Soạn Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 9: Các nước Anh, Pháp, Đức, Mĩ chuyển sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc

Hướng dẫn Soạn Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 9: Các nước Anh, Pháp, Đức, Mĩ chuyển sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 9: Các nước Anh, Pháp, Đức, Mĩ chuyển sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc 

Lý thuyết Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 9: Các nước Anh, Pháp, Đức, Mỹ chuyển sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc

Sơ đồ tư duy Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 9: Các nước Anh, Pháp, Đức, Mỹ chuyển sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc

Mở đầu trang 44 Lịch Sử 8: Vậy, quá trình hình thành của chủ nghĩa đế quốc đã diễn ra như thế nào? Cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX, các nước Âu - Mỹ đã có những chuyển biến nổi bật gì trên các lĩnh vực kinh tế, chính sách đối nội, đối ngoại?

Trả lời:

- Quá trình hình thành chủ nghĩa đế quốc

+ Trong khoảng 30 năm cuối thế kỉ XIX, ở các nước tư bản Âu - Mĩ đã bắt đầu xuất hiện các công ty độc quyền.

+ Sự kết hợp giữa tư bản ngân hàng với tư bản công nghiệp tạo nên tầng lớp tư bản tài chính.

+ Tầng lớp tư bản tài chính chú trọng hoạt động xuất khẩu tư bản

+ Các nước tư bản tăng cường cạnh tranh xâm lược thuộc địa.

=> Đến cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX, chủ nghĩa tư bản đã phát triển thành của chủ nghĩa đế quốc.

- Điểm nổi bật trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị của các nước Âu - Mĩ:

+ Về kinh tế: tốc độ phát triển kinh tế và vị thế của các nước có sự thay đổi; ở các nước đế quốc Âu Mĩ đều hình thành các tổ chức độc quyền.

+ Chính trị: đàn áp nhân dân lao động trong nước; tăng cường xâm chiếm thuộc địa.

Câu hỏi trang 44 Lịch Sử 8: Dựa vào hình 9.1, tư liệu 9.2 và thông tin trong bài, em hãy nêu các biểu hiện của quá trình hình thành chủ nghĩa đế quốc ở châu Âu và Mỹ. Chủ nghĩa tư bản phát triển thành chủ nghĩa đế quốc vào thời điểm nào?

Trả lời:

- Các biểu hiện của quá trình hình thành chủ nghĩa đế quốc ở châu Âu và Mỹ:

- Cuối thế kỉ XIX, bắt đầu xuất hiện các công ty độc quyền, chiếm và kiểm soát gần như hoàn toàn đối với một ngành công nghiệp. 

Tiêu biểu là các cartel ở Đức, syndicat ơt Pháp, trust ở Mĩ

- Sự tập trung sản xuất, tập trung nguồn vốn lớn dẫn đến sự hình thành những ngân hàng lớn trực tiếp tham gia kinh doanh công nghiệp.

- Tư bản công nghiệp và tư bản ngân hàng đã có sự dung hợp, hình thành nên tư bản tài chính, chú trọng hoạt động xuất khẩu tư bản

- Mặt khác, các nước tư bản phương Tây đều đẩy mạnh xâm lược, khai thác và bóc lột thuộc địa.

=> Chủ nghĩa đế quốc ra đời.

- Chủ nghĩa tư bản phát triển thành chủ nghĩa đế quốc vào thời điểm: cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX.

Câu hỏi trang 46 Lịch Sử 8: Các nước Anh, Pháp, Đức, Mỹ từ cuối thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX có những chuyển biến lớn về kinh tế như thế nào?

Trả lời:

* Những chuyển biến lớn về kinh tế ở các nước Anh, Pháp, Đức, Mỹ:

- Sau năm 1870, tốc độ phát triển công nghiệp của Anh, Pháp chậm lại trong khi Đức và Mỹ liên tục phát triển. 

- Các công ty độc quyền kiểm soát các ngành kinh tế trọng yếu như luyện kim, đóng tàu và khai thác mỏ.

- Giữa thập niên 90 của thế kỉ XIX, công nghiệp Mỹ vươn lên dẫn đầu thế giới, Đức giữ vị trí thứ hai. Anh và Pháp mất vị thế bá chủ về sản xuất công nghiệp nhưng lại là hai nước xuất khẩu tư bản nhiều nhất do có hệ thống thuộc địa rộng lớn.

Câu hỏi trang 46 Lịch Sử 8: Nêu những nét chính về chính sách đối nội và chính sách đối ngoại của các nước đế quốc vào cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX.

Trả lời:

* Chính sách đối nội của các quốc gia tư bản phương Tây 

- Vào cuối thế kỉ XIX có những đặc trưng riêng biệt. Ở Anh và Đức, hai quốc gia theo thể chế quân chủ lập hiến nhưng có sự khác biệt về cách thức cầm quyền.  

- Tại Anh, quyền lực thuộc về Nghị viện do hai đảng Tự do và Bảo thủ thay nhau cầm quyền, trong khi tại Đức, nhà nước vẫn trao nhiều quyền lực cho Hoàng đế và Thủ tướng, hạn chế vai trò của Quốc hội. 

- Ở Pháp, nền Cộng hoà thứ ba được thành lập sau chiến tranh Pháp - Phổ (1870 - 1871), nhưng tình hình chính trị liên tục không ổn định. 

