùng, các siêu thị điện máy đã xuất hiện ngày càng nhiều ở các trung tâm kinh tế, những nơi tập trung dân cư.

  Các siêu thị đã hợp tác chặt chẽ với nhà sản xuất để cung cấp ra thị trường các sản phẩm điện và điện tử đa dạng, trong đó các sản phẩm sử dụng công nghệ mới tiết kiệm điện, giảm thải các chất khí làm gia tăng hiệu ứng nhà kính ngày càng chiếm ưu thế.

a) Hoạt động của chủ thể trung gian giúp ích gì cho người sản xuất và người tiêu dùng?

b) Ngoài những chủ thể trung gian kể trên, em còn biết đến những chủ thể trung gian nào khác nữa?

Lời giải

a) Hoạt động của chủ thể trung gian giúp ích cho người sản xuất và người tiêu dùng:

+ Vai trò cầu nối giữa sản xuất và người tiêu dùng trong nền kinh tế.

+ Kết nối mối quan hệ mua và bán của mọi người trên thị trường.

+ Nền kinh tế trở nên sôi động hơn, linh hoạt hơn.

+ Góp phần làm cho sản xuất và tiêu dùng trở nên tương thích với nhau, thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng phát triển.

b) Những chủ thể trung gian khác như:

+ Cửa hàng bách hóa

+ Cửa hàng tiện lợi

+ Chợ, siêu thị

3. Chủ thể tiêu dùng

Em hãy phân tích tình huống và thảo luận

  Trường em sắp tổ chức hoạt động cắm trại, em được các bạn giao nhiệm vụ phụ trách chuẩn bị bữa trưa cho cả lớp. Với số tiền quỹ được giao, em sẽ cân nhắc trả lời những câu hỏi gì trước khi thực hiện nhiệm vụ?

Câu hỏi: Với vai trò là người tiêu dùng trong tình huống bên, em hãy cho biết quyết định chi tiêu của người tiêu dùng phụ thuộc vào những điều gì?

Lời giải

- Với số tiền quỹ được giao, em sẽ cân nhắc trả lời những câu hỏi như:

+ Lớp sẽ có tất cả bao nhiêu bạn tham gia?

+ Món ăn, đồ uống mà các bạn yêu thích là gì? Mức giá ra sao?

+ Danh sách các món ăn có thể cho vào danh sách đặt bữa trưa là gì? Chọn những món có nhiều bạn lựa chọn nhất.

- Với vai trò là người tiêu dùng, quyết định chi tiêu của người tiêu dùng phụ thuộc vào:

+ Số tiền có.

+ Nhu cầu sử dụng.

+ Sản phẩm mua.

4. Chủ thể nhà nước

Em hãy đọc trường hợp, thông tin và thảo luận

Trường hợp. Về chức năng kinh tế, Nhà nước cũng đóng vai trò chủ thể sản xuất, khi các doanh nghiệp, đơn vị nhà nước trực tiếp tạo ra và cung cấp hàng hoá, dịch vụ công cho xã hội. Mặt khác, Nhà nước cũng là chủ thể tiêu dùng, hoặc là chủ thể trung gian kết nối người mua và người bản một số loại hàng hoá, dịch vụ đặc biệt trên thị trường. Tuy nhiên, vai trò quan trọng và khác biệt của chủ thể nhà nước so với các chủ thể kinh tế khác thể hiện ở chỗ, Nhà nước là chủ thể quản lí nền kinh tế.

Thông tin. Quốc hội Việt Nam đã phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 — 2025. Theo đó, Chính phủ huy động các nguồn lực khác cùng với nguồn lực ngân sách nhà nước để đầu tư, thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững, hạn chế tái nghèo và phát sinh nghèo; hỗ trợ người nghèo, hộ nghèo vượt lên trên mức sống tối thiêu, tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, nâng cao chất lượng cuộc sống.

(Theo Nghị quyết số 24/2021/QH15)

a) Từ trường hợp và thông tin bên, em hãy cho biết Nhà nước đang thực hiện vai trò gì với tư cách là một chủ thể của nền kinh tế.

b) Ngoài vai trò trên, em có thể nêu thêm những vai trò nào khác của chủ thể nhà nước trong nền kinh tế?

Lời giải

- Với tư cách là một chủ thể của nền kinh tế, Nhà nước đang thực hiện vai trò:

 + Chủ thể sản xuất: khi các doanh nghiệp, đơn vị nhà nước trực tiếp tạo ra và cung cấp hàng hoá, dịch vụ công cho xã hội.

