Soạn Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 4: Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay (trang 30, 31,... 37)

Hướng dẫn Soạn Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 4: Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay trang 30, 31,... 37 theo chương trình Sách mới.

Bài 4: Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay

Lý thuyết Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 4. Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay

Sơ đồ tư duy Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 4: Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay

1. Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội sau Chiến tranh thế giới thứ hai

a) Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu

Câu hỏi: Khai thác sơ đồ hình 2, hãy tóm tắt nét chính về sự phát triển của chủ nghĩa xã hội ở các nước Đông Âu từ sau chiến tranh Thế giới thứ hai.

Trả lời:

- Từ năm 1945 đến năm 1949, các nước Đông Âu thực hiện thành công nhiệm vụ cơ bản của cách mạng dân chủ nhân dân, sau khi thành lập chính quyền dân chủ nhân dân.

- Từ năm 1949 đến giữa những năm 70 với sự giúp đỡ cùa Liên Xô đây là giai đoạn phát triển của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu, các nước đã phát triển mạnh các ngành công nghiệp, điện khí hoá và phát triển nông nghiệp.

- Sau những năm 70, các nước Đông Âu đối mặt với nhiều khó khăn trong việc phát triển kinh tế, đặc biệt là khủng hoảng kinh tế. Đến giữa những năm 1980, các cuộc cách mạng bùng nổ và lan rộng, dẫn đến sự sụp đổ của các chế độ xã hội chủ nghĩa ở khu vực này vào nửa sau của thập niên 1980 và đầu những năm 1990.

b, Sự mở rộng của chủ nghĩa xã hội ở Châu Á và Cu - ba

Câu hỏi: Hãy nêu những nét chính về sự mở rộng của chủ nghĩa xã hội ở châu Á (Trung Quốc, Việt Nam, Lào) và khu vực Mỹ La-tinh (Cu-ba).

Trả lời: 

Việc mở rộng chủ nghĩa xã hội ở châu Á bắt đầu phát triển mạnh mẽ sau Thế chiến II, khi chiến thắng của Hồng quân Liên Xô đã thúc đẩy phong trào giải phóng dân tộc ở khu vực này. 

- Năm 1949, Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa được thành lập và lựa chọn con đường đi lên chủ nghĩa xã hội

- Miền Bắc Việt Nam cũng giành được chiến thắng trong cuộc kháng chiến chống Pháp năm 1954 và tiến hành xây dựng chủ nghĩa xã hội. 

- Việt Nam và Lào cũng trở thành các quốc gia xây dựng chủ nghĩa xã hội vào thập niên 1970 sau khi giành được chiến thắng trong cuộc chiến tranh.

Mở rộng chủ nghĩa xã hội cũng đã xuất hiện tại Mỹ La-tinh sau khi Cu-ba giành chiến thắng trong cách mạng năm 1959. Nước Cộng hoà Cu-ba đã tiến hành cải cách dân chủ trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị và xã hội và từ năm 1961, bước vào thời kì xây dựng xã hội chủ nghĩa.

2. Nguyên nhân khủng hoảng, sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu và Liên Xô

Câu hỏi: Khai thác tư liệu 1 và thông tin trong mục, giải thích nguyên nhân dẫn tới sự sụp đổ mô hình chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu và Liên Xô.

Trả lời: 

Các nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu và Liên Xô bao gồm:

- Sự chủ quan, duy ý chí trong đường lối lãnh đạo của Đảng Cộng sản Liên Xô và các nước Đông Âu. Họ áp dụng máy móc mô hình kinh tế tập trung, quan liêu, bao cấp trong nhiều năm, chậm đổi mới cơ chế và hệ thống quản lí kinh tế.

- Thành tựu của cuộc cách mạng khoa học - công nghệ hiện đại không được áp dụng kịp thời vào sản xuất. Năng suất lao động xã hội suy giảm dẫn tới tình trạng trì trệ kéo dài về kinh tế và sự sa sút, khủng hoảng lòng tin trong xã hội.

