: Vũ trụ. Hệ quả các chuyển động của Trái Đất
- Nêu khái quát về vũ trụ, hệ Mặt Trời, Trái Đất trong hệ Mặt Trời : – Vũ trụ: + Là khoảng không vô tận chứa các thiên hà. + Mỗi thiên hà là một tập hợp của rất nhiều thiên thể (như các ngôi sao, hành tinh, vệ tinh, sao chổi,…) cùng với khí, bụi và bức xạ điện từ. Thiên hà chứa Mặt Trời và các hành tinh của nó (trong đó có Trái Đất) được gọi là dải Ngân Hà.
- Trình bày các chuyển động chính của Trái Đất : * Chuyển động tự quay quanh trục – Trái Đất tự quay quanh một trục (tưởng tượng) nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo chuyển động của Trái Đất xung quanh Mặt Trời một góc 66 độ 33′ – Trái Đất tự quay quanh trục theo hướng từ tây sang đông.
- Hãy trình bày các hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất : – Sự luân phiên ngày đêm: do Trái Đất có hình cầu và tự quay quanh trục, nên mọi nơi trên bề mặt Trái Đất đều lần lượt được Mặt Trời chiếu sáng rồi lại chìm vào bóng tối, gây nên hiện tượng luân phiên ngày đêm. – Giờ trên Trái Đất và đường đổi ngày quốc tế:
- Trình bày chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất và các hệ quả của nó : * Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất – Trái Đất tự quay quanh một trục (tưởng tượng) nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo chuyển động của Trái Đất xung quanh Mặt Trời một góc 66°33. – Trái Đất tự quay quanh trục theo hướng từ tây sang đông.
- Những nơi nào trên địa cầu có giờ quốc tế, giờ khu vực và giờ địa phương trùng nhau? Tại sao? : – Các địa phương nằm trên đường kinh tuyến giữa của các múi giờ đều có giờ khu vực và giờ địa phương trùng nhau. – Vì giờ địa phương của các đường kinh tuyến giữa các múi giờ được quy ước là giờ khu vực của các múi giờ đó.
- Phân biệt giờ địa phương và giờ khu vực. Tại sao trên Trái Đất lại có đường chuyển ngày quốc tế? : * Phân biệt giờ địa phương và giờ khu vực – Giờ địa phương: + Ở cùng một thời điểm, mỗi địa phương có một giờ riêng.
- Hãy trình bày những căn cứ chứng tỏ Trái Đất là hành tinh duy nhất trong hệ Mặt Trời có sự sống tồn tại : Trong hệ Mặt Trời, Trái Đất là hành tinh có sự sống là do: – Vị trí: Khoảng cách trung bình từ Trái Đất đến Mặt Trời là 149,6 triệu km. Khoảng cách đó cùng với sự tự quay quanh trục và quanh Mặt Trời làm cho Trái Đất nhận được lượng nhiệt và ánh sáng phù hợp để sự sống có thể phát sinh và phát triển.
- Khoảng cách và vị trí giữa Mặt Trời và Trái Đất có ý nghĩa và ảnh hưởng gì trong cuộc sống? : – Trái Đất nằm ở vị trí thứ ba trong hệ Mặt Trời. Khoảng cách trung bình từ Trái Đất đến Mặt Trời là 149,6 triệu km. Khoảng cách đó cùng với sự tự quay đã làm cho Trái Đất nhận được từ Mặt Trời một lượng bức xạ phù hợp, tạo điều kiện cho sự sống tồn tại và phát triển.
- Nếu Trái Đất quay quanh trục theo chiều ngược lại thì hiện tượng gì sẽ xảy ra? : – Các hiện tượng vẫn diễn ra nhưng ngược hướng. – Sự luân phiên ngày đêm: Các địa phương ở phía tây có ngày, giờ sớm hơn phía đông. – Giờ và đường chuyển ngày: + Múi giờ được đánh số theo chiều ngược lại.
- Chứng minh sự tác động của lực Coriolis đến các dòng biển và dòng chảy của sông : * Tác động của lực Coriolis đến các dòng biển – Những dòng biển chảy từ Xích đạo về phía bắc (hải lưu Gơn strim hay còn gọi là “dong vịnh”, Bắc Đại Tây Dương, Cư-rô-si-vô, Bắc Thái Bình Dương) đều bị lệch sang phía Đông và chảy theo hướng tây nam – đông hắc.