+ Chủ thể tiêu dùng, hoặc chủ thể trung gian: kết nối người mua và người bản một số loại hàng hoá, dịch vụ đặc biệt trên thị trường.

+ Vai trò quan trọng, nhà nước là chủ thể quản lí nền kinh tế.

- Chủ thể nhà nước trong nền kinh tế có các vai trò như:

+ Điều tiết và tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ thể khác hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả.

+ Điều chỉnh, khắc phục những vấn đề nảy sinh trong quá trình phát triển kinh tế.

+ Nắm giữ nguồn tài chính và cơ sở vật chất to lớn, bảo đảm cho hoạt động của bộ máy nhà nước và của các tổ chức chính trị xã hội khác

Luyện tập

Câu 1. Em hãy cho biết ai là chủ thể sản xuất trong những trường hợp sau đây. Vì sao?

A. Người lái xe taxi.

B. Hộ nông dân nuôi bò sữa.

C. Doanh nghiệp chế biến hạt điều xuất khẩu.

D. Một nhóm người đi du lịch.

E. Nhóm học sinh đang làm báo tường treo tại lớp.

G. Mẹ tranh thủ cắt may quần áo cho các con vào buổi tối.

Lời giải

Chủ thể sản xuất trong những trường hợp sau:

Chủ thể sản xuất	Lý do
A. Người lái xe taxi. B. Hộ nông dân nuôi bò sữa. C. Doanh nghiệp chế biến hạt điều xuất khẩu. D. Một nhóm người đi du lịch.	- Người lái taxi trực tiếp thực hiện công việc. - Người nông dân trực tiếp thực hiện việc chăn nuôi bò. - Doanh nghiệp trực tiếp thực hiện việc kinh doanh, sản xuất ra hạt điều. - Người hướng dẫn viên trực tiếp thực hiện hướng dẫn và giới thiệu cho khác.

- Các trường hợp không phải chủ thể sản xuất:

+ E. Nhóm học sinh đang làm báo tường treo tại lớp.

+ G. Mẹ tranh thủ cắt may quần áo cho các con vào buổi tối.

Bởi vì: những việc làm này không thu lợi nhuận

Câu 2. Giả sử gia đình em có một hec-ta đất vườn đang trồng xen nhiều loại cây. Với mong muốn tăng thu nhập, cải thiện kinh tế gia đình, bố mẹ em đang suy nghĩ chuyền sang trồng một loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao. Em hãy cùng các bạn phân tích để nêu ý kiến cho bố mẹ em:

a) Gợi ý về loại cây ăn quả nên trồng và nêu các lí do về lựa chọn đó.

b) Phân tích đối tượng tiêu dùng của sản phẩm mới và những yêu cầu về chất lượng sản phẩm của người tiêu dùng.

c) Đề xuất những việc cần làm để chuyển đổi việc sử dụng đất vườn nhà em theo mục tiêu mới.

Lời giải

a)

- Loại cây ăn quả: Cây vải thiều

- Lí do: là loại quả mang giá trị dinh dưỡng và kinh tế cao, không kén đất, quan trọng là đất phải thoát nước, tầng đất dày. Người dân chỉ cần vận dụng đúng kỹ thuật trồng cây vải thiều và quy trình chăm sóc hợp lý, phun bón đúng thời vụ thì sẽ thu được năng suất cao.

b) Phân tích đối tượng tiêu dùng của sản phẩm mới và những yêu cầu về chất lượng sản phẩm của người tiêu dùng.

- Đối tượng tiêu dùng:

+ Người dân trong nước.

+ Được xuất khẩu ra nước ngoài với giá trị cao.

+ Các thị trường xuất khẩu cây vải thiều như Trung Quốc, Campuchia, Singapore, Lào, Hàn Quốc, Nhật Bản.

- Những yêu cầu về chất lượng sản phẩm của người tiêu dùng:

+ Về độ chín: Thịt quả phải đạt được chất lượng mang hương thơm đặc trưng của vải thiều. Vị ăn vào ngọt đậm đà, tươi mọng nước. Tổng hàm lượng chất khô hòa tan của dịch quả vải không dưới 17%. Màu sắc của trái vải tươi sáng, ửng hồng hoặc đỏ đồng đều toàn vỏ.

+ Về cân nặng: Xét về đường kính khi cắt ở bề mặt ngang lớn nhất phải đạt được đúng như tiêu chuẩn đã cam kết trong hợp đồng mua bán giữa hai bên đối tác và không được nhỏ hơn 25mm. Đồng thời, số quả trong tổng lượng cân 1kg không nhiều hơn 65 quả, các cuống vải không dài quá 5mm và được ngắt ở “khất” tự nhiên của cuống quả.

