Phân tích bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh

Phân tích bài thơ: Sóng của Xuân Quỳnh

        Xuân Quỳnh là nữ nhà thơ nổi tiếng với rất nhiều tác phẩm xuất sắc đóng góp cho nền văn học nước nhà. Thơ Xuân Quỳnh hồn nhiên, chân thật, vừa nồng nhiệt, chân thành, vừa thể hiện sự sâu lắng, suy tư. Một tác phẩm thành công tiêu biểu của Xuân Quỳnh là Sóng với những khát vọng cao đẹp của người phụ nữ về tình yêu.

        Sóng được nhà thơ chắp bút tại vùng biển Diêm Điền, Thái Bình vào năm 1967 và được in trong tập thơ Hoa dọc chiến hào. Ở thời kỳ này, những tác phẩm thơ văn thường hướng đến những cuộc chia ly trước cuộc kháng chiến chống thực dân, vậy mà Xuân Quỳnh lại viết về tình yêu với khát vọng được hòa quyện, sống hết mình vì tình yêu.

"Dữ dội và dịu êm

Ồn ào và lặng lẽ"

        Những câu thơ đầu tiên là lời tự tình của nhà thơ về những quy luật bất biến của sóng và tâm trạng người con gái đang yêu. Sóng được tạo ra với những trạng thái trái ngược: dữ dội và dịu êm, ồn ào và lặng lẽ. Nhà thơ dường như đang tả thực những con sóng ngoài biển khơi xa xăm: lúc biển động sóng dữ dội, ồn ào; lúc trời yên ả, sóng trở nên bình yên, lặng lẽ. Những trạng thái ấy thật rõ ràng, đôi khi có thể dự báo trước nhưng đôi khi lại rất khó đoán, bất ngờ. Tâm hồn người con gái khi yêu cũng có những trạng thái như sóng: dữ dội rồi lại hóa dịu êm.

"Sông không hiểu nổi mình

Sóng tìm ra tận bể."

        Sóng vượt qua mọi giới hạn để tìm về vùng đất biển cả bao la, tìm lại môi trường của nó. Nếu sóng không hiểu mình nó sẽ tìm đến tận bể, từ bỏ sự chật hẹp, tìm đến một nơi mới. Chỉ ở giữa đại dương, sóng mới tìm thấy chính mình, nhận thức khát khao lớn lao của nó.

        Xuân Quỳnh hiểu rõ sự bất biến, bất diệt của sóng:

"Ôi con sóng ngày xưa

Và ngày sau vẫn thế.

Nỗi khát vọng tình yêu

Bồi hồi trong ngực trẻ"

        Trải qua một thời gian dài trăm triệu năm, sóng vẫn cất lên những bài ca trường tồn về tình yêu, những bản tình ca lay động lòng người. Sóng vỗ về, nuôi dưỡng khát vọng tìm thấy chân lý của cuộc đời.

        Xuân Quỳnh đã tự hỏi về nguồn gốc của con sóng:

"Trước muôn trùng sóng bể

Em nghĩ về anh, em

Em nghĩ về biển lớn

Từ nơi nào sóng lên?

 

Sóng bắt đầu từ gió

Gió bắt đầu từ đâu?

Em cũng không biết nữa

Khi nào ta yêu nhau"

        Xuân Quỳnh không thể đưa ra câu trả lời cho câu hỏi của chính mình. Chị thú nhận rất dễ thương . Trong chính sự thất bại của tác giả, độc giả nhận ra một định nghĩa về tình yêu: Tình yêu giống như sóng biển không thể hiểu hết được. Sóng rộng lớn và chứa nhiều sự bất ngờ như thiên nhiên.