- Nêu tác động của lực Coriolis đến hoàn lưu khí quyển : – Không khí trên mặt đất ở Xích đạo bị đốt nóng, nở ra và bay lên cao, đến một độ cao nào đó thì bị lạnh đi. Do ở phía dưới vẫn có các dòng khí đi lên, nên khí lạnh này không hạ xuống được mà phải đi về phía hai cực và bị lệch về phía đông do tác dụng của lực Coriolis. Tới khoảng vĩ độ 30° – 35°, độ lệch đã lên đến 90( so với kinh tuyến, các dòng khí chuyển động song song với vĩ tuyến.
- Phân tích tác động của lực Coriolis đến hướng chuyển động của gió và dòng biển trên Trái Đất : – Khi Trái Đất tự quay quanh trục, mọi địa điểm thuộc các vĩ độ khác nhau ở bề mặt Trái Đất (trừ 2 cực) đều có vận tốc dài khác nhau và hướng chuyển động từ tây sang đông. Do vậy, các vật thể chuyển động trên bề mặt Trái Đất sẽ bị lệch so với hướng ban đầu (vì phải giữ nguyên chuyển động thẳng hướng theo quán tính). Lực làm lệch hướng đó được gọi là lực Coriolis. Ở bán cầu Bắc, vật thể chuyển động bị lệch về bên phải, ở bán cầu Nam bị lệch về bên trái theo hướng chuyển động.
- Trình bày hệ quả chuyển động xung quanh Mặt Trời của Trái Đất : – Chuyển động biểu kiến hằng năm của Mặt Trời + Hiện tượng Mặt Trời ở đúng đỉnh đầu lúc 12 giờ trưa (tia sáng mặt trời chiếu thẳng góc với tiếp tuyến bề mặt đất) được gọi là Mặt Trời lên thiên đỉnh.
- Chuyển động biểu kiến hằng năm của Mặt Trời là gì? Hãy vẽ hình biểu diễn chuyển động biểu kiến của Mặt Trời trong năm và giải thích : a) Chuyển động biểu kiến của Mặt Trời trong năm Trong một năm, tia sáng mặt trời lần lượt chiếu thẳng góc với mặt đất ở các địa điểm trong khu vực giữa hai chí tuyến. Điều đó làm ta có cảm giác là Mặt Trời di chuyển. Nhưng trong thực tế, không phải là Mặt Trời di chuyển, mà là Trái Đất chuyển động tịnh tiến xung quanh Mặt Trời. Chuyển động không có thực đó của Mặt Trời được gọi là chuyển động biểu kiến hằng năm của Mặt Trời.
- Nếu Trái Đất chuyển động tịnh tiến xung quanh Mặt Trời nhưng không tự quay quanh trục thì sẽ có những hiện tượng gì xảy ra ...? : – Trái Đất vẫn có ngày và đêm. Một năm chỉ có một ngày và một đêm. – Ngày dài sáu tháng, đêm dài sáu tháng.
- Thế nào gọi là Mặt Trời lên thiên đỉnh? Chuyển động biểu kiến của Mặt trời như thế nào? : – Khi góc nhập xạ bằng 90° (tia sáng mặt trời chiếu thẳng góc xuống mặt đất), lúc đó Mặt Trời lên thiên đỉnh.
- Giả sử Trái Đất không tự quay quanh trục mà đứng yên trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời thì hiện tượng ngày đêm có diễn ra trên Trái Đất...? : Nếu Trái Đất không tự quay quanh trục mà đứng yên trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời thì trên Trái Đất vẫn có ngày và đêm. Tại mọi địa điểm trên Trái Đất khi ấy sẽ chỉ có một ngày và một đêm. Vì, trong suốt quá trình chuyển động trên quỹ đạo quanh Mặt Trời, trục Trái Đất luôn nghiêng và không đổi phương trong không gian.
- Giả sử trục Trái Đất thẳng góc với mặt phẳng quỹ đạo và Trái Đất vẫn luôn tự quay quanh trục, khi đó hiện tượng ngày đêm trên Trái Đất...? : * Hiện tượng ngày đêm trên Trái Đất – Trên Trái Đất vẫn có ngày và đêm luân phiên nhau. – Mọi nơi trên Trái Đất đều có độ dài ngày và đêm bằng nhau. – Độ dài ngày và đêm của tất cả mọi nơi trên Trái Đất đều là 24 giờ.