+ Về hình dáng: Quả phải tươi, đầy đặn và phát triển bình thường, không bị dập nát hoặc bầm. Đồng thời, chiều dài cuống quả phải đạt mức cho phép như đã thỏa thuận trước trong hợp đồng mua, bán sản phẩm.

c) Đề xuất những việc cần làm để chuyển đổi việc sử dụng đất vườn nhà em theo mục tiêu mới.

+ Kiểm tra và cải thiện chất lượng đất.

+ Xem độ thích ứng của đất với nhiều loại cây trồng khác nhau.

Câu 3. Lớp em gồm 40 học sinh, dự định tổ chức một chuyến tham quan kết hợp với các hoạt động ngoại khoá vào dịp hè. Dự kiến nguồn kinh phí mỗi bạn đóng góp 200 000 đồng để cùng chi tiêu cho một ngày dã ngoại tại Khu bảo tồn thiên nhiên cách trường 50km. Là một thành viên trong ban tổ chức chuyến đi, em sẽ cùng các bạn cân nhắc trả lời các câu hỏi sau như thế nào để có quyết định hợp lí:

a) Lớp sẽ sử dụng phương tiện giao thông gì phù hợp nhất để di chuyển?

b) Lớp dự định sử dụng những dịch vụ gì ở Khu bao tồn thiên nhiên?

c) Nhóm hậu cần sẽ chuẩn bị những gì, số lượng bao nhiêu cho bữa trưa của cả lớp tại nơi dã ngoại?

đ) Tại sao ban tổ chức, với tư cách là người đại điện tập thể lớp lại cần trả lời những câu hỏi trên?

Lời giải

a) Lớp sẽ sử dụng phương tiện giao thông phù hợp nhất để di chuyển là xe khách (49 chỗ ngồi).

b) Những dịch vụ sẽ sử dụng ở Khu bao tồn thiên nhiên:

+ Khám phá, tham quan.

+ Các trò chơi, teambuilding.

+ Trải nghiệm các chương trình cứu hộ, bảo tồn thiên nhiên.

c)

- Nhóm hậu cần sẽ chuẩn bị:  nước uống, đồ ăn, vật dụng cần thiết, các trang bị để tổ chức teambuilding, các món quà để trao cho người chiến thắng các trò chơi,…

- Bữa trưa của cả lớp tại nơi dã ngoại sẽ có 40 suất cho các bạn, các suất cho thầy cô giám sát.

d) Ban tổ chức, với tư cách là người đại điện tập thể lớp lại cần trả lời những câu hỏi trên để:

+ Có một kế hoạch cụ thể cho cả cuộc hành trình, lên được ý tưởng và những việc cần làm.

+ Phòng tránh được những rủi ro không đáng có.

+ Giúp tất cả mọi người có một chuyến đi thật thuận lợi.

Câu 4. Em hãy thảo luận nhóm với các bạn trong tổ để trả lời những câu hỏi sau:

a. Vì sao sự phân biệt giữa người sản xuất và người tiêu dùng chỉ có ý nghĩa tương đối?

b. Hãy chỉ ra sự phụ thuộc, tác động qua lại giữa người sản xuất, người tiêu dùng và chủ thể trung gian.

c. Hãy tìm thêm những ví dụ về chủ thể trung gian trong các hoạt động kinh tế mà em biết? Trong mỗi ví dụ, em hãy làm rõ vai trò của chủ thể trung gian và tác động qua lại giữa chủ thể trung gian với các chủ thể kinh tế khác.

Lời giải

a) Phân biệt giữa người sản xuất và người tiêu dùng chỉ có ý nghĩa tương đối vì người sản xuất cũng có thể là người tiêu dùng và ngược lại trong một số trường hợp.

b) Sự phụ thuộc, tác động qua lại giữa người sản xuất, người tiêu dùng và chủ thể trung gian:

  Khi người sản xuất sản xuất ra sản phẩm -> Chủ thể trung gian để đưa sản phẩm ra thị trường

-> Người tiêu dùng mới mua và sử dụng sản phẩm.

c) Ví dụ: Người nông dân cấy lúa, sản xuất ra các loại trái cây (người sản xuất) -> người thương lái sẽ đến nhà vườn để mua và bán ra thị trường (chủ thể trung gian) -> Tùy theo nhu cầu khác nhau mà người tiêu dùng sẽ mua các loại trái cây từ người bán (người tiêu dùng).

