Soạn Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 6: Hành trình đi đến độc lập dân tộc ở Đông Nam Á

Hướng dẫn Soạn Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 6: Hành trình đi đến độc lập dân tộc ở Đông Nam Á theo chương trình Sách mới.

Bài 6: Hành trình đi đến độc lập dân tộc ở Đông Nam Á

Lý thuyết Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 6. Hành trình đi đến độc lập dân tộc ở Đông Nam Á

Sơ đồ tư duy Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 6: Hành trình đi đến độc lập dân tộc ở Đông Nam Á

Mở đầu trang 37 Lịch Sử 11

Câu hỏi: Quốc kì của các quốc gia Đông Nam Á hiện nay rất đa dạng và là biểu tượng cho nền độc lập dân tộc của mỗi quốc gia. Hầu hết các nước trong khu vực đều phải trải qua quá trình đấu tranh lâu dài, gian khổ để giành độc lập dân tộc, sau đó là quá trình tái thiết và phát triển đất nước, đưa Đông Nam Á trở thành khu vực năng động như ngày nay. Hành trình đó diễn ra như thế nào? Hãy chia sẻ một số sự kiện liên quan đến cuộc đấu tranh giành độc lập và quá trình phát triển của các nước ở Đông Nam Á mà em biết.

Trả lời:

- Từ cuối thế kỉ XIX, sau khi chủ nghĩa thực dân áp đặt được ách cai trị đối với, cuộc đấu tranh của nhân dân các nước Đông Nam Á chuyển sang một thời kì mới - thời kì đấu tranh giành lại độc lập dân tộc:

* Từ cuối thế kỉ XIX đến năm 1920: Giai đoạn chuyển tiếp từ đấu tranh tự vệ sang đấu tranh giành độc lập dân tộc. Phong trào đấu tranh theo khuynh hướng tư sản. Cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX, giai cấp vô sản ra đời tạo nền tảng cho sự hình thành khuynh hướng mới trong phong trào đấu tranh.

* Từ năm 1920 - 1945: Giai cấp vô sản bắt đầu bước lên vũ đài chính trị. Các đảng cộng sản được thành lập ở một số nước, mở ra khuynh hướng vô sản trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc.

* Từ năm 1945 - 1975:

+ Sự thắng lợi của phe Đồng minh trong Chiến tranh thế giới thứ hai đã tạo thời cơ thuận lợi cho phong trào. Trong những năm 1945 - 1954 làn sóng đấu tranh dâng cao. Nhiều nước đã giành được độc lập.

+ Từ năm 1954 - 1975, các nước Đông Nam Á đã lần lượt hoàn thành cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc (riêng Brunây được trao trả độc lập năm 1984).

Câu hỏi trang 38 Lịch Sử 11

Câu hỏi: Nêu những nét chính về phong trào đấu tranh chống thực dân xâm lược ở Inđônêxia và Philíppin.

Trả lời:

Phong trào đấu tranh chống thực dân xâm lược ở In-đô-nê-xi-a và Phi-lip-pin bắt đầu từ cuối thế kỉ XVI:

* Ở In-đô-nê-xi-a:

Phong trào đấu tranh chống thực dân Hà Lan đã nổ ra mạnh mẽ ở In-đô-nê-xi-a từ cuối thế kỉ XVI, tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa của Hoàng tử Đi pô-nê-gô-rô. Dù cuộc khởi nghĩa này đã thất bại nhưng đã gây tổn thất nặng nề cho chính quyền thực dân và trở thành một lãnh tụ có sức hấp dẫn đối với người dân Gia-va. Sau đó, phong trào đấu tranh vẫn tiếp tục lan rộng khắp các đảo ở In-đô-nê-xi-a, kéo dài đến cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX.

* Ở Phi-lip-pin:

Cuộc đấu tranh chống thực dân Tây Ban Nha ở Phi-líp-pin kéo dài hơn 3 thế kỉ, với cuộc khởi nghĩa kéo dài nhất của Ph. Đa-ga-hoy ở Bô-hô từ năm 1744 đến 1829. Tới tháng 7 năm 1878, Tây Ban Nha mới chiếm được toàn bộ các đảo ở nước này.

