Soạn Sinh học 11 Kết nối tri thức Bài 20: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật

Hướng dẫn Soạn Sinh học 11 Kết nối tri thức Bài 20: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật trang 129, 140 ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 20: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật

Lý thuyết Sinh học 11 Kết nối tri thức Bài 20: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật

Dừng lại và suy ngẫm

Câu hỏi 1 trang 131 Sinh học 11: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật có đặc điểm gì?

Lời giải:

Sinh trưởng và phát triển ở thực vật có đặc điểm:

- Chỉ xảy ra tại một số vị trí, cơ quan trên cơ thể thực vật.

- Quá trình sinh trưởng và phát triển diễn ra trong suốt đời sống của thực vật.

Câu hỏi 2 trang 131 Sinh học 11: Dựa vào Hình 20.3, chỉ ra mối quan hệ giữa nhiệt độ với tỉ lệ nảy mầm và thời gian nảy mầm của hạt.

Lời giải:

Từ hình 20.3, ta có thể thấy mối quan hệ giữa nhiệt độ với tỉ lệ nảy mầm và thời gian nảy mầm của hạt là khi nhiệt độ tăng thì tỉ lệ nảy mầm tăng và rút ngắn thời gian nảy mầm của hạt.

Câu hỏi 1 trang 133 Sinh học 11: Phân biệt các loại mô phân sinh ở thực vật về vị trí và vai trò của mỗi loại.

Lời giải:

Mô phân sinh đỉnh	Mô phân sinh bên	Mô phân sinh lóng
Vị trí	Có ở ngọn cây, đỉnh cành và chóp rễ của cả cây một lá mầm và cây hai lá mầm.	Nằm ở phần vỏ và trụ của thân, rễ; chỉ có ở cây hai lá mầm.
Vai trò	Làm tăng chiều cao của cây, chiều dài của cành; tăng chiều dài của rễ.	Làm tăng đường kính của thân.

Câu hỏi 2 trang 133 Sinh học 11: Trong các cơ quan: rễ, thân, lá, cơ quan nào sinh trưởng không giới hạn? Điều này có ý nghĩa như thế nào với đời sống của thực vật?

Lời giải:

Rễ và thân là cơ quan sinh trưởng không giới hạn. Nhờ có điều này mà thực vật sẽ hấp thụ và chuyển hóa các chất dinh dưỡng đến các cơ quan khác như lá, hoa, quả. Bên cạnh đó nó còn giúp thực vật thích nghi với các điều kiện sống của môi trường, đảm bảo sự sinh trưởng và phát triển của cơ thể thực vật.

Câu hỏi 3 trang 133 Sinh học 11: Phân biệt kiểu sinh trưởng của cây một lá mầm và cây hai lá mầm.

Lời giải:

Cây một lá mầm	Cây hai lá mầm
Chỉ có sinh trưởng sơ cấp, không có sinh trưởng thứ cấp.	Có cả sinh trưởng sơ cấp và sinh trưởng thứ cấp
Sự sinh trưởng sơ cấp do sự phân chia tế bào ở mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh lóng.	Sự sinh trưởng sơ cấp do sự phân chia tế bào ở mô phân sinh đỉnh.
Đường kính thân không tăng nhiều do không có mô phân sinh bên.	Tăng kích thước đường kính do hoạt động của mô phân sinh bên.

Câu hỏi 1 trang 137 Sinh học 11: Hormone thực vật là gì? Chúng có vai trò như thế nào đối với thực vật?

Lời giải:

- Hormone thực vật là các chất hữu cơ có hoạt tính sinh học cao, được tổng hợp với lượng nhỏ ở các cơ quan, bộ phận nhất định trong cây, tham gia điều tiết các hoạt động sống của thực vật.

- Hormone giúp thực vật điều tiết sự phân chia, dãn dài và phân hóa của tế bào, hormone cũng có thể làm thay đổi độ trương nước của tế bào,…Ngoài ra nó còn giúp thúc đẩy quá trình sinh trưởng, phát triển ở thực vật và ức chế sự sinh trưởng, đẩy nhanh sự già hoá ở cây qua các phản ứng ngủ của hạt, rụng lá, rụng quả, ...

Câu hỏi 2 trang 137 Sinh học 11: Lập bảng chỉ ra đặc điểm của các loại hormone về vị trí tổng hợp, hướng vận chuyển và tác dụng sinh lí của mỗi loại.