Câu 5. Em hãy tìm ví dụ để làm rõ vai trò của chủ thể nhà nước trong, việc tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ thể kinh tế khác hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả?

Lời giải

Ví dụ: Nhà nước đã có các chính sách trong việc thực hiện bình ổn giá các mặt hàng xăng dầu, vật tư nông nghiệp, thức ăn gia súc, gia cầm và thực hiện các chính sách trợ giá nông sản, hỗ trợ thiệt hại về cây ăn trái bị mất mùa, mất giá do ảnh hưởng bởi dịch COVID-19.

Công cụ Quỹ bình ổn giá xăng dầu đã được sử dụng linh hoạt, hiệu quả, giúp cho công tác điều hành giá xăng dầu trong nước tăng/giảm với mức phù hợp, không để xảy ra tình trạng đột biến về giá.

Với mặt hàng vật tư nông nghiệp, thức ăn gia súc, gia cầm, Bộ Tài chính cho biết, hiện nay nước ta đang thực hiện nhất quán chủ trương quản lý giá theo nguyên tắc thị trường có sự điều tiết của Nhà nước theo quy định của Luật Giá và các văn bản hướng dẫn. Nhà nước tôn trọng quyền tự định giá, cạnh tranh về giá của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh. Nhà nước chỉ gián tiếp tác động vào sự hình thành và vận động của giá mặt hàng trên qua các biện pháp kinh tế vĩ mô như xây dựng và ban hành các chính sách phát triển sản xuất, điều hoà cung cầu...

Vận dụng

Câu 1. Hãy tìm hiểu về một hoạt động sản xuất ở địa phương em để viết một bài thu hoạch ngắn mô tả về các quyết định của chủ thể sản xuất với việc trả lời các câu hỏi như: Sản xuất cái gì? Số lượng bao nhiêu? Sản xuất như thế nào (bằng cách nào)? Phải sử dụng những nguồn lực gì? Sản xuất cho đối tượng nào (cho ai)?

Lời giải

Tìm hiểu về hoạt động sản xuất lúa gạo.

- Sản xuất: lúa gạo

- Số lượng: tính theo diện tích trồng.

- Cách sản xuất: theo quy trình cấy -> chăm sóc, phân bón, thuốc trừ sâu…-> Thu hoạch

- Sử dụng những nguồn lực: người lao động.

- Sản xuất cho đối tượng: người dân, người có nhu cầu sử dụng.

Câu 2. Là một người tiêu dùng thông minh và có trách nhiệm, em hãy viết những điều cần chú ý khi sử dụng hàng hoá và dịch vụ cho tiêu dùng cá nhân và gia đình.

Lời giải

Những điều cần chú ý khi sử dụng hàng hoá và dịch vụ cho tiêu dùng cá nhân và gia đình:

- Lựa chọn hình thức và phương pháp mua hàng phù hợp với nhu cầu của cá nhân.

- Có trách nhiệm, uy tín trong các hoạt động trao đổi, mua bán, mua hàng hóa.

- Tuân thủ pháp luật không mua bán hàng hóa cấm, gây hại cho xã hội.

 

Giải bài tập SGK Giáo dục kinh tế pháp luật 10 Bài 3: Thị trường

Mở đầu

Em hãy cùng các bạn đóng vai các chủ thể tham gia vào hoạt động trao đổi sản phẩm theo các gợi ý sau:

a) Xác định nơi diễn ra hoạt động trao đổi.

b) Ở đó, các chủ thể trao đổi, mua bán sản phẩm gì?

c) Các chủ thể thoả thuận về những điều gì?

Lời giải

- Nơi diễn ra hoạt động trao đổi: chợ

- Ở đó, các chủ thể trao đổi các sản phẩm như quần áo, thực phẩm thiết yếu.

- Các chủ thể thỏa thuận về giá cả, chất lượng sản phẩm.

Khám phá

1. Khái niệm thị trường

Em hãy quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi

a) Em hãy xác định các chủ thể kinh tế xuất hiện trong hình ảnh. Các chủ thể này đang tiến hành hoạt động gì? Ở đâu?

b) Để các hoạt động này diễn ra, các chủ thể kinh tế nêu trên cần thoả thuận với nhau để xác định điều gì?

c) Những quan hệ nào được xác lập trong quá trình mua bán ở các hình ảnh trên?

Hướng dẫn giải:

a) Các chủ thể kinh tế xuất hiện trong hình ảnh:

- Hình 1: người bán hàng, người mua hàng

=> Các chủ đang tiến hành hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa ở chợ.

