Soạn Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 2: Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản

Hướng dẫn Soạn Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 2: Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản trang 13, 14,.... 21 ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 2: Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản

Lý thuyết Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 2. Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản

Sơ đồ tư duy Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 2: Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản

Câu hỏi trang 13 Lịch Sử 11

Câu hỏi: Trình bày sự xác lập của chủ nghĩa tư bản ở châu Âu và Bắc Mỹ.

Trả lời:

Chủ nghĩa tư bản được xác lập tại Hà Lan và Anh vào nửa cuối của thế kỷ XVII. Từ những năm 1660, Chủ nghĩa tư bản đã được thành lập tại Hà Lan và Anh, và từ đó đã trở thành một phong trào trên toàn châu Âu.

- Vào thập kỷ 1760, Cuộc cách mạng công nghiệp bắt đầu ở Anh và sau đó đã lan rộng đến các quốc gia khác như Pháp, Đức,... Những cuộc cách mạng này đã gây ra những chuyển biến đáng kể về kinh tế và xã hội.

- Vào cuối thế kỷ XVIII, Chủ nghĩa tư bản đã được mở rộng ra ngoài phạm vi châu Âu, đặc biệt là ở Bắc Mỹ và đã được thiết lập tại Pháp.

- Trong thập kỷ 1860-1870, các cuộc cách mạng tư sản đã tiếp diễn với những hình thức khác nhau và đã đạt được những thành công đáng kể, đặc biệt là ở Ý và Đức. Từ đó, Chủ nghĩa tư bản đã được thiết lập mạnh mẽ hơn trên toàn thế giới.

Câu hỏi trang 14 Lịch Sử 11

Câu hỏi: Trình bày quá trình mở rộng xâm lược thuộc địa của chủ nghĩa tư bản.

Trả lời:

Sự phát triển nhanh chóng của chủ nghĩa tư bản đã gây ra nhu cầu ngày càng tăng về nguyên liệu và nhân công, dẫn đến sự gia tăng của các chính sách xâm lược và mở rộng thuộc địa của các nước tư bản. 

Kết quả, trong cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, các nước tư bản đã chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, thiết lập hệ thống thuộc địa trên toàn châu Á, châu Phi và khu vực Mỹ Latinh.

Câu hỏi 1 trang 16 Lịch Sử 11

Câu hỏi 1: Trình bày sự mở rộng và phát triển của chủ nghĩa tư bản cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX.

Trả lời:

Trong nửa đầu thế kỉ XIX, các thuộc địa của Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha tại Mỹ Latinh đã bùng nổ phong trào đấu tranh độc lập và thành lập các quốc gia tư sản.

- Ở châu Á, sau cuộc cách mạng Duy Tân Minh Trị năm 1868, Nhật Bản trở thành một quốc gia tư bản chủ nghĩa.

- Tương tự, cách mạng Tân Hợi năm 1911 đã mở đường cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Trung Quốc. 

Câu hỏi 2: Em có nhận xét gì về tốc độ mở rộng và phát triển của chủ nghĩa tư bản cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX?

Trả lời:

Chủ nghĩa tư bản đã phát triển rất nhanh và mở rộng khắp thế giới trong cuối thế kỉ XIX và đầu thế kỉ XX. Tốc độ này được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố, bao gồm cuộc Cách mạng Công nghiệp ở châu Âu, sự phát triển của kỹ thuật và công nghệ, sự gia tăng của vốn đầu tư và sự mở cửa của các thị trường toàn cầu.

Câu hỏi 3: Khai thác Hình 7 và thông tin trong mục, cho biết quyền lực của các tổ chức độc quyền được thể hiện như thế nào?

Trả lời:

Các tổ chức độc quyền có khả năng ảnh hưởng đến sự phát triển của toàn bộ nền kinh tế, các nhà tư bản liên kết để kiểm soát một phần lớn sản xuất hoặc tiêu thụ các hàng hóa nhằm tăng lợi nhuận và kiểm soát cuộc sống của dân chúng.

