Soạn Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 7: Khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII

Hướng dẫn Soạn Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 7: Khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 7: Khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII

Lý thuyết Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 7: Khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ VIII

Sơ đồ tư duy Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 7: Khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ VIII

Mở đầu trang 38 Lịch Sử 8: Thế kỉ XVIII chứng kiến những sự thay đổi làm “nghiêng trời lệch đất” ở Đại Việt mà khởi đầu là cuộc khởi nghĩa nông dân. Vì sao nông dân ở Đàng Ngoài lại đứng lên đấu tranh? Các cuộc khởi nghĩa ấy diễn ra và kết thúc như thế nào? Xã hội Đại Việt đã có những chuyển biến gì từ những tác động mà cuộc khởi nghĩa mang đến?

Trả lời:

- Giữa thế kỉ XVIII, chính quyền phong kiến Đàng Ngoài rơi vào khủng hoảng trầm trọng; đời sống nhân dân cơ cực nên họ đã vùng lên đấu tranh chống lại chính quyền.

- Các cuộc khởi nghĩa của nông dân Đàng Ngoài diễn ra sôi nổi, tiêu biểu là: khởi nghĩa của Hoàng Công Chất, khởi nghĩa của Nguyễn Hữu Cầu và khởi nghĩa của Nguyễn Danh Phương,… tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, nên các cuộc khởi nghĩa này cuối cùng đều thất bại.

- Tác động:

+ Buộc chính quyền Đàng Ngoài phải thực hiện một số chính sách như khuyến khích khai hoang, cho nông dân lưu tán trở về quê,…

+ Làm lung lay chính quyền “vua Lê - chúa Trịnh”

Câu hỏi trang 38 Lịch Sử 8: Hãy nêu những nét chính về bối cảnh lịch sử Đàng Ngoài của Đại Việt nửa đầu thế kỉ XVIII

Trả lời:

Bối cảnh bùng nổ phong trào nông dân

- Giữa thế kỉ XVIII, chính quyền phong kiến Đàng Ngoài rơi vào khủng hoảng trầm trọng:

+ Vua Lê bạc nhược, chúa Trịnh chỉ lo hưởng thụ, tận thu thuế, bóc lột nhân dân.

+ Sản xuất nông nghiệp đình đốn, thủ công nghiệp ngày càng sa sút, các đô thị suy tàn.

+ Đời sống nhân dân cơ cực.

=> Nông dân Đàng Ngoài vùng lên khởi nghĩa chống lại chính quyền.

Câu hỏi trang 38 Lịch Sử 8: Dựa vào lược đồ 7.2, sơ đồ 7.3, hãy nêu những diễn biến chính của các cuộc khởi nghĩa. Tại sao các cuộc khởi nghĩa này lại thất bại?

Trả lời:

* Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu

- Khởi nghĩa của Hoàng Công Chất (1739 - 1769):

+ Địa bàn hoạt động: vùng Điện Biên, Tây Bắc

+ Kết quả: thất bại, nghĩa quân bị quân triều đình đàn áp.

- Khởi nghĩa của Nguyễn Danh Phương (1740 - 1751):

+ Địa bàn hoạt động: Sơn Tây, Việt Trì, Thái Nguyên, Tuyên Quang.

+ Kết quả: Năm 1751, Nguyễn Danh Phương bị bắt, khởi nghĩa thất bại.

- Khởi nghĩa của Nguyễn Hữu Cầu (1741 - 1751):

+ Địa bàn hoạt động: Đồ Sơn, Kinh Bắc, Thăng Long, Sơn Nam, Thanh Hoá, Nghệ An.

+ Kết quả: Năm 1751, quân Trịnh tấn công dồn dập, khởi nghĩa thất bại.

* Nguyên nhân thất bại của các cuộc khởi nghĩa:

- Tương quan lực lượng giữa các cuộc khởi nghĩa với chính quyền phong kiến Lê - Trịnh có sự chênh lệch.

- Các cuộc khởi nghĩa diễn ra lẻ tẻ, mang tính tự phát, thiếu sự liên kết với nhau để tạo thành một phong trào đấu tranh chung, rộng lớn và thống nhất ở cả Đàng Ngoài.