- Hình 2: người mua hàng

=> Các chủ đang tiến hành hoạt động mua bán ở siêu thị.

b) Để các hoạt động này diễn ra, các chủ thể kinh tế nêu trên cần thoả thuận với nhau để xác định: số lượng, giá cả hàng hóa, dịch vụ khi mua và bán, đáp ứng nhu cầu của mỗi bên.

c) Những quan hệ nào được xác lập trong quá trình mua bán ở các hình ảnh:

- Quan hệ hàng hóa – tiền tệ.

- Quan hệ mua – bán.

- Quan hệ cung – cầu.

Khám phá 1

Em hãy quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi

a) Em hãy xác định các chủ thể kinh tế xuất hiện trong hình ảnh. Các chủ thể này đang tiến hành hoạt động gì? Ở đâu?

b) Để các hoạt động này diễn ra, các chủ thể kinh tế nêu trên cần thoả thuận với nhau để xác định điều gì?

c) Những quan hệ nào được xác lập trong quá trình mua bán ở các hình ảnh trên?

Lời giải

a)

Hình ảnh	Chủ thể kinh tế	Hoạt động	Địa điểm
Hình 1	Người bán hàng, người mua hàng	Hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa	Chợ
Hình 2	Người mua hàng	Hoạt động mua bán	Siêu thị

b) Các chủ thể kinh tế nêu trên cần thoả thuận với nhau để xác định:

- Số lượng.

- Giá cả hàng hóa, dịch vụ khi mua và bán, đáp ứng nhu cầu của mỗi bên.

- Chất lượng hàng hóa.

c) Những quan hệ nào được xác lập trong quá trình mua bán ở các hình ảnh:

- Quan hệ hàng hóa – tiền tệ.

- Quan hệ mua – bán.

- Quan hệ cung – cầu.

2. Các loại thị trường

Em hãy đọc thông tin và thảo luận

Thông tin 1. Thị trường thép thế giới dự báo sẽ hỏi phục mạnh mẽ trong năm 2021, sau khi suy giảm mạnh ở năm 2020 do đại dịch COVID-19. Sự hồi phục về nhu cầu thép thê giới ở nửa cuối năm 2020 đã đẩy giá tất cả các loại thép tăng lên. Trung Quốc đã tăng thị phần của mình trong sản lượng thép dài thể giới lên 61,2%. Trung Quốc nói riêng và châu Á nói chung vẫn là thị trường tiêu thụ thép dài chủ chốt và trong tương lai gần xu hướng này sẽ chưa thay đổi. Tại Việt Nam, từ giữa năm 2020, thị trường thép trong nước cũng bắt đâu hồi phục. Ngành thép Việt Nam được dự báo sẽ hưởng lợi khi các dự án cơ sở hạ tầng quy mô lớn được triển khai.

(Theo Báo cáo thự trường thép Quý III năm 2021, tủ vietnambiz.com)

Thông tin 2. Vải thiều là trái cây đặc sản của miền Bắc, được trồng nhiều ở hai tỉnh Hải Dương và Bắc Giang. Thông thường, cứ đến vụ vải chín hằng năm, vải thiều được thương lái mua buôn tại vườn, vận chuyển đến các chợ đầu mối trên cả nước để cung cấp cho người tiều dùng những quả vải tươi ngon. Vải tươi cũng là nguyên liệu cho ngành công nghiệp chế biến nông sản để có những sản phẩm như vải đông lạnh, nước vải thiều xuất khẩu. Từ vụ vải tháng 5 năm 2021, vải thiều Thanh Hà của tỉnh Hải Dương đã xuất hiện trên sàn thương mại điện tử. Việc đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử tạo thêm một kênh phân phối bền vững cho sản phẩm tiềm năng của các địa phương. Đây là kết quả của nỗ lực kết nối các chủ thể kinh tế có liên quan như người sản xuất, các doanh nghiệp kinh doanh, nhà cung cấp dịch vụ thương mại trực tuyến và sự hổ trợ của Nhà nước.

(Theo Cục xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương, năm 2021)

a) Em hãy cho biết trong hai thông tin bên, nếu xét theo đối tượng sản phẩm được đưa ra mua bán thì thị trường được phân loại như thế nào?

b) Em hãy cho biết các sản phẩm trong hai thông tin bên có vai trò gì đối với sản xuất và tiêu dùng? Căn cứ vào vai trò đó có thể phân chia thị trường thành những loại nào?

c) Theo em, xét theo phạm vi không gian, thép được tiêu thụ ở đâu?

d) Thông tin 2 cho em biết điều gì về cách thức gặp nhau giữa các chủ thể của thị trường vải thiều?

