Soạn Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 9: Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ

Hướng dẫn Soạn Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 9: Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 9: Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ

Lý thuyết Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 9: Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ

Sơ đồ tư duy Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 9: Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ

Mở đầu trang 60 Lịch Sử 11

Câu hỏi: Hãy chia sẻ những điều em biết về bối cảnh, nội dung chính và kết quả của cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Trả lời:

- Bối cảnh: 

+ Những năm cuối thế kỉ XIV, nhà Trần lâm vào tình trạng khủng hoảng, suy yếu trên nhiều lĩnh vực. 

+ Hồ Quý Ly đã từng bước thâu tóm quyền lực, buộc vua trần nhường ngôi, lập ra nhà Hồ và tiến hành cải cách đất nước.

- Nội dung: 

+ Từ cuối thế kỉ XIV, Hồ Quý Ly đã từng bước tiến hành nhiều chính sách cải cách khá hệ thống trên hầu hết các lĩnh vực (kinh tế, xã hội, quân sự, văn hóa, giáo dục,…) 

- Kết quả: 

+ Nhờ có cải cách mà đất nước bước đầu ổn định được tình hình, củng cố tiềm lực

+ Một số chính sách còn có điểm hạn chế, gây ảnh hưởng xấu đến khả năng thu phục, đoàn kết nhân dân chống giặc ngoại xâm của nhà Hồ.

Câu hỏi trang 61 Lịch Sử 11

Câu hỏi: Khai thác tư liệu 1 và thông tin trong mục, trình bày bối cảnh lịch sử diễn ra cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Trả lời:

- Những năm cuối thế kỉ XIV, nhà Trần lâm vào tình trạng khủng hoảng, suy yếu nghiêm trọng tên tất cả các lĩnh vực, cụ thể:

* Về kinh tế - xã hội:

- Nửa sau thế kỉ XIV, nhà nước không còn quan tâm đến sản xuất nông nghiệp, nhiều năm bị mất mùa, đói kém.

- Ruộng đất thuộc về vương hầu, quý tộc, nhân nhân không có rộng để cày cấy, đời sống bấp bênh, khổ cực.

- Nhiều nông dân phải bán ruộng đất, vợ, con cho các quý tộc, địa chủ giàu có và bị biến thành nô tì.

=> Mâu thuẫn giữa nông dân nghèo, nô tì với giai cấp thống trị ngày một trở nên gay gắt.

* Về chính trị:

- Vua và tầng lớp quý tộc, quan lại nhà Trần ngày càng sa đọa, trung thần thì ít mà kẻ gian nịnh, cơ hội thì nhiều

- Triều đình nhà Trần suy yếu, không còn khả năng bảo vệ đất nước trước các cuộc tấn công của giặc ngoại xâm.

=> Trước tình hình đó, Hồ Quý Ly buộc vua Trần nhường ngôi, lập ra triều Hồ (1400).

Câu hỏi trang 63 Lịch Sử 11

Câu hỏi 1: Khai thác tư liệu 2, 3 và thông tin trong mục, trình bày nội dung cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Trả lời:

* Chính trị, quân sự

- Cải tổ quy chế quan lại, lập lại kỉ cương,...là các biện pháp Hồ Quý Ly tiến hành để củng cốc chế độ quân chủ tập quyền.

- Nhà Hồ tăng cường lực lượng quân đội chính quy, xây dựng nhiều thành luỹ như Tây Đô (Thanh Hóa), Đa Bang (Hà Nội), chế tạo súng thần cơ, đóng thuyền chiến,…

- Biên vào sổ các nhân khẩu từ 2 tuổi trở lên. Số người từ 15 tuổi trở lên và 60 tuổi trở xuống đều tăng gấp nhiều lần so với trước.

* Kinh tế, xã hội

- Hồ Quý Ly cho phát hành tiền giấy “Thông bảo hội sao”, cái cách chế độ thuế khóa, thống nhất đơn vị đo lường trong cả nước.

- Thực hiện chính sách hạn điền, hạn nô.

* Văn hoá, giáo dục

- Thực hiện chế độ học tập và thi cử nhằm tuyển chọn nhân tài.

- Nho giáo được đề cao. Chữ Nôm được khuyến khích sử dụng để dịch sách chữ Hán, dạy học và sáng tác văn chương…

Câu hỏi 2: Trình bày kết quả và ý nghĩa của cuộc cải cách Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Trả lời:

* Kết quả

+ Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly đưa đất nước thoát khỏi tình trạng khủng hoảng; Chính quyền trung ương được củng cố quyền lực.

+ Làm giảm thế lực của tầng lớp quý tộc.

+ Hạn chế kinh tế điền trang, thái ấp.

+ Giải phóng sức sản xuất lao động; tăng thu nhập, quyền lực cho nhà nước.