- Tại sao sự chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời lại tạo ra các mùa trong năm? : Vì, trong quá trình chuyển động trên quỹ đạo quanh Mặt Trời, trục Trái Đất luôn nghiêng và không đổi phương trong không gian, nên có thời kì bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời, có thời kì bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời. Điều đó làm cho thời gian chiếu sáng và sự thu nhận lượng bức xạ Mặt Trời ở mỗi bán cầu có sự thay đổi luân phiên trong năm, gây nên những đặc điểm riêng về thời tiết và khí hậu trong từng thời kì của năm, tạo nên các mùa.
- Vì sao Bắc bán cầu thời gian nửa năm mùa nóng và thời gần nửa năm mùa lạnh không bằng nhau? : Ớ Bắc bán cầu thời gian nửa năm mùa nóng và thời gian nửa năm mùa lạnh không bằng nhau do: – Trục Trái Đất nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo một góc 66 33 và không đổi phương trong không gian. – Quỹ đạo Trái Đất quanh Mặt Trời là hình elip gần tròn mà Mặt Trời là một tiêu điểm, nên:
- Giải thích tại sao vào ngày hạ chí (22/6) chưa phải là ngày nóng nhất trong năm ở nửa cầu Bắc? : – Ánh sáng Mặt Trời khi chiếu xuống mặt đất phải đi qua lớp khí quyển. Không khí chỉ hấp thụ được một lượng nhiệt nhỏ. Sau khi mặt đất hấp thụ phần lớn lượng nhiệt của ánh sáng Mặt Trời không khí nóng lên nhờ nhiệt từ mặt đất (gọi là bức xạ mặt đất). – Không khí nóng lên không phải do trực tiếp thu nhận nhiệt từ ánh sáng mặt trời mà gián tiếp qua bức xạ mặt đất.
- Vì sao có hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau trên Trái Đất? : Có hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau trên Trái Đất là do: Vì Trái Đất có dạng hình cầu và luôn tự quay quanh trục nên có hiện tượng luân phiên ngày đêm trên Trái Đất. Trong khi chuyển động quanh Mặt Trời thì trục Trái Đất luôn nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo một góc 66 độ 33 ‘ và không đổi phương, do vậy nên:
- Trình bày chuyển động biểu kiến hằng năm của Mặt Trời : – Hiện tượng Mặt Trời ở đúng đỉnh đầu lúc 12 giờ trưa (tia sáng mặt trời chiếu thẳng góc với tiếp tuyến bề mặt đất) được gọi là Mặt Trời lên thiên đỉnh.
- Mùa là gì? Nguyên nhân nào sinh ra mùa? Nêu đặc điểm của các mùa trong năm : – Mùa là một phần thời gian của năm, nhưng có những đặc điểm riêng về thời tiết và khí hậu. – Nguyên nhân sinh ra mùa là do trục Trái Đất nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo của Trái Đất và trong suốt năm, trục Trái Đất không đổi phương trong không gian, nên có thời kì bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời, có thời kì bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời. Điều đó làm cho thời gian chiếu sáng và sự thu nhận lượng bức xạ Mặt Trời ở mỗi bán cầu có sự thay đổi luân phiên trong năm, gây nên những đặc điểm riêng về thời tiết và khí hậu trong từng thời kì của năm tạo nên các mùa.
- Trình bày sự phân chia các mùa trong năm : – Ở bán cầu Bắc, các nước ôn đới có sự phân hóa khí hậu ra bốn mùa rõ rệt. Theo dương lịch, thời gian và đặc điểm các mùa như sau: + Mùa xuân: từ ngày 21-3 đến ngày 22 – 6. Mặt Trời di chuyển dần từ Xích đạo lên
- Tại sao tiết trời vào mùa xuân ấm áp, mùa hạ nóng bức, mùa thu mát mẻ còn mùa đông thì lạnh lẽo? : Người ta chia một năm ra bốn mùa. Ở các nước thuộc vĩ độ trung bình thì bốn mùa thay đổi rõ rệt. Ở bán cầu Bắc: – Mùa xuân từ ngày 21-3 đến ngày 22-6, tiết trời ấm vì Mặt Trời bắt đầu di chuyển từ Xích đạo lên chí tuyến Bắc, lượng nhiệt tăng dần vì mới bắt đầu tích lũy, nên nhiệt độ chưa cao.
- Tại sao trên Trái Đất có các mùa xuân, hạ, thu, đông? Mùa ở Bắc bán cầu và Nam bán cầu lại trái ngược nhau? : a) Nguyên nhân sinh ra các mùa là do trục Trái Đất nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo của Trái Đất và trong suốt năm, trục Trái Đất không đổi phương trong không gian, nên có thời kì bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời, có thời kì bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời. Điều đó làm cho thời gian chiếu sáng và sự thu nhận lượng bức xạ Mặt Trời ở mỗi bán cầu có sự thay đổi luân phiên trong năm.