Câu hỏi trang 39 Lịch Sử 8: Khai thác tư liệu 7.4 và thông tin trong bài, em hãy cho biết phong trào nông dân Đàng Ngoài có tác động như thế nào đối với xã hội Đại Việt thế kỉ XVIII.

Trả lời:

- Tác động của phong trào nông dân Đàng Ngoài:

+ Buộc chính quyền Đàng Ngoài phải thực hiện một số chính sách như khuyến khích khai hoang, cho nông dân lưu tán trở về quê,…

+ Làm lung lay chính quyền “vua Lê - chúa Trịnh”, chuẩn bị “mảnh đất” thuận lợi cho phong trào Tây Sơn phát triển mạnh mẽ ra Đàng Ngoài vào cuối thế kỉ XVIII.

Câu 1. Sự mục nát của chính quyền họ Trịnh Đàng Ngoài đã dẫn đến những hậu quả gì?

Trả lời:

Do sự thối nát của chính quyền họ Trịnh, tình trạng nông nghiệp đã suy đồi: mất mùa, lụt lội liên tục, và đất ruộng bị địa chủ và quan lại chiếm đoạt, khiến cho nông dân rơi vào cảnh đói khổ, buộc phải rời làng tìm kiếm cuộc sống mới, và cái chết do đói khát nằm rải rác trên đường. 

Ngoài ra, nhà nước còn đánh thuế nặng các loại hàng hóa và sản phẩm, khiến cho kinh tế suy giảm và các chợ phố điêu tàn. => Tình hình đó đã thúc đẩy nông dân vùng này nổi lên chống lại chính quyền phong kiến để cải thiện cuộc sống thê thảm của mình.

Câu 2. Nêu những nét chính của các cuộc khởi nghĩa nông dân Đàng Ngoài thế kỉ XVIII.

Trả lời:

* Khởi nghĩa Hoàng Công Chất (1739 - 1769)

- Nghĩa quân hoạt động chính ở vùng Điện Biên, Tây Bắc. Nhân dân hết lòng ủng hộ.

- Ông có công bảo vệ vùng biên giới và giúp dân ổn định cuộc sống.

- Cuộc khởi nghĩa kéo dài đến năm 1769 thì kết thúc.

* Khởi nghĩa Nguyễn Danh Phương (1740 - 1751)

- Nghĩa quân hoạt động ở Sơn Tây, Việt Trì, Thái Nguyên, Tuyên Quang. Uy thế của nghĩa quân ngày một lên cao.

- Chúa Trịnh tập trung đàn áp nghĩa quân.

- Năm 1751, Nguyễn Danh Phương bị bắt, khởi nghĩa thất bại.

* Khởi nghĩa Nguyễn Hữu Cầu (1741 - 1751):

- Nghĩa quân hoạt động trên một vùng rộng lớn: từ Đồ Sơn, Kinh Bắc, Thăng Long đến Sơn Nam, Thanh Hóa, Nghệ An.

- Đề cao khẩu hiệu "cướp của nhà giàu, chưa cho dân nghèo".

- Năm 1751, quân Trịnh tấn công dồn dập => Khởi nghĩa thất bại. 

Câu 3. Tìm hiểu thêm về các cuộc khởi nghĩa nông dân Đàng Ngoài thế kỉ XVIII, hãy viết về một cuộc khởi nghĩa (khoảng 100 chữ) với các nội dung sau: Khởi nghĩa diễn ra khi nào? Mục đích. Ở đâu? Ai tham gia? Ai có liên quan? Họ đã hành động như thế nào? Kết quả

Gợi ý:

*  Khởi nghĩa Hoàng Công Chất (1739 - 1769):

Khởi nghĩa Hoàng Công Chất diễn ra vào năm 1769. Mục đích của cuộc khởi nghĩa là phản đối chế độ phong kiến, yêu cầu giải phóng nông dân và đánh đuổi quân đội Thanh khỏi đất nước. Cuộc khởi nghĩa diễn ra chủ yếu ở vùng đồng bằng sông Hồng, nơi có nhiều nông dân và thương nhân. Trong số các nhân vật tham gia, nổi bật nhất là Hoàng Công Chất, một người nông dân có uy tín trong cộng đồng.