Lời giải

a) Nếu xét theo đối tượng sản phẩm được đưa ra mua bán thì thị trường được phân loại:

- Thông tin 1: Thị trường thép.

- Thông tin 2: Thị trường vải thiều.

b) Vai trò của các sản phẩm trong hai thông tin bên đối với sản xuất và tiêu dùng:

- Thông tin 1:

+ Đẩy giá tất cả các loại thép tăng lên.

+ Thị trường thép tại Việt Nam trong năm 2020 cũng bắt đâu hôi phục.

+ Ngành thép Việt Nam được dự báo sẽ hưởng lợi khi các dự án cơ sở hạ tầng quy mô lớn được triển khai.

- Thông tin 2:

+ Cung cấp cho người tiêu dùng những quả vải tươi ngon.

+ Là nguồn nguyên liệu cho ngành công nghiệp chế biến nông sản.

+ Đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử tạo thêm một kênh phân phối bền vững cho sản phẩm tiềm năng của địa phương.

- Theo vai trò, có thể phân chia thị trường thành:

+ Thông tin 1: Thị trường yếu tố sản xuất

+ Thông tin 2: Thị trường hàng tiêu dùng

c) Xét theo phạm vi không gian, thép được tiêu thụ ở:

- Thị trường trong nước: Việt Nam

- Thị trường thế giới: Trung Quốc

d) Thông tin 2 cho biết cách thức gặp nhau giữa các chủ thể của thị trường vải thiều:

+ Thị trường truyền thống ( các thương lái mua buôn tại vườn, vận chuyển đến chợ đầu mối)

+ Thị trường trực tuyến (xuất hiện trên sàn thương mại điện tử)

3. Chức năng của thị trường

Em hãy đọc thông tin trong trường hợp sau và trả lời câu hỏi

  Hằng năm, cử mỗi dịp sắp bắt đầu năm học mới, các cơ sở sản xuất giấy vở học sinh trong huyện A lại hoạt động nhộn nhịp. Năm học trước, một số xưởng sản xuất đã đầu tư thêm vào công nghệ in ấn bìa vở để có những hình ảnh đẹp mắt hơn, đồng thời in thêm các công thức toán, vài ý đẹp lời hay phù hợp với thị hiếu các bạn học sinh tiểu học và trung học cơ sở. Sản phẩm mới đã được các bạn nhỏ đón nhận nhiệt tình. Số lượng vở bán được năm trước của các cơ sở đó đã tăng trung bình 150% mặc dù giá bán cao hơn 10% so với giá bán vở bìa trơn truyền thông, doanh thu và lợi nhuận thu được cũng tăng theo. Mùa khai trường năm nay, các cơ sở sản xuất khác cũng đã đầu tư theo công nghệ in ân mới để có thêm những sản phẩm sinh động, hữu ích tương tự phục vụ thị trường vở học sinh tại địa phương.

a) Từ trường hợp trên, em hãy chỉ ra dấu hiệu cho thấy sản phẩm mới của các cơ sở sản xuất giấy vở học sinh được đón nhận trên thị trường.

b) Em hãy cho biết số lượng và mức giá của sản phẩm vở mới thay đổi như thế nào?

c) Theo em, thông tin nào từ thị trường tác động đến quyết định đầu tư công nghệ in ấn mới của các cơ sở sản xuất giấy vở học sinh?

d) Với tư cách là người tiêu dùng, thông tin từ thị trường vở học sinh tác động như thế nào tới quyết định mua vở của em?

Bài giải:

a) Dấu hiệu cho thấy sản phẩm mới của các cơ sở sản xuất giấy vở học sinh được đón nhận trên thị trường:

 - Số lượng vở bán được năm trước của các cơ sở đã mặc dù giá bán cao hơn 10% so với giá bán vở bìa trơn truyền thống.

 - Doanh thu và lợi nhuận thu được cũng tăng theo.

b) Số lượng và mức giá của sản phẩm vở mới thay đổi:

 - Số lượng vở bán ra của các cơ sở đã tăng trung bình 150%

 - Giá bán tăng hơn 10% so với cao hơn 10% s

c) Thông tin từ thị trường tác động đến quyết định đầu tư công nghệ in ấn mới của các cơ sở sản xuất giấy vở học sinh là:

 - Hằng năm, cứ mỗi dịp sắp bắt đầu năm học mới, học sinh sẽ đua nhau mua sắm tập vỡ mới để chuẩn bị tựu trường, vì vậy các cơ sở sản xuất giấy vở học sinh trong huyện A lại hoạt động nhộn nhịp.

