Tưởng tượng là gì? Phân tích các cách sáng tạo hình ảnh mới trong tưởng tượng. Lấy ví dụ minh họa

Câu hỏi: Tưởng tượng là gì? Phân tích các cách sáng tạo hình ảnh mới trong tưởng tượng. Lấy ví dụ minh họa.

Trả lời:

* Khái niệm:

- Tưởng tượng là hoạt động tâm lý của chủ thể, là quá trình chủ thể tiến hành các thao tác trí óc như chắp ghép, liên kết, nhấn mạnh, loại suy, mô phỏng, ….. để xử lý các hình ảnh, các biểu tưởng, hay các khái niệm đã có về đối tượng để làm sáng tỏ bản chất, mối quan hệ phổ biến và quy luật vận động của môi trường.

* Cách sáng tạo hình ảnh mới trong tưởng tượng:

- Thay đổi kích thước, số lượng hay thành phần của vật . Đây là cách tạo hình ảnh mới bằng cách tăng thêm hay giảm đi kích thước, số lượng của vật hay thành phần của vật (người khổng lồ, người tí hon …)

VD​: trẻ con khi nhìn thấy những cây cột điện ở xa, chúng sẽ nghĩ là cây cột điện ấy nhỏ, mặc dù các cây cột điện là cao như nhau.

- Nhấn mạnh một thuộc tính, một bộ phận nào đó của đối tượng. Đây là cách sáng tạo ra hình ảnh mới bằng cách nhấn mạnh đặc biệt hoặc đưa lên hàng đầu một phẩm chất hay một quan hệ nào đó của sự vật, hiện tượng nào đó so với các sự vật hiện tượng khác.

VD​: tranh biếm họa về một hiện tượng xã hội nào đó, hay là về một nhân vật nào đó có sức ảnh hưởng lớn đến xã hội.

- Chắp ghép (kết dính) : Đây là phương pháp ghép các bộ phận của nhiều sự vật, hiện tượng khác nhau thành một hình ảnh mới. Các bộ phận hình thành hình ảnh mới không bị thay đổi mà được ghép lại với nhau theo quy luật xác định.

VD​: hình ảnh con rồng, nàng tiên cá, ….

- Liên hợp: Có điểm giống với phương pháp chắp ghép là tạo ra hình ảnh mới bằng cách liên hợp nhiều sự vật, hiện tượng với nhau, nhưng khác ở chỗ khi tham gia vào hình ảnh mới thì các yếu tố ban đầu đều bị cải biên đi và sắp xếp lại trong mối tương quan mới.

VD​: Cũng vẫn là hình ảnh con rồng nhưng ở phương tây là hình ảnh con rồng khác: có cánh, cũng có chân, hình dáng khác ở phương Đông. Rồng phương Đông thì mình uốn lượn, không có cánh, thân hình mềm mại hơn.

- Điển hình hóa: Đây là cách sáng tạo hình ảnh mới phức tạp nhất, trong đó những thuộc tính điển hình , những đặc điểm điển hình của nhân cách như là đại diện của một giai cấp, một nhóm xã hội được biểu hiện trong hình ảnh mới này. Phương pháp này là sự tổng hợp sáng tạo mang tính chất khái quát những thuộc tính và đặc điểm điển hình của nhân cách.

VD​: Trong tác phẩm của nhà văn Nam Cao thì hình ảnh Chí Phèo, Lão Hạc,… đại diện cho tầng lớp giai cấp nông dân bị đàn áp, bóc lột, tha hóa, thống khổ đến cùng cực của nhân dân trước cách mạng tháng 8.

- Loại suy ( tương tự )​: Đây là cách sáng tạo hình ảnh mới trên cơ sở mô phỏng bắt chước những chi tiết, những bộ phận, những sự vật có thực.

VD​: Chân dung, việc làm của các nhân vật lịch sử được mô phỏng qua các bức tranh, bức tượng được tạc và được vẽ để cho mọi người cùng biết.

* Kết luận:

- Trong dạy học, các nội dung dạy học phải gắn với kinh nghiệm với giá trị của người học, nhu cầu, hứng thú với học sinh. Phải cho học sinh hành động, tự tưởng tượng, sáng tạo. Có nhiều bài tập liên quan đến thực tiễn, giúp các học sinh có hứng thú trong học tập và lĩnh hội kiến thức.