+ Những cải cách trên lĩnh vực văn hoá, giáo dục của Hồ Quý Ly thể hiện tư tưởng tiến bộ nhằm mục đích xây dựng một nền văn hoá, giáo dục mang bản sắc dân tộc.

* Ý nghĩa: Cuộc cải cách có ý nghĩa trong việc bước đầu ổn định tinh hình xã hội, củng cố tiềm lực của đất nước để chuẩn bị đối phó với giặc ngoại xâm.

- Những cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ còn chưa triệt để nên có những ảnh hưởng nhất định đến khả năng thu phục và đoàn kết nhân dân chống giặc ngoại xâm của nhà Hồ.

Luyện tập - Vận dụng

Câu hỏi 1. Hoàn thành bảng thống kê (theo gợi ý dưới đây) về các nội dung chủ yếu trong cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Trả lời:

Lĩnh vực	Nội dung cải cách
Chính trị, quân sự	- Cải tổ quy chế quan lại, lập lại kỉ cương,...là các biện pháp Hồ Quý Ly tiến hành để củng cốc chế độ quân chủ tập quyền. - Nhà Hồ tăng cường lực lượng quân đội chính quy, xây dựng nhiều thành luỹ như Tây Đô (Thanh Hóa), Đa Bang (Hà Nội), chế tạo súng thần cơ, đóng thuyền chiến,… - Biên vào sổ các nhân khẩu từ 2 tuổi trở lên. Số người từ 15 tuổi trở lên và 60 tuổi trở xuống đều tăng gấp nhiều lần so với trước.
Kinh tế, xã hội	- Hồ Quý Ly cho phát hành tiền giấy “Thông bảo hội sao”, cái cách chế độ thuế khóa, thống nhất đơn vị đo lường trong cả nước. - Thực hiện chính sách hạn điền, hạn nô.
Văn hoá, giáo dục	- Thực hiện chế độ học tập và thi cử nhằm tuyển chọn nhân tài. - Nho giáo được đề cao. Chữ Nôm được khuyến khích sử dụng để dịch sách chữ Hán, dạy học và sáng tác văn chương…

* Mặt tích cực và hạn chế của những cải cách đó:

- Tích cực:

+ Đưa đất nước thoát ra khỏi tình trạng khủng hoảng.

+ Qua đó nhằm củng cố quyền lực của chính quyền trung ương, tầng lớp quý tộc được giảm bớt.

+ Tăng cường tiềm lực kinh tế đất nước và phát triển văn hoá dân tộc.

+ Văn hóa, giáo dục, quân sự phát triển và tiến bộ, cải thiện tình trạng đất nước. 

- Hạn chế:

+ Một số chính sách chưa triệt để: chưa giải phóng thân phận cho nô tì, chưa phù hợp với tình hình thực tế của đất nước.

+ Cuộc sống của nhân dân chưa được giải quyết triệt để.

Câu hỏi 2. Có nhận định cho rằng: “Hồ Quý Ly là một nhà cải cách lớn, kiên quyết và táo bạo”. Em có đồng ý với nhận định đó không? Vì sao? Sưu tầm thêm tư liệu từ sách, báo và internet để tìm dẫn chứng chứng minh cho ý kiến của em.

Trả lời:

Em hoàn toàn đồng ý với nhận định "Hồ Quý Ly là một nhà cải cách lớn, kiên quyết và táo bạo". Qua những chính sách cải cách mà ông đưa ra sau khi lên ngôi vua ta có thể thấy, ông là người có nhiều năng lực về chính trị, kinh tế, văn hóa. 

Trong bài viết "Những cải cách của Hồ Quý Ly cuối thế kỷ XIV - đầu thế kỷ XV" của trang Bảo tàng lịch sử Việt Nam có viết: "Trong khoảng 35 năm nắm quyền chính ở triều Trần và triều Hồ, ông đã tiến hành một loạt các biện pháp cải cách về nhiều mặt, thay đổi chính sách cũ, đề ra chính sách mới. Những biện pháp đó nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng kinh tế - xã hội Đại Việt, thủ tiêu những yếu tố cát cứ của quý tộc nhà Trần, xây dựng một nhà nước quân chủ chuyên chế tập trung vững mạnh. 

Những cải cách của ông tương đối toàn diện và có hệ thống nhất, bao gồm nhiều lĩnh vực từ chính trị, quốc phòng đến kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục." Những chính sách cải cách của ông thể hiện rằng ông rất quan tâm đến tình hình đất nước, muốn đưa nước ta thoát khỏi tình trạng khủng hoảng. Ông có tầm nhìn, năng lực và quyết đoán. Chính sách cải cách thu được những thành tựu nhất định xong vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Sử 11 Kết nối tri thức

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 9: Cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ trong bộ SGK Cánh Diều theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!