Lời giải:

	Hướng vận chuyển	Vị trí tổng hợp	Tác dụng sinh lí
Auxin	Từ gốc đến rễ theo mạch rây.	Ở các cơ quan đang sinh trưởng mạnh (chồi ngọn, lá non, phấn hoa, phôi hạt).	- Ở cấp độ tế bào, auxin kích thích phân bào, dãn dài của tế bào và phối hợp với hormone khác kích thích quá trình biệt hóa tế bào. - Ở cấp độ cơ thể, auxin có nhiều tác dụng sinh lí khác nhau (tạo ưu thế ngọn, thúc đẩy phân hóa mô mạch, hạn chế sự rụng lá,…). - Auxin cũng làm tăng kích thước của quả, làm chậm quá trình chín và hạn chế rụng quả,…
Gibberellin	Được vận chuyển theo cả hai chiều, hướng ngọn và hướng gốc theo mạch gỗ và mạch rây.	Ở các cơ quan đang sinh trưởng (quả non, lá non, đỉnh chồi và đỉnh rễ).	- Kích thích sự phân chia và dãn dài của tế bào đồng thời giúp củ và hạt nảy mầm thông qua hoạt hóa enzyme. - Thúc đẩy sự hình thành và phân hóa giới tính của hoa, sinh trưởng của quả.
Cytokinin	Vận chuyển đến các cơ quan khác theo hệ thống mạch gỗ.	Được tổng hợp nhiều ở mô phân sinh đỉnh rễ.	- Kích thích sự phân chia tế bào đồng thời làm chậm sự già hóa của thực vật, giảm ưu thế ngọn hay kích thích sự nảy mầm của hạt. - Phối hợp với auxin, tác động đến sự phân hóa cơ quan của thực vật, đặc biệt là sự phân hóa chồi.
Abscisic acid	Được vận chuyển theo hai chiều: hướng ngọn theo mạch gỗ và hướng gốc theo mạch rây.	Ở hầu hết các bộ phận của cây (rễ, hoa, quả).	- Ức chế sự nảy mầm của hạt, thúc đẩy quá trình đóng khí khổngvà kích thích hóa già thân, lá,… - Tăng khả năng chống chịu: hạn, mặn, bệnh,…
Ethylene	Được vận chuyển bằng con đường khuếch tán trong phạm vi hẹp.	Được tổng hợp nhiều trong giai đoạn già hóa của cây và quá trình chín của quả.	- Thúc đẩy sự chín của quả. - Kích thích sự rụng của lá, hoa, quả. - Kích thích sự hình thành lông hút và rễ phụ. - Kích thích sự ra hoa của một số loài thực vật như dứa, xoài,…

Câu hỏi 3 trang 137 Sinh học 11: Khi sử dụng hormone thực vật trong trồng trọt, cần tuân thủ những nguyên tắc gì?

Lời giải:

Khi sử dụng hormone thực vật trong trồng trọt, cần tuân thủ các nguyên tắc đúng liều lượng, đúng nồng độ, đảm bảo tính đối kháng và sự phối hợp giữa các loại hormone.

Câu hỏi 1 trang 138 Sinh học 11: Quá trình phát triển của thực vật có hoa gồm những giai đoạn nào? Dấu hiệu nhận biết của mỗi giai đoạn là gì?

Lời giải:

Quá trình phát triển của thực vật có hoa gồm các giai đoạn như: Giai đoạn hạt, giai đoạn non trẻ, giai đoạn trưởng thành, giai đoạn sinh sản, giai đoạn già. 

+ Giai đoạn hạt được nhận biết từ khi hợp tử hình thành và tạo thành hạt đến khi hạt bắt đầu nảy mầm.

Giai đoạn non trẻ được nhận biết từ khi hạt nảy mầm đến khi xuất hiện khả năng tạo cơ quan sinh sản.

Giai đoạn trưởng thành được nhận biết từ khi xuất hiện cơ quan sinh sản đến khi thụ tinh.

Giai đoạn sinh sản được nhận biết từ khi thụ tinh đến khi hình thành hạt.

Giai đoạn già được nhận biết từ lúc hình thành hạt, quả đến khi cây chết.

Câu hỏi 2 trang 138 Sinh học 11: Kể tên các nhân tố chi phối quá trình sinh trưởng và phát triển của thực vật có hoa. Những nhân tố đó có tác động như thế nào đến sinh trưởng và phát triển của thực vật.

Lời giải:

Nhân tố	Tác động
Yếu tố di truyền	Mỗi loài thực vật ra hoa khi ở độ tuổi nhất định, phụ thuộc vào đặc điểm di truyền của loài đó.
Hormone	Kích thích ra hoa ở thực vật; tương quan về nồng độ giữa các hormone quyết định đến sự chuyển từ giai đoạn sinh trưởng sinh dưỡng sang giai đoạn sinh sản ở thực vật.
Ánh sáng	Sự ra hoa của nhiều loài thực vật phụ thuộc vào tương quan độ dài ngày và đêm.
Nhiệt độ	Nhiệt độ ảnh hưởng đến sự ra hoa của nhiều loài thực vật. Một số loài cây chỉ ra hoa khi có khoảng thời gian tiếp xúc với nhiệt độ thấp.
Chất dinh dưỡng	Chất dinh dưỡng ảnh hưởng đến thời gian và khả năng ra hoa của thực vật.

Câu hỏi trang 139 Sinh học 11: Tìm thêm ví dụ ứng dụng hiểu biết về sinh trưởng, phát triển của thực vật trong thực tiễn.

Lời giải:

Ví dụ về ứng dụng hiểu biết của sinh trưởng, phát triển của thực vật trong thực tiễn:

- Sử dụng gibberellin phá ngủ hạt cây đào, cây táo,…

- Sử dụng hormone kích thích giúp cây quất cảnh tạo nhiều quả hay tiêm hormone kích thích giúp khoai tây mọc mầm sớm.

