Phân tích luận điểm của V.I. Lênin: Ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan?

Phân tích luận điểm của V.I. Lênin: Ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan?

Lời giải

Theo quan điểm mácxít, ý thức chẳng qua chỉ là vật chất được chuyển vào trong đầu óc con người và được cải biến đi ở trong đó; ý thức là một hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan.

Ý thức là sản phẩm của vật chất nhưng đó là sản phẩm của dạng vật chất có tổ chức cao nhất đó là óc người, ý thức chỉ tồn tại trong óc người. Nội dung của ý thức do thực tại khách quan quy định, thực tại khách quan giống như “bản chính”, ý thức giống như “bản sao”. Ý thức là sự phản ánh thế giới khách quan thông qua lăng kính chủ quan của mỗi người, gắn liền với hoạt động thực tiễn của con người, nội dung của ý thức là do thế giới khách quan quy định. Như vậy, ý thức không phải là vật chất, mà là hình ảnh của vật chất, phản ánh thế giới vật chất; là hình ảnh của sự vật được thể hiện trong bộ não con người.

Sự phản ánh của ý thức mang dấu ấn của chủ thể phản ánh. Quá trình phản ánh của ý thức là quá trình “cái vật chất” được di chuyển vào óc người và được cải biến trong đó. Do đó, sự phản ánh của ý thức phụ thuộc vào bản thân chủ thể trong quá trình phản ánh thế giới khách quan.

Thứ nhất, sự phản ánh của ý thức phụ thuộc vào trình độ, năng lực của chủ thể trong quá trình phản ánh. Đó là tri thức, sự hiểu biết của chủ thể về tự nhiên và xã hội. Trình độ của chủ thể càng cao thì phản ánh thế giới vật chất càng chính xác và việc điều chỉnh hành vi của mình cũng khoa học hơn.

Thứ hai, sự phản ánh của ý thức phụ thuộc vào kinh nghiệm của chủ thể. Sự giàu có hay nghèo nàn của kinh nghiệm sẽ trực tiếp quy định chất lượng, hiệu quả phản ánh hiện thực khách quan của ý thức.

Thứ ba, sự phản ánh của ý thức phụ thuộc, bị chi phối bởi lập trường giai cấp của chủ thể phản ánh. *

Ngoài ra, sự phản ánh của ý thức còn bị chi phối bởi tình cảm, ý chí của chủ thể phản ánh.

Trong nhận thức và cải tạo thực tiễn đòi hỏi phát huy tính năng động chủ quan của ý thức, bồi dưỡng tri thức, tình cảm, ý chí, đồng thời chống chủ quan, duy ý chí.