- Những vị trí nào ở bề mặt Trái Đất có hiện tượng Mặt Trời mọc chính Đông, lặn chính Tây? Hiện tượng này xuất hiện vào ngày nào trong năm? : – Hiện tượng Mặt Trời mọc và lặn là một loại chuyển động biểu kiến diễn ra hằng ngày, đó là hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất. Tuy nhiên không phải tất cả mọi nơi trên Trái Đất đều quan sát thấy Mặt Trời mọc chính Đông và lặn chính Tây.
- Vào những ngày nào tại Xích đạo, người ta quan sát thấy Mặt Trời mọc ở hướng chính Đông và lặn ở hướng chính Tây? Nguyên nhân? : – Ngày Xuân phân (21-3) và Thu phân (23-9). – Nguyên nhân: vì vào hai ngày này:
- Trình bày mối quan hệ giữa chuyển động biểu kiến của Mặt Trời với hiện tượng ngày đêm và hiện tượng mùa diễn ra trong năm dương lịch... : * Mối quan hệ – Trong năm dương lịch, Mặt Trời chuyển động biểu kiến trong vùng nội chí tuyến của Trái Đất (23°27 B – 23°27 N).
- Trình bày nguyên nhân và hiện tượng ngày đêm dài ngắn theo mùa và theo vĩ độ : – Do trục Trái Đất nghiêng và không đổi phương trong khi chuyển động quanh Mặt Trời nên tùy vị trí Trái Đất trên quỹ đạo mà ngày, đêm dài ngắn theo mùa và theo vĩ độ. – Mùa theo dương lịch và độ dài ngày, đêm ở hai bán cầu trái ngược nhau. Ở bán cầu bắc:
- Hiện tượng chênh lệch độ dài ngày – đêm trong các ngày 21/3, 22/6, 23/9, 22/12 ở Xích đạo, các chí tuyến và các vòng cực diễn ra như thế nào...? : * Ở Xích đạo: tất cả các ngày (21-3, 22-6, 23-9, 22-12) đều có số giờ chiếu sáng là 12 giờ. Do trục Trái Đất và mặt phẳng phân chia sáng tôi luôn luôn gặp * Ở các chí tuyến và các vòng cực:
- Có phải ngày 21-3 và ngày 23-9 là ngày tất cả vĩ tuyến trên Trái Đất đều có ngày dài bằng đêm...? : Ngày 21-3 và ngày 23-9 là ngày tất cả các vĩ tuyến đều có thời gian ngày bằng thời gian đêm, nhưng các vĩ tuyến không thể có góc chiếu sáng như nhau được vì Trái Đất hình cầu, do góc chiếu sáng khác nhau nên không thể nhận được lượng nhiệt như nhau được.
- Vì sao ở cực Bắc có 6 tháng ngày, 6 tháng đêm nhưng thời gian giữa ngày và đêm không bằng nhau...? : a) Ớ cực Bắc có 6 tháng ngày, 6 tháng đêm nhưng thời gian giữa ngày và đêm không bằng nhau là do: – Nói 6 tháng ngày và 6 tháng đêm là cách nói tròn tháng, thực tế ở cực Bắc có thời gian dài 186 ngày, thời gian đêm chỉ dài có 179 ngày.
- Tại sao ở Việt Nam vào mùa đông, lúc giữa trưa Mặt Trời không bao giờ đứng bóng mà chếch về phía nam...? : – Khi Mặt Trời đứng bóng là lúc các tia sáng mặt trời chiếu vuông góc với mặt đất vào lúc giữa trưa. Hiện tượng này chỉ xảy ra ở vùng nội chí tuyến.
- Góc tới (góc nhập xạ) là gì? Nêu ý nghĩa của góc tới : – Góc tới là góc hợp bởi tia sáng mặt trời và tiếp tuyến với bề mặt Trái Đất tại điểm đó. Góc tới là góc biểu hiện độ cao của Mặt Trời so với Trái Đất.
- Nếu trong quá trình chuyển động, trục của Trái Đất vuông góc với mặt phẳng quỹ đạo thì hiện tượng gì xảy ra? : Nếu trong quá trình chuyển động, trục của Trái Đất vuông góc với mặt phẳng quỹ đạo thì hiện tượng xảy ra là: – Góc nhập xạ từ Mặt Trời đến Trái Đất luôn cố định không thay đổi ở từng vùng (từ Xích đạo đến cực).