- Cải cách, cải tổ phạm sai lầm nghiêm trọng về đường lối và cách thức tiến hành. Sự xoá bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản khiến cho khủng hoảng ngày càng nghiêm trọng, trực tiếp dẫn đến sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu và sự tan rã của Liên Xô.

- Hoạt động chống phá của các lực lượng thù địch trong nước và bên ngoài, góp phần làm gia tăng tình trạng bất ổn và rối loạn.

3. Chủ nghĩa xã hội từ năm 1991 đến nay

a) Thành tựu và ý nghĩa công cuộc cải cách - mở cửa ở Trung Quốc, công cuộc đổi mới ở Việt Nam

Câu hỏi: Khai thác Tư liệu 2 và thông tin trong mục, em hãy nêu ý nghĩa của công cuộc cải cách - mở cửa của Trung Quốc và công cuộc đổi mới của Việt Nam đối với sự phát triển của chủ nghĩa xã hội.

Trả lời: 

Tại Trung Quốc, sau khi mở cửa đất nước vào cuối thập niên 1970, quốc gia đã đón nhận được nhiều đầu tư từ nước ngoài và tiến hành cải cách kinh tế theo hướng thị trường, đẩy mạnh công nghiệp hoá và nâng cao đời sống dân cư. Tuy nhiên, cải cách này cũng gây ra những tác động tiêu cực như chênh lệch giàu nghèo và ô nhiễm môi trường.

Tại Việt Nam, công cuộc đổi mới được khởi đầu vào cuối thập niên 1980, với mục tiêu nâng cao năng suất lao động, cải thiện chất lượng cuộc sống của dân cư và phát triển kinh tế theo hướng thị trường. Đổi mới đã giúp Việt Nam thu hút được nhiều vốn đầu tư từ nước ngoài và đạt được nhiều thành tựu vượt bậc trong kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp và chế biến công nghiệp. Tuy nhiên, cũng có những thách thức như ô nhiễm môi trường và chênh lệch giàu nghèo.

b, Thách thức và triển vọng của chủ nghĩa xã hội ở Trung Quốc, Việt Nam

Câu hỏi: Khai thác Tư liệu và thông tin trong mục nêu những thách thức và triển vọng của chủ nghĩa xã hội ở Trung Quốc, Việt Nam.

Trả lời: 

Chủ nghĩa xã hội ở Trung Quốc và Việt Nam đang đối mặt với những thách thức và triển vọng khác nhau.

- Trung Quốc đang phải đối mặt với các thách thức như biến đổi khí hậu, nợ công, chênh lệch giàu nghèo, và các vấn đề an ninh như căng thẳng biên giới và vấn đề Đài Loan. Trung Quốc vẫn có triển vọng với kinh tế lớn thứ hai thế giới, đầu tư vào khoa học và công nghệ, và việc phát triển các khu vực kinh tế đặc biệt như vùng Đại lục và Vịnh.

- Việt Nam cũng đang đối mặt với các thách thức như tăng trưởng kinh tế chậm, nợ công và chênh lệch giàu nghèo. Nhưng Việt Nam cũng có những triển vọng như tham gia vào các hiệp định thương mại tự do, tăng cường đầu tư vào các lĩnh vực cơ sở hạ tầng, và nâng cao năng lực sản xuất.

Cả Trung Quốc và Việt Nam đều đang ứng dụng công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo để nâng cao năng suất lao động, cải thiện chất lượng cuộc sống và tăng cường sức mạnh quân sự. Cả hai nước cũng đang đối mặt với vấn đề phát triển bền vững và đảm bảo quyền dân sự và nhân quyền cho người dân.

4. Luyện tập - Vận dụng

Câu 1. Lập bảng tóm tắt những nét chính về sự phát triển của chủ nghĩa xã hội ở các nước Đông Âu, châu Á và khu vực Mỹ La-tinh từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai. 