Câu hỏi 4: Trình bày sự phát triển của chủ nghĩa tư bản từ tự do cạnh tranh sang độc quyền.

Trả lời: 

Thời kỳ thiết lập chủ nghĩa tư bản là thời kỳ tự do cạnh tranh, và vào cuối thế kỉ XIX và đầu thế kỉ XX, sự phát triển kinh tế và cạnh tranh ác liệt đã dẫn đến sự phá sản của các xí nghiệp nhỏ và vừa. Điều này đã dẫn đến sự xuất hiện của các xí nghiệp lớn và tổ chức độc quyền, đưa chủ nghĩa tư bản vào giai đoạn độc quyền. Trong giai đoạn này, các tổ chức độc quyền có khả năng chi phối sự phát triển của toàn bộ nền kinh tế.

Câu hỏi 1 trang 17 Lịch Sử 11

Câu hỏi: Nêu khái niệm chủ nghĩa tư bản hiệu đại.

Trả lời:

Chủ nghĩa tư bản hiện đại là thuật ngữ được sử dụng để miêu tả giai đoạn mới nhất trong sự phát triển của chủ nghĩa tư bản, bắt đầu sau Chiến tranh thế giới thứ hai và tiếp tục đến hiện nay. Nó bao gồm các biểu hiện mới như sự kết hợp giữa sức mạnh kinh tế của các công ty, tổ chức tư nhân độc quyền và sức mạnh chính trị của nhà nước tư bản. Sự kết hợp này giúp tăng cường khả năng chi phối và kiểm soát của chủ nghĩa tư bản đối với nền kinh tế và xã hội.

Câu hỏi trang 18 Lịch Sử 11

Câu hỏi: Nêu tiềm năng và thách thức của chủ nghĩa tư bản hiện đại.

Trả lời:

Tiềm năng:

- Có thể sử dụng thành tựu của Cuộc cách mạng công nghiệp thứ tư để phát triển kinh tế và trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, khoa học và công nghệ hàng đầu thế giới.

- Nền kinh tế với quy mô lớn và thu nhập bình quân đầu người cao nhất thế giới.

Thách thức:

- Khả năng xảy ra các khủng hoảng kinh tế và tài chính toàn cầu, gây ra lạm phát và ô nhiễm môi trường.

- Các vấn đề chính trị và xã hội phức tạp, bao gồm phân biệt chủng tộc và bạo lực.

- Không thể giải quyết triệt để mâu thuẫn xã hội gia tăng, và chênh lệch giàu nghèo ngày càng sâu rộng, gây ra tình trạng bất bình đẳng trong xã hội.

Luyện tập - Vận dụng

Câu hỏi 1. Lập bảng tóm tắt những nét chính về sự mở rộng và phát triển của chủ nghĩa tư bản từ cuối thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX. 

Trả lời:

Thời gian	Sự kiện
Giai đoạn nửa sau thế kỉ XVII	Chủ nghĩa tư bản đã dần được xác lập ở Hà Lan, Anh
Giai đoạn cuối thế kỉ XVIII	Chủ nghĩa tư bản được mở rộng ra ngoài phạm vi châu Âu (Bắc Mỹ) và từng bước được xác lập ở Pháp.
Giai đoạn nửa sau thế kỉ XIX	Chủ nghĩa tư bản đã được xây dựng và xác lập ở I-ta-li-a, Đức,...
Giai đoạn nửa đầu thế kỉ XIX	Các quốc gia tư sản được thành lập sau khi phong trảo đấu tranh bùng nổ tại các thuộc địa của thực dân TBN và Bồ Đào Nha
Giai đoạn cuối thế kỉ XIX – đầu thế kỉ XX	Giai đoạn này các nước tư bản đã chuyển sang chủ nghĩa đế quốc, đồng thời phạm vi ảnh hưởng của chủ nghĩa tư bản đã lan rộng toàn thế giới, chuyển sang giai đoạn độc quyền.