Câu hỏi trang 39 Lịch Sử 11

Câu hỏi: Hãy trình bày những nét chính về phong trào đấu tranh chống thực dân xâm lược ở Đông Nam Á lục địa.

Trả lời:

- Phong trào đấu tranh chống thực dân xâm lược ở Đông Nam Á lục địa diễn ra mạnh mẽ và kéo dài trong thời gian dài. 

+ Tại Miến Điện, quân đội thực dân Anh và Pháp đối mặt với cuộc kháng chiến mạnh mẽ của dân tộc, khiến cho thực dân không thực hiện được tham vọng chiếm đóng toàn bộ đất nước. 

+ Tại Việt Nam và Campuchia, cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp diễn ra sôi nổi trong cả nước, mở đầu là các cuộc khởi nghĩa của các vị quan tộc và hoàng thân. Cuộc chiến đấu của nhân dân đã khiến cho thực dân Pháp phải mất nhiều năm để áp đặt ách đô hộ trên đất nước.

Câu hỏi trang 40 Lịch Sử 11

Câu hỏi: Trình bày các giai đoạn phát triển của cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc ở Đông Nam Á.

Trả lời:

Các giai đoạn phát triển của cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc ở Đông Nam Á là:

- Từ năm 1945 - 1975, các quốc gia Đông Nam Á đã hoàn thành cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, đánh bại các thực dân Pháp, Anh, Hà Lan và Mỹ, lập nên các quốc gia độc lập mới.

- Từ năm 1920 đến 1945, xuất hiện xu hướng mới trong phong trào đấu tranh, bao gồm chủ nghĩa cộng sản và phong trào đấu tranh dân tộc. Trong giai đoạn này, các phong trào đấu tranh chống thực dân phát triển mạnh mẽ, nhưng đồng thời cũng gặp nhiều thách thức và khó khăn do áp lực từ các thực dân và các thế lực xã hội khác.

- Từ cuối thế kỉ XIX đến năm 1920, là giai đoạn khởi đầu cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc ở Đông Nam Á, với những cuộc khởi nghĩa chống thực dân tại các nước như Việt Nam, Indonesia, Philippines và Myanmar. Các phong trào đấu tranh trong giai đoạn này chưa được phát triển mạnh mẽ nhưng đã tạo nên những bước đầu tiên cho sự nổi lên của phong trào đấu tranh chống thực dân ở Đông Nam Á.

Câu hỏi trang 41 Lịch Sử 11

Câu hỏi: Khai thác tư liệu 1, 2 (tr.40) và thông tin trong mục, nêu những ảnh hưởng của chế độ thực dân đối với các nước Đông Nam Á.

Trả lời:

* Về kinh tế

- Phần lớn các nước Đông Nam Á vẫn là nước nông nghiệp lạc hậu.

- Một số nước được coi là “vựa lúa” của thế giới nhưng lại rơi vào tình trạng thiếu lương thực, đói kém xảy ra triền miên.

* Về chính trị:

- Áp đặt bộ máy cai trị, chính sách “chia để trị”, chính sách “ngu dân” đã để lại hậu quả nặng nề, lâu dài.

+ Sự chia rẽ sâu sắc giữa các cộng đồng dân cư

+ Xung đột về sắc tộc, tôn giáo kéo dài nhiều năm.

* Về văn hóa

- Chính sách nô dịch, áp đặt văn hóa ngoại lai đã ảnh hưởng tiêu cực đến việc bảo vệ và phát huy những giá trị truyền thống của nền văn hóa dân tộc Đông Nam Á.

- Bên cạnh đó, sự thống trị của chủ nghĩa cũng tạo ra những chuyển biến nhất định đến quá trình phát triển ở một số nước Đông Nam Á:

+ Phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa du nhập vào Đông Nam Á.

+ Hệ thống cơ sở hạ tầng, giao thông vận tải có sự thay đổi.

+ Hệ thống pháp luật, hành chính của quốc gia ở Đông Nam Á cũng có sự thay đổi theo hướng tích cực.

Câu hỏi trang 42 Lịch Sử 11

Câu hỏi: Tóm tắt nét chính về quá trình tái thiết và phát triển của các nước Đông Nam Á sau khi giành được độc lập.