        Ở đoạn thơ tiếp theo là nỗi nhớ và sự chung thủy của người con gái khi yêu:

"Con sóng dưới lòng sâu

Con sóng trên mặt nước

Ôi con sóng nhớ bờ

Ngày đêm không ngủ được

Lòng em nhớ đến anh

Cả trong mơ còn thức"

        Nỗi nhớ không thoáng qua rồi mất đi mà là nỗi nhớ rất mãnh liệt ẩn sau dưới ngàn lớp sóng và bao bọc cả không gian lẫn thời gian. Nỗi nhớ rung động tâm trí của người con gái khi ngủ lẫn khi còn tỉnh thức. Đó là nỗi nhớ cuồn cuộn, dạt dào như ngàn con sóng ngoài kia. Xuân Quỳnh làm cho khổ thơ đối hai câu diễn tả sự nhớ mong sâu đậm và nhịp thơ  chính là nhịp sóng, nhịp của trái tim yêu. Từ đó nhà thơ nghĩ về người con gái khi yêu và khám phá ra bản thân mình:

"Lòng em nhớ đến anh

Cả trong mơ còn thức"

        Lòng chung thủy một lòng hướng về tình yêu được thể hiện qua đoạn thơ:

"Dẫu xuôi về phương bắc

Dẫu ngược về phương nam

Nơi nào em cũng nghĩ

Hướng về anh - một phương"

        Tác giả là một người nhạy cảm luôn lo lắng về sự bền vững của tình yêu. Chị sử dụng cách nói ngược: Dẫu xuôi về phương Bắc, dẫu ngược về phương Nam nhằm khẳng định: dù có thế nào thì em cũng vẫn chỉ hướng về một phương anh.

        Xuân Quỳnh đã gợi đến một định nghĩa mới: phương anh. Chính là sự chung thủy, không đổi thay và vẻ đẹp, tấm lòng thủy chung, sâu sắc của người phụ nữ.

"Ở ngoài kia đại dương

Trăm nghìn con sóng đó

Con nào chẳng tới bờ

Dù muôn vời cách trở"

        Tác giả nhấn mạnh hình ảnh sóng khát khao đến bờ, vượt qua mọi thử thách để tìm tình yêu cho mình. Xuân Quỳnh  là người nhạy cảm với sự chảy trôi của thời gian. Lúc này thời gian còn ở phía trước, cuộc đời còn rộng dài nhưng chị đã lo lắng về sự sự mong manh của hạnh phúc:

"Cuộc đời tuy dài thế

Năm tháng vẫn đi qua

Như biển kia dẫu rộng

Mây vẫn bay về xa."

        Đằng sau sự tồn tại vĩnh hằng của thiên nhiên là hiện thực đối lập: sự hữu hạn sự ngắn ngủi, mong manh. Những lo âu không làm chị bi quan Xuân Quỳnh chọn cách ứng xử thật đẹp:

"Làm sao được tan ra

Thành trăm con sóng nhỏ

Giữa biển lớn tình yêu

Để ngàn năm còn vỗ."

         Chị không tuyệt vọng bỏ cuộc mà càng khao khát được sống hết mình hơn nữa cho tình yêu. Chị muốn thành trăm con sóng để vĩnh cửu tình yêu của mình. Đó là cuộc hành trình từ bỏ cái nhỏ hẹp, tìm đến tình yêu bao la, rộng lớn và sống hết mình vì tình yêu.

         Bài thơ sử dụng thể thơ năm chữ, nhịp điệu nhanh cùng với hình ảnh ẩn dụ bày tỏ khát vọng của người phụ nữ, muốn được sống mãi với tình yêu, sống hết mình cho một tình yêu vĩnh cửu.

         Bài thơ đem đến hàng loạt triết lý sâu sắc về tình yêu. Tình yêu là nguồn cảm xúc bất tận, vĩnh cửu luôn chảy trôi trong tâm hồn của mỗi người như nét đẹp của tâm hồn người con gái trong bài thơ Sóng.

Các bài viết liên quan:

• Soạn bài: Sóng (hay nhất)
• Soạn bài: Sóng (ngắn nhất)