Trả lời:

Khu vực	Những nét chính
Các nước Đông Âu	Giai đoạn 1945 - 1949: Chính quyền dân chủ nhân dân thành lập, các nước Đông Âu bắt tay hoàn thành nhiệm vụ của cách mạng là cải cách ruộng đất, quốc hữu hóa nhà máy, xí nghiệp, thực hiện các quyền tự do, dân chủ. Giai đoạn 1949 0 năm 70 là giai đoạn phát triển mạnh mẽ dưới sự giúp đỡ của Liên Xô. Các nước Đông Âu đã tiến hành công nghiệp hoá phát triển nông nghiệp.
Châu Á	Phong trào giải phóng dân tộc phát triển mạnh mẽ sau khi hồng quân Liên Xô chiến thắng trong chiến tranh thế giới thứ hai. 1949: nước cộng hòa nhân dân Trung Hoa ra đời, đi theo hướng CNXH 1954: Miền Bắc Việt Nam được giải phóng, kháng chiến chống Pháp thắng lợi, Việt Nam xây dựng XHCH. 1975: Nước cộng hòa dân chủ nhân dân Lào thành lập và quyết định theo con đường XHCN.
Khu vực Mỹ La-tinh	Thắng lợi của cách mạng Cu-ba năm 1959 đã dẫn đến kết quả là nước cộng hòa Cuba được thành lập. Sau khi thành lập chính phủ tiến hành cải cách ruộng đất trên mọi lĩnh vực kinh tế, chính trị và xã hội. Năm 1961 nước Cuba bắt đầu xây dựng CNXH.

Câu 2: Phân tích ý nghĩa của công cuộc cải cách mở cửa của Trung Quốc và công cuộc đổi mới ở Việt Nam đối vợi sự phát triển của chủ nghĩa xã hội.

Trả lời: 

Công cuộc cải cách mở cửa của Trung Quốc và công cuộc đổi mới của Việt Nam là hai ví dụ tiêu biểu cho sự phát triển của chủ nghĩa xã hội trong khu vực Châu Á. Điểm chung của hai quá trình này là quyết tâm của các nước này trong việc tiến hành các cải cách mang tính đột phá để thúc đẩy sự phát triển kinh tế và đáp ứng nhu cầu của xã hội.

Ở Trung Quốc, công cuộc cải cách mở cửa đã được khởi đầu vào những năm 1970. Trong quá trình này, Trung Quốc đã thực hiện các cải cách kinh tế và mở cửa với thế giới bên ngoài, mở rộng hơn nữa thị trường nội địa và đưa ra những chính sách thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Nhờ vào các chính sách này, Trung Quốc đã có một bước tiến lớn trong phát triển kinh tế, từ một nước nghèo đói trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Còn ở Việt Nam, công cuộc đổi mới được khởi đầu từ những năm 1980. Với sự lãnh đạo của đảng cộng sản Việt Nam, nước này đã thực hiện các cải cách kinh tế và xã hội, bao gồm cải cách ruộng đất, thúc đẩy sản xuất công nghiệp, tiến hành thu hút vốn đầu tư nước ngoài và nâng cao năng suất lao động. Nhờ vào các cải cách này, Việt Nam đã có một bước tiến lớn trong phát triển kinh tế, từ một nước nghèo đói trở thành một trong những nền kinh tế nổi tiếng nhất ở Đông Nam Á.

Câu 3. Sự sụp đổ mô hình chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu và Liên Xô đã để lại những bài học gì đối với công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay?

Trả lời: 

Sự sụp đổ mô hình chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu và Liên Xô là một bài học quý báu với Việt Nam nhất là trong giai đoạn tiến hành đổi mới đất nước. Bài học này giúp Việt Nam nhận ra cần kiên định với chủ nghĩa Mác – Lênin đồng thời giữ vững định hướng là đi theo con đường CNXH.

Bên cạnh đó Đảng có vai trò lãnh đạo đồng thời gắn bó mật thiết với nhân dân, lắng nghe dân. Để có thể lãnh đạo tốt cần quy tụ sức mạnh nhân dân trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc. Cần nâng cao cảnh giác, chống lại các thế lực thù định, giữ vững lập trường và quan điểm của Đảng, từng bước hoàn thiện đi lên con đường XHCN.

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 4: Sự phát triển của chủ nghĩa xã hội từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai đến nay trang 30, 31,... 37 trong bộ SGK Kết nối tri thức theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Click vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!