 - Một số xưởng sản xuất đã đầu tư thêm vào công nghệ ấn để có thêm những sản phẩm sinh động, hữu ích tương tự phục vụ thị trường vở học sinh tại địa phương.

d) Với tư cách là người tiêu dùng, thông tin từ thị trường vở học sinh tác động tới quyết định mua vở của em là:

 - Việc vở được làm đẹp hơn, bắt mắt hơn kích thích nhu cầu mua sắm vở.

- Các thông tin từ mẫu mã, giá cả hàng hóa giúp em có nhiều lựa chọn khi mua vở.

Luyện tập

Câu 1. Em hãy cho biết các nhận định sau đây đúng hay sai? Vì sao?

A. Thị trường là nơi thực hiện hoạt động mua và bán.

B. Người mua, người bán là một trong những yếu tố cơ bản của thị trường.

C. Chỉ có thể tìm đến thị trường thì con người mới thoả mãn được nhu cầu.

D. Tiền là một yếu tố cơ bản của thị trường.

E. Mua - bán không phải là quan hệ của thị trường.

Lời giải

- Nhận định đúng:

+ A. Thị trường là nơi thực hiện hoạt động mua và bán.

+ B. Người mua, người bán là một trong những yếu tố cơ bản của thị trường.

+ C. Chỉ có thể tìm đến thị trường thì con người mới thoả mãn được nhu cầu.

+ D. Tiền là một yếu tố cơ bản của thị trường.

- Nhận định sai:

E. Mua - bán không phải là quan hệ của thị trường.

Bởi vì các quan hệ của thị trường bao gồm: hàng hóa – tiền tệ, cung – cầu và mua – bán.

Câu 2. Em hãy đọc trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi:

  Cà phê là nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam với sự tham gia của nhiều chủ thể khác nhau trong quá trình sản xuất, chế biến và tiêu thụ. Kênh xuất khẩu phần lớn dưới hình thức nguyên liệu thô (cà phê nhân) chiếm đến 95% sản lượng cà phê sản xuất ra. Các doanh nghiệp chế biến sử dụng nguyên liệu từ cà phê nhân để chế biến ra cà phê rang xay, cà phê hoà tan,... Những sản phẩm này được tiêu thụ nội địa và xuất khẩu đi một số nước trên thế giới. Trong bối cảnh chuyển đổi số nền kinh tế, bên cạnh các kênh giao dịch trực tiếp, truyền thống của thị trường cà phê thì ngày càng có nhiều doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh cà phê sử dụng sàn giao dịch điện tử để kết nói với khách hàng, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm.

a) Em hãy chỉ ra sự khác biệt về chủ thể tham gia mua bán đổi với cà phê nhân và cà phê hoà tan. Hai loại sản phẩm cà phê đó được trao đổi trên những loại thị trường nào?

b) Nếu xét theo phạm vi không gian, cà phê Việt Nam được bán ở những thị trường nào? Cách thức giao dịch giữa các chủ thể của thị trường cà phê hiện nay có điểm gì mới?

Lời giải

a) - Sự khác biệt về chủ thể tham gia mua bán đối với cà phê nhân và cà phê hoà tan:

+ Chủ thể mua bán cà phê nhân: doanh nghiệp chế biến cà phê.

+ Chủ thể mua bán cà phê hoà tan: người tiêu dùng từ các nước.

- Hai loại sản phẩm cà phê được trao đổi trên những loại thị trường:

+ Cà phê nhân: tiêu thụ cho các doanh nghiệp chế biến sử dụng nguyên liệu để chế biến.

+ Cà phê hoà tan: tiêu thụ nội địa và xuất khẩu đi một số nước trên thế giới.

b) - Xét theo phạm vi không gian, cà phê Việt Nam được bán ở những thị trường:

+ Thị trường trong nước.

+ Thị trường thế giới.

- Cách thức giao dịch giữa các chủ thể của thị trường cà phê hiện nay có điểm mới là: ngày càng có nhiều doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh cà phê sử dụng sàn giao dịch điện tử ( thị trường trực tuyến) để kết nối với khách hàng, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm.

Câu 3. Bạn A cho rằng, thị trường có chức năng cung cấp thông tin để các chủ thể kinh tế điều tiết hoạt động sản xuất và tiêu dùng sao cho có lợi nhất.

Em có đồng ý với nhận định của bạn A không? Vì sao?

Lời giải:

Em đồng ý với nhận định của bạn A. 