Trả lời:

- Sau khi giành độc lập, để thoát khỏi tình trạng nghèo nàn, lạc hậu, những năm 50 của thế kỉ XX, các nước Đông Nam Á: Indonesia, Malaixia, Philippin, Singapore tiến hành chiến lược công nghiệp hóa, sớm hơn so với các nước trong khu vực

- Từ cuối thập kỉ 80 – 90 của thế kỉ XX, các nước Đông Dương từng bước chuyển sang nền kinh tế thị trường, tiến hành công nghiệp hóa

- Năm 1984, Brunei sau khi giành độc lập, tiến hành điều chỉnh chính sách nhằm đa dạng hóa nền kinh tế

- Cuối năm 1998, Mi-an-ma tiến hành cải cách kinh tế

- Bằng những chính sách năng động và linh hoạt, các nước Đông Nam Á đạt được thành tựu to lớn trong phát triển kinh tế với tốc độ tăng trưởng hàng năm đạt mức cao. 

- Nhờ những chính sách phát triển mà đời sống xã hội có những chuyển biến căn bản.

Luyện tập - Vận dụng

Câu hỏi 1. Nêu nhận xét của em về phong trào đấu tranh chống thực dân xâm lược ở khu vực Đông Nam Á.

>>> Xem trả lời

Câu hỏi 2. Xây dựng trục thời gian về các giai đoạn đấu tranh giành độc lập dân tộc ở khu vực Đông Nam Á.

>>>Xem trả lời

Câu hỏi 3. Sưu tầm tài liệu từ sách, báo và internet, viết một bài (khoảng 300 chữ) về quá trình tái thiết và phát triển của một quốc gia Đông Nam Á mà em ấn tượng nhất.

>>> Xem trả lời

Câu hỏi 4: Tìm hiểu và nêu ví dụ về những ảnh hưởng tiêu cực của chế độ thực dân Pháp đối với Việt Nam.

Trả lời:

- Một số tư liệu cho thấy ảnh hưởng tiêu cực của chế độ thực dân Pháp đối với Việt Nam:

+ Tư liệu 1. “Chính quyền thực dân bán rượu ở khắp nơi, đại lí rượu và thuốc phiện nhiều hơn trường học, trong 1000 làng chỉ có 10 trường học, nhưng đại lí rượu và thuốc phiện lại nhiều gấp 150 lần trường học” (trích Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 2, NXH Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 1995, trang 38).

+ Tư liệu 2. Trích đoạn trong Tuyên ngôn Độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, do Chủ tịch Hồ Chí Minh soạn thảo: “… hơn tám mươi năm nay, bọn thực dân Pháp lợi dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái, đến cướp đất nước ta, áp bức đồng bào ta. Hành động của chúng trái hẳn với nhân đạo và chính nghĩa.

Về chính trị, chúng tuyệt đối không cho nhân dân ta một chút tự do dân chủ nào. Chúng thi hành những luật pháp dã man. Chúng lập ba chế độ khác nhau ở Trung, Nam, Bắc để ngăn cản việc thống nhất nước nhà của ta, để ngăn cản dân tộc ta đoàn kết. Chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học. Chúng thẳng tay chém giết những người yêu nước thương nòi của ta. Chúng tắm các cuộc khởi nghĩa của ta trong những bể máu.

Chúng ràng buộc dư luận, thi hành chính sách ngu dân. Chúng dùng thuốc phiện, rượu cồn để làm cho nòi giống ta suy nhược.

Về kinh tế, chúng bóc lột dân ta đến tận xương tủy, khiến cho dân ta nghèo nàn, thiếu thốn, nước ta xơ xác, tiêu điều. Chúng cướp không ruộng đất, hầm mỏ, nguyên liệu. Chúng giữ độc quyền in giấy bạc, xuất cảng và nhập cảng. Chúng đặt ra hàng trăm thứ thuế vô lý, làm cho dân ta, nhất là dân cày và dân buôn, trở nên bần cùng. Chúng không cho các nhà tư sản ta ngóc đầu lên. Chúng bóc lột công nhân ta một cách vô cùng tàn nhẫn”.

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 6: Hành trình đi đến độc lập dân tộc ở Đông Nam Á trong bộ SGK Kết nối tri thức theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!