- Ủ rơm chống rét cho cây trồng.

Luyện tập và vận dụng

Câu hỏi 1 trang 140 Sinh học 11: Trong sản xuất, người ta thường kéo dài giai đoạn sinh trưởng phát triển sinh dưỡng của những đối tượng cây trồng nào? Nêu một số biện pháp để thực hiện.

Lời giải:

Trong sản xuất nông nghiệp, người ta thường áp dụng các biện pháp để kéo dài giai đoạn sinh trưởng phát triển sinh dưỡng của những đối tượng cây trồng có giá trị kinh tế cao, như những loài cây lấy ngắn ngày và sử dụng lá, thân, củ để làm sản phẩm nông nghiệp.

Một trong những biện pháp phổ biến để tăng chiều dài của thân và lóng của các loại cây này là bổ sung gibberellin. Gibberellin là một loại hormone sinh học tự nhiên có tác dụng kích thích sự phân chia và dãn dài của tế bào trong thân cây, giúp cây trưởng thành nhanh hơn và đạt kích thước lớn hơn. Bằng cách sử dụng gibberellin, người ta có thể tăng năng suất và chất lượng sản phẩm nông nghiệp, đồng thời giảm thời gian để cây trưởng thành, từ đó tối ưu hóa sản xuất và tăng hiệu quả kinh tế.

Câu hỏi 2 trang 140 Sinh học 11: Nhà Lan trồng ba loại rau gồm: mùng tơi, rau đay và rau bí. Hãy giới thiệu giúp Lan một biện pháp để tăng số lượng nhánh, từ đó tăng năng suất của các loại rau này. Giải thích cơ sở của biện pháp đó.

Lời giải:

Một trong những biện pháp để tăng số lượng nhánh trên cây trồng là cung cấp dinh dưỡng hợp lí và điều chỉnh tỉ lệ phân bón phù hợp. Điều này sẽ giúp làm chậm sự ra hoa của thực vật, đặc biệt là đối với các loại cây rau mà chúng ta sử dụng lá làm sản phẩm chính.

Việc làm chậm sự ra hoa sẽ giúp các chất dinh dưỡng tập trung chủ yếu ở lá cây, giúp tăng năng suất của cây trồng. Đồng thời, điều chỉnh tỉ lệ phân bón cũng giúp đảm bảo cây được cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết để phát triển mạnh mẽ, tạo ra các nhánh và lá mới. Khi sử dụng các biện pháp này đúng cách, người trồng cây có thể tối ưu hóa sản lượng và chất lượng cây trồng, đồng thời tăng hiệu quả kinh tế trong sản xuất nông nghiệp.

Câu hỏi 3 trang 140 Sinh học 11: Lập bảng phân biệt sinh trưởng sơ cấp và sinh trưởng thứ cấp.

Lời giải:

Sinh trưởng sơ cấp	Sinh trưởng thứ cấp
Là kết quả hoạt động của mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh lóng	Là kết quả phân chia của các tế bào mô phân sinh bên có ở thân và rễ
Có ở cây một lá mầm và cây hai lá mầm thân thảo Đối với cây hai lá mầm thân gỗ, diễn ra ở giai đoạn cây non	Cây hai lá mầm thân gỗ
Sinh trưởng về chiều cao, hạn chế tăng trưởng về đường kính	Sinh trưởng về đường kính

Câu hỏi 4 trang 140 Sinh học 11: Quan sát lát cắt ngang của thân cây gỗ ở Hình 20.7 và cho biết cách xác định tuổi của cây. Có thể sử dụng vòng gỗ để tìm hiểu về đặc điểm khí hậu (lượng mưa, nhiệt độ) ở địa phương nơi thực vật đó sinh sống được không? Giải thích.

Lời giải:

Để xác định tuổi thọ của cây, người ta thường sử dụng phương pháp đếm vòng gỗ. Mỗi năm, tầng sinh trụ của cây sẽ sinh ra một tầng mạch gỗ và một tầng mạch rây. Do đó, mỗi năm, cây sẽ có thêm một vòng gỗ mới và thông qua số lượng vòng gỗ, ta có thể xác định được số tuổi của cây.

Tuy nhiên, vòng gỗ còn có thể cung cấp thông tin về đặc điểm khí hậu của địa phương mà cây sinh sống. Bởi vì sinh trưởng và phát triển của cây phụ thuộc vào yếu tố bên trong cũng như yếu tố bên ngoài, nên cây sẽ phản ánh những đặc điểm khí hậu của vùng đó. Các thông tin này có thể được thu thập bằng cách đo đạc kích thước, độ dày và khoảng cách giữa các vòng gỗ. Từ đó, ta có thể hiểu rõ hơn về tình hình khí hậu và môi trường sống của các khu vực cây trồng, giúp nông dân đưa ra các quyết định về chọn giống cây và phương pháp trồng trọt phù hợp.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Sinh 11 Kết nối tri thức

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Sinh học 11 Kết nối tri thức Bài 20: Sinh trưởng và phát triển ở thực vật trang 129, 140 trong bộ SGK Kết nối tri thức theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Click vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!