* Giải thích: 

+ Có thị trường giúp mọi người xác định được giá cả, số lượng của các loại hàng hóa để đưa ra quyết định mua hàng hợp lí.

+ Thị trường là “bàn tay vô hình” giúp điều tiết các hoạt động mua bán, quyết định sự hình thành và vận động của giá cả thị trường.

Câu 4. Em hãy tham gia vào cuộc tranh luận sau đây và chia sẻ ý kiến của mình. Hai bạn M và C tranh luận với nhau về chức năng của thị trường, bạn M khẳng định, thị trường xác định mức giá tương ứng với số lượng hàng hoá mà người bán muốn bán, người mua muốn mua. Bạn C không đồng ý vì cho rằng mua bao nhiêu, bán giá như thế nào là do thoả thuận của người mua và người bán chứ thị trường không can thiệp.

Lời giải:

Theo em, bạn M nói đúng.

* Giải thích: Trên thị trường, người mua bao giờ cũng muốn tôi đa hoá lợi ích sử dụng. Vì vậy, người mua luôn luôn muốn ép giá thị trường với mức gia thấp. Ngược lại, người bán bao giờ cũng muốn tôi đá hoá lợi nhuận, và do đó, muốn bán với giá cao. 

=> Vì vậy, phải có một mức giá thị trường đặ ra để thực hiện các chức năng cân đối cầu cung ở ngay thời điểm mua bán. Thông qua sự vận động của giá thị trường, các nhà sản xuất có thể nhận biết tương đối chính xác cầu của thị trường và họ có thể chủ động đưa ra thị trường một khối lượng hàng hoá tương đối phù hợp với nhu cầu đó. Sự cân bằng cung cầu là cơ sở quan trọng để ổn định giá cả của từng loại hàng.

Vận dụng

Câu 1. Em hãy cùng bạn lập kế hoạch để khảo sát một số thị trường tại nơi em sinh sống theo gợi ý sau:

- Đối tượng khảo sát;

- Tên thị trường khảo sát;

- Thời gian khảo sát;

- Nội dung khảo sát;

- Các công việc được thực hiện khi khảo sát;

- Kết luận sau khảo sát;

- Báo cáo kết quả khảo sát (cách thức báo cáo, địa điểm báo cáo,...).

Lời giải

Có thể dựa vào mẫu khảo sát sau:

- Đối tượng khảo sát: rau xanh được bán tại các cửa hàng.

- Tên thị trường khảo sát: thị trường rau

- Thời gian khảo sát: 9h ngày 09/12/2022

- Nội dung khảo sát:

+ Chất lượng của rau, màu sắc, tình trạng…

+ Giá cả của các loại rau.

+ Vệ sinh an toàn thực phẩm.

+ Mức độ tiêu thụ rau theo từng ngày.

+ Nguồn nhập rau.

- Các công việc được thực hiện khi khảo sát:thực hiện theo các nội dung đã đưa ra.

- Kết luận sau khảo sát:

+ Rau tươi, không bị khô héo.

+ Giá cả phù hợp với mặt bằng chung.

+ Nguồn nhập rau an toàn, có uy tín, chất lượng.

- Báo cáo kết quả khảo sát (cách thức báo cáo, địa điểm báo cáo,...).

+ Viết lại dưới bài báo cáo toàn diện.

+ Địa điểm báo cáo: đầu giờ học.

Câu 2. Em hãy cùng người thân trong gia đình (bố, mẹ, anh, chị,...) tham gia một thị trường tại nơi em sinh sống và ghi chép lại những gì em đã được trải nghiệm tại thị trường này.

Lời giải

Ví dụ: Thực hiện khảo sát thị trường trên địa bàn em sinh sống như sau:

- Các hàng hóa trên thị trường:

+ Đồ dùng hàng ngày

+ Thực phẩm: hải sản, thịt, rau, các loại củ…

- Các chủ thể trong thị trường:

+ Chủ thể sản xuất: sản xuất ra các mặt hàng như quần áo, rau, trứng, thịt...

+ Chủ thể tiêu dùng: mọi người mua và dùng sản phẩm đó.

- Giá cả của hàng hóa đó trên thị trường: phù hợp với từng mặt hàng.

- Cách thức giao dịch:

+ Giao dịch trực tiếp

+ Giao dịch qua nền tảng công nghệ số: bán hàng online…

- Các tình huống phát sinh trong quá trình giao dịch:

+ Chưa cập nhật giá hàng ngày.

+ Đôi khi, một số thực phẩm còn héo, chưa được tươi ngon…