- Tại Mỹ, sau nội chiến (1861 - 1865), hai đảng Cộng hoà và Dân chủ thay nhau cầm quyền.

* Chính sách đối ngoại của các quốc gia tư bản phương Tây vào cuối thế kỉ XIX cũng có những đặc trưng riêng biệt. 

- Anh có hệ thống thuộc địa rộng lớn nhất thế giới, được gọi là “đế quốc Mặt Trời không bao giờ lặn“, và đứng đầu thế giới về hệ thống thuộc địa cho đến năm 1914. 

- Hệ thống thuộc địa của Pháp đứng thứ hai trên thế giới. 

- Cuối thế kỉ XIX,  Đức tăng cường chạy đua vũ trang và công khai đòi dùng vũ lực chia lại thuộc địa trên thế giới, trong khi dưới thời Thủ tướng Bi-xmác (Bismarck), chính sách đối ngoại của Đức là lập các liên minh và cô lập Pháp. 

- Mỹ đã thiết lập ảnh hưởng và quyền kiểm soát trên vùng biển Ca-ri-bê (Caribbean), Phi-líp-pin, và tuyên bố chính sách “mở cửa" cạnh tranh ảnh hưởng thương mại với các để quốc khác ở thị trường Trung Quốc vào năm 1899.

Câu hỏi trang 46 Lịch Sử 8: Từ lược đồ 9.5, em hãy xác định vị trí thuộc địa của các nước đế quốc Anh, Pháp, Đức, Mỹ.

Trả lời:

- Thuộc địa của đế quốc Anh:

+ Ở châu Á, gồm: Ấn Độ; Miến Điện; Mã Lai…

+ Ở châu Phi, gồm: Ai Cập; Đông Xuđăng; Tây Nigiêria; Bờ biển vàng; Xômali; Nam Rôđêdia,…

+ Ở châu Mĩ có: Ca-na-đa.

+ Ở châu Đại Dương có: Ô-xtrây-li-a,…

- Thị trường, thuộc địa của đế quốc Pháp:

+ Ở châu Á, gồm: Việt Nam; Lào; Cam-pu-chia,…

+ Ở châu Phi, gồm: Angiêri; Tuynidi; Tây Xuđăng; Cônggô; Mađagaxca,…

- Thuộc địa của đế quốc Đức: chủ yếu ở châu Phi, bao gồm: Namibia; Camơrun; Tazania,…

- Đế quốc Mĩ: thiết lập ảnh hưởng và quyền kiểm soát trên vùng biển Caribê, Philíppin và cạnh tranh ảnh hưởng thương mại với các đế quốc khác ở thị trường Trung Quốc.

Luyện tập - Vận dụng

Câu 1. Vẽ sơ đồ tư duy thể hiện những nét chính của chủ nghĩa đế quốc từ cuối thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX

Trả lời:

Câu 2. Điểm chung trong chính sách đối ngoại của các nước đế quốc là gì?

Trả lời:

- Điểm chung trong chính sách đối ngoại của các nước đế quốc là: tăng cường xâm lược, mở rộng hệ thống thuộc địa.

Câu 3. Em hãy sưu tầm thêm tư liệu về nhân vật Bi-xmac để hiểu rõ hơn về chính sách đối nội và đối ngoại của Đức cuối thế kỉ XIX

Trả lời:

(*) Tư liệu tham khảo: chủ trương thống nhất nước Đức bằng “sắt và máu” của Thủ tướng Bi-xmác

- Đến giữa thế kỉ XIX, kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Đức phát triển nhanh chóng. Tuy nhiên, trở ngại lớn nhất cho sự phát triển này là tình trạng đất nước Đức bị chia xẻ thành nhiều vương quốc, trong đó Áo và Phổ là hai vương quốc lớn nhất.

- Bi-xmac (1815 - 1889) là thủ tướng kiêm bộ trưởng ngoại giao của nước Phổ. Trong một lần họp Nghị viện đầu tiên, Thủ tướng Phổ Bi-xmác đã đập bàn tuyên bố phải thống nhất đất nước bằng con đường “sắt và máu” (tức là thông qua kỉ luật và chiến tranh), mặc cho nhiều người la ó phản đối. Để thực hiện chủ trương đó, Bi-xmác liên minh với Áo để tấn công Đan Mạch, sau đó tiếp tục dùng vũ lực để tấn công Áo - bạn đồng minh của mình. Nhằm gạt bỏ nước Pháp, Bi-xmác âm mưu bày ra cái cớ để có thể tấn công Pháp một cách chính đáng. Cuối cùng, với việc đánh tráo bức thư của Vin hem I gửi cho Hoàng đế Na-pô-lê-ông III bằng một bức thư khác có lời lẽ ngạo mạn, sỉ nhục, Bi-xmác đã khiến cho Na-pô-lê-ông III tức giận tuyên chiến với Phổ. Sau khi đánh bại quân Pháp, Bi-xmác cho tổ chức lễ thành lập Đế quốc Đức ngay tại cung điện Mác-xây của Pháp. Vua Phổ Vin-hem I chính thức lên ngôi Hoàng đế; Bi-xmác trở thành Thủ tướng nước Đức. 

>>> Xem toàn bộ: Soạn Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 9: Các nước Anh, Pháp, Đức, Mĩ chuyển sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc trong bộ SGK Chân trời sáng tạo theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!