Khái niệm về hệ thống và cấu trúc

Câu hỏi: Khái niệm về hệ thống và cấu trúc là gì?

Trả lời:

* Khái niệm về hệ thống:

- Thực tế, con người sử dụng nhiều tín hiệu: đèn giao thông, các biển báo, tín hiệu hàng hải, tiếng trống, tiếng chuông trong nhà trường,... đó là các tín hiệu con người sử dụng làm phương tiện giao tiếp. Các tín hiệu đó được tổ chức theo hệ thống nhất định và có một giá trị nhất định.

- Trong HTKQ có rất nhiều hệ thống như hệ mặt trời, hệ thống đèn giao thông, hệ thống tổ chức hành chính... Lớp học là hệ thống gồm nhiều người; hệ thống đèn giao thông có 3 yếu tố (đèn đỏ, đèn xanh, đèn vàng); các yếu tố này có MQH với nhau trong hệ thống đó. Một đám đông đi trên đường không là hệ thống vì có nhiều người nhưng không có MQH với nhau;…

- Nhận xét: Hệ thống phải có ít nhất 2 điều kiện: có ít nhất 2 yếu tố trở lên và các yếu tố phải có quan hệ với nhau.

- Khái niệm: Hệ thống là một tổng thể bao gồm các yếu tố (ít nhất 2 yếu tố trở lên) có quan hệ qua lại với nhau và liên quan lẫn nhau.

+ Hệ thống lớn gồm nhiều hệ thống nhỏ và hệ thống nhỏ gồm nhiều hệ thống nhỏ hơn... 

VD: Hệ thống lớp học gồm nhiều hệ thống nhỏ hơn (các tổ)

+ Quan hệ giữa các yếu tố trong hệ thống tạo thành cấu trúc của hệ thống, một chỉnh thể, nếu chỉ có một yếu tố thì không thành hệ thống; nhiều yếu tố nhưng không có MQH với nhau cũng không thành hệ thống.

- Ngôn ngữ của một cộng đồng là sản phẩm của dân tộc và là một hệ thống lớn. Hệ thống ngôn ngữ lớn bao gồm nhiều hệ thống nhỏ hơn. Các hệ thống nhỏ luôn coa mối quan hệ với nhau.

* Khái niệm về cấu trúc:

Khái niệm về hệ thống gắn liền khái niệm về cấu trúc.

VD: Hệ thống đèn giao thông có cấu trúc gồm 3 yếu tố: đèn đỏ - xanh – vàng tương ứng 3 nội dung dừng lại - đi – chuẩn bị đi/ chuẩn bị dừng; 3 yếu tố này nằm trong cấu trúc nhất định và chỉ có giá trị báo hiệu giao thông khi có mặt trên hệ thống đèn giao thông.

- Như vậy, đã là một hệ thống thì các yếu tố trong hệ thống phải có cấu trúc nhất định trong hệ thống ấy. Trong hiện thực khách quan, mỗi yếu tố có nhiều mặt, nhiều thuộc tính khác nhau. Tham gia vào hệ thống nào thì nó có mặt và có giá trị trong hệ thống đó và chịu sự tác động các mặt hay các thuộc tính các yếu tố trong công hệ thống. Ở ví dụ hệ thống đèn giao thông, đèn đỏ đối lập và được đèn xanh và vàng quy định.

- Cấu trúc của hệ thống biểu hiện MQH các yếu tố trong hệ thống thường biểu hiện bằng sơ đồ, biểu bảng, mô hình... Hệ thống lớn bao gồm nhiều hệ thống nhỏ. Các yếu tố trong hệ thông luôn có MQH.

- Các yếu tố trong hệ thống có một giá trị nhất định. Một yếu tố có thể có mặt trong nhiều hệ thống; nó nằm trong hệ thống nào thì có giá trị nhất định trong hệ thống ấy. 

VD: cùng 1 người, trong gia đình là con trưởng, trong lớp học là lớp trưởng, trong chi đoàn là phó bí thư...