- Nếu trục Trái Đất thẳng góc với mặt phẳng quỹ đạo thì có sự thay đổi mùa như hiện nay không? Giải thích : Nếu trục Trái Đất thẳng góc với mặt phẳng quỹ đạo thì sẽ không có sự thay đổi mùa như hiện nay vì: – Trái Đất cùng lúc thực hiện 2 chuyển động: tự quay quanh trục và quay trên quỹ đạo quanh Mặt Trời.
- Nếu trục Trái Đất không nghiêng trên mặt phẳng quỹ đạo một góc bằng 66°33 mà đứng thẳng thành một góc vuông...? : * Nếu trục Trái Đất đứng thẳng thành một góc vuông 90 độ thì: – Khi Trái Đất quay xung quanh Mặt Trời, ánh sáng Mặt Trời bao giờ cũng chiếu thẳng vào Xích đạo thành một góc vuông với mặt đất. Lúc đó hiện tượng mùa sẽ không có ở bất cứ nơi nào trên Trái Đất.
- Nếu như trong quá trình chuyển động quanh Mặt Trời, trục Trái Đất nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo một góc 45° thì sẽ có những hệ quả địa lí nào? : Nếu trục Trái Đất nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo một góc 45° thì các hệ quả sẽ thay đổi như sau: – Các chí tuyến và vòng cực trùng nhau ở vĩ tuyến 45° Bắc và Nam (chí tuyến và vòng cực là một).
- Giải thích câu ca dao Việt Nam Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng...? : * Ý nghĩa: – Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng: nghĩa là ngày dài đêm ngắn. – Ngày tháng mười chưa cười đã tối: nghĩa là ngày ngắn đêm dài. (Ông bà ta thường dùng âm lịch, nên tháng 5 âm lịch trùng với tháng 6, 7 và tháng 10 trùng với tháng 11, 12 dương lịch).– Nơi đúng: bán cầu Bắc.
- Tại sao ờ Việt Nam (có vĩ độ 8°30 B đến 23°23 B) vào mùa đông lúc giữa trưa Mặt Trời không bao giờ đứng bóng mà bị chếch về hướng nam...? : – Hiện tượng Mặt Trời ở đúng đỉnh đầu lúc 12 giờ trưa (tia sáng mặt trời chiếu thẳng góc với tiếp tuyến ở bề mặt Trái Đất) được gọi là Mặt Trời lên thiên đỉnh. Hiện tượng này lần lượt chỉ xảy ra tại các địa điểm từ vĩ tuyến 23°27 N (ngày 22— 12) cho tới 23°27 B (ngày 22-6) rồi lại xuống vĩ tuyến 23°27 N. – Nước ta nằm ở vĩ độ 8°30 B đến 23°23 B, nên bất cứ nơi nào trên lãnh thổ đều có hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh 2 lần trong năm.
- Trong năm, ở vĩ tuyến 10°B, Mặt Trời lên thiên đỉnh vào ngày, tháng nào? : Ở vĩ tuyến 10°B thuộc khu vực nội chí tuyến, nên trong năm có hai lần Mặt Trời lên thiên đỉnh. Ngày, tháng Mặt Trời lên thiên đỉnh được tính như sau: – Ngày 21-3, Mặt Trời lên thiên đỉnh ở Xích đạo, ngày 22-6 lên thiên đỉnh ở chí tuyến Bắc. Từ ngày 21-3 đến 22-6, Mặt Trời di chuyển từ Xích đạo lên chí tuyến Bắc mất 93 ngày với 23°27 = 1,407. Vậy, trong một ngày, Mặt Trời chuyển động được 1,407: 93 ngày = 15 08 = 908.
- Tính số ngày dài 24 giờ ở vĩ độ 75°B, 83°30’B, 80°N và 88°N. Tính ngày bắt đầu có hiện tượng ngày dài 24 giờ...? : * Tính số ngày dài 24 giờ ở các vĩ độ Ta có công thức: – Ở bán cầu Bắc (vĩ độ từ 66°33 B đến 90°B): X (ngày) = (Arccos. cosA: 0.398) X (93: 45) + 1 Áp dụng công thức trên, ta được kết quả sau:
CÔNG TY TNHH TOP EDU
Số giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh: 0109850622, cấp ngày 09/11/2021, nơi cấp Sở Kế Hoạch và Đầu tư Thành phố Hà Nội