Khởi nghĩa Hoàng Công Chất có sự ủng hộ của nhiều nhân vật quan trọng trong xã hội như Cao Văn Viên, Nguyễn Hữu Huân, Lê Duy Ninh... Họ đã cùng với Hoàng Công Chất tiến hành các cuộc tấn công vào các thành trì của Thanh, cướp phá tài sản của các quan lại, và giết chết nhiều người Thanh.

Sau một thời gian đấu tranh, cuộc khởi nghĩa đã bị đàn áp bởi quân đội Thanh và các thế lực phản động khác. Hoàng Công Chất và nhiều người khác đã bị bắt giữ và xử tử.

Tuy nhiên, khởi nghĩa Hoàng Công Chất đã thể hiện sự tổ chức và quyết tâm của nhân dân trong cuộc chiến giành độc lập và tự do, góp phần khích lệ các cuộc khởi nghĩa dân tộc sau này.

* Khởi nghĩa Nguyễn Danh Phương (1740 - 1751):

Khởi nghĩa Nguyễn Danh Phương diễn ra từ năm 1740 đến năm 1751, trong thời kỳ Triều đình Nguyễn đang phát triển ở miền Nam Việt Nam. Mục đích của khởi nghĩa là phản đối chính quyền phong kiến Nguyễn, đòi quyền tự do cho nhân dân miền Nam, giải phóng đất nước khỏi ách Thanh.

Khởi nghĩa diễn ra chủ yếu ở miền Nam, trong đó nổi bật là các vùng đồng bằng sông Cửu Long, như Long Xuyên, Mỹ Tho, Châu Đốc, và các vùng Tây Nguyên, như Pleiku, Ban Mê Thuột. Trong số các nhân vật tham gia, nổi bật nhất là Nguyễn Danh Phương, một người quân sư trong quân đội Nguyễn, đã nổi dậy đấu tranh chống lại triều đình.

Khởi nghĩa Nguyễn Danh Phương có sự ủng hộ của nhiều nhân dân miền Nam, đặc biệt là nông dân và thương nhân. Họ đã tham gia vào các cuộc tấn công vào các thành trì của Nguyễn, cướp phá tài sản của các quan lại, và giết chết nhiều người Nguyễn.

Tuy nhiên, cuộc khởi nghĩa đã bị đàn áp bởi quân đội Nguyễn và quân đội Thanh. Nguyễn Danh Phương đã bị bắt giữ và xử tử.

* Khởi nghĩa Nguyễn Hữu Cầu (1741 - 1751):

Khởi nghĩa Nguyễn Hữu Cầu (1741 - 1751) là một cuộc khởi nghĩa của nông dân Đàng Ngoài chống lại chính quyền địa phương và quan lại trong triều đình nhà Nguyễn. Khởi nghĩa diễn ra vào năm 1741, nhằm chống lại chính sách áp bức của chính quyền địa phương đối với nông dân. Mục đích của khởi nghĩa là yêu cầu giảm thuế và đánh đuổi các quan lại cường hào khai thác người dân.

Cuộc khởi nghĩa diễn ra chủ yếu ở vùng đồng bằng sông Hồng, với sự tham gia của nhiều nông dân và dân làng khác nhau. Nguyễn Hữu Cầu, một người nông dân từng bị quan lại địa phương bắt giam và tra tấn, đã trở thành lãnh đạo của cuộc khởi nghĩa.

Nhà vua Nguyễn Phúc Khoát đã cử quân đội đàn áp cuộc khởi nghĩa vào năm 1751, và Nguyễn Hữu Cầu đã bị bắt và xử tử. Tuy nhiên, cuộc khởi nghĩa đã để lại những dấu ấn trong lịch sử chống lại áp bức địa chủ, quan lại và phong kiến.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Lịch sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 7: Khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII trong bộ SGK Chân trời sáng tạo theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!