Câu hỏi 2. Có quan điểm cho rằng: Chủ nghĩa tư bản hiện đại ngày nay đã thay đổi về bản chất, không còn là chủ nghĩa tư bản như trước đây. Nêu ý kiến của em về quan điểm này. 

Trả lời:

Em không đồng ý với quan điểm trên bởi vì trong thời gian qua đi kèm với sự phát triển của khoa học công nghệ, loài người đang dần bước vào cách mạng công nghiệp lần thứ tư với một loạt các công nghệ hiện đại và tự động. Tuy nhiên cho dù có khoác trên mình chiếc áo nào thì tính chất của chủ nghĩa tư bản vẫn sẽ không thể thay đổi. Giống như nhận định của Đảng ta về bản chất thì chủ nghĩa tư bản vẫn là một chế độ áp bức, bóc lột và đầy bất công. Sự bóc lột, áp bức đó đã thông qua sự thống trị của chủ nghĩa tư bản độc quyền, từ đó đóng khung trong từng quốc gia hạn chế sự quốc tế hóa. Sự áp bức bóc lột này sẽ được che đậy dưới như hình thức khác nhau và ngày càng tinh vi hơn. 

Bên cạnh đó các hình thức bóc lột cũng có sự thay đổi dựa trên việc áp dụng những thành tựu của cuộc cách mạng khoa học công nghệ. Sự bóc lột này sẽ vượt khỏi biên giới quốc gia và dần được triển khai trên phạm vi quốc tế. Cho dù có điều chỉnh thích nghi nhưng chủ nghĩa tư bản vẫn không thể vượt qua khỏi mau thuẫn vốn có đó là mô thuận giữa tính chất xã hội hóa ngày càng cao của lực lượng sản xuất cùng với chế độ chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa. Khi mâu thuẫn trở nên sâu sắc thì có thể phát sinh ra đấu tranh. Có thể thấy rằng chủ nghĩa tư bản hiện đại trong khi chưa phát triển đến giai đoạn diệt vong gần kề thì vẫn trong giai đoạn phát triển đến độ xã hội khác cao hơn.

Câu hỏi 3. Sưu tầm tư liệu từ sách, báo, internet về phong trào “Chiếm lấy phố Uôn” và giải thích vì sao phong trào này chỉ sau một thời gian ngắn đã lan ra các bang ở Mỹ và hàng trăm thành phố ở nhiều nước tư bản trên thế giới.

Trả lời:

Phong trào “Chiếm lấy phố Uôn” hay còn có tên gọi khác là phong chào 99 chống lại 1 là một phong chào suất hiện ở Đông Mỹ vào những năm 2011. Tên của phong trào đã nói lên rằng 1 % dân Mỹ giàu có số tài sản quy ra bằng số tài sản còn lại của 99 % dân số. Phong trào này đã nhanh chóng lan rộng sang các nước tư bản chủ nghĩa. Từ đó Phong trào “Chiếm lấy phố Uôn” người biểu tình đã đòi đánh thuế người giàu nhiều hơn nữa, chấm dứt việc ngân hàng tịch thu nhà của những người không còn khả năng chi trả và đòi rút quân Mỹ về nước. 

Bên cạnh đó còn yêu cầu chuyển ngân sách chiến tranh cho giáo dục, từ đó sống tăng học phí đại học, đòi việc làm. Trong một thời gian ngắn phong trào đã nhanh chóng lan rộng ra các thành phố lớn của Mỹ và các quốc gia khác trên thế giới. Phong trào này được hưởng ứng và nhanh chóng lan rộng bởi những người biểu tình đều hưởng ứng phong trào. Họ nhận thấy rằng khoảng cách giàu nghèo đang gia tăng và ngày càng trở nên tách biệt ra những chính sách kinh tế có lợi cho người giàu khiến đời sống của người nhân dân càng trở nên khó khăn hơn

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Lịch sử 11 Kết nối tri thức Bài 2: Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản trong bộ SGK Kết nối tri thức theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!