(Cánh diều) Lý thuyết Địa lí 11 Bài 7: Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư, xã hội và kinh tế khu vực Mỹ La - tinh

Tóm tắt (Cánh diều) Lý thuyết Địa lí 11 Bài 7: Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư, xã hội và kinh tế khu vực Mỹ La - tinh theo chương trình Sách mới ngắn gọn nhất. Tổng hợp lý thuyết Địa lí 11 trọn bộ chi tiết, đầy đủ.

Bài 7. Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư, xã hội và kinh tế khu vực Mỹ La - tinh

Soạn Địa lí 11 Cánh Diều Bài 7: Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư, xã hội và kinh tế khu vực Mỹ La - tinh

Sơ đồ tư duy Địa lí 11 Cánh Diều Bài 7: Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư, xã hội và kinh tế khu vực Mỹ La - tinh

I. Ví trí địa lí và điều kiện tự nhiên

1. Vị trí địa lí

- Mỹ La-tinh là vùng lãnh thổ rộng lớn của châu Mỹ (diện tích 20 triệu km).

- Lãnh thổ khu vực bao gồm Mê-hi-cô, eo đất Trung Mỹ, các đảo, quần đảo trong biển Ca-ri-bê, toàn bộ Nam Mỹ và một số đảo, quần đảo ngoài khơi của các quốc gia trong khu vực.

- Phần đất liền của Mỹ La-tinh trải dài từ vĩ độ 33°B đến 54°N, tiếp giáp với Hoa Kỳ và các vùng biển lớn. Khu vực này nằm trên tuyến đường biển quan trọng từ Đại Tây Dương sang Thái Bình Dương qua kênh đào Pa-na-ma, vùng ven biển phía tây thuộc “vành đai lửa Thái Bình Dương”.

- Thiên nhiên đa dạng, phân hoá rõ rệt, thuận lợi cho việc giao lưu, phát triển các ngành kinh tế biển, đa dạng các hoạt động sản xuất, phát triển nền nông nghiệp nhiệt đới và tiếp thu các nền văn hoá từ bên ngoài.

- Tuy nhiên, Mỹ La-tinh chịu ảnh hưởng nhiều của thiên tai như núi lửa, động đất, sóng thần...

2. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên

a) Địa hình, đất

Địa hình và đất của khu vực Mỹ La-tinh tương đối đa dạng.

- Đồng bằng và sơn nguyên chiếm diện tích lớn. Đồng bằng có đất màu mỡ phát triển lương thực, thực phẩm và chăn nuôi; sơn nguyên có đất đỏ ba-dan phát triển cây công nghiệp, ăn quả và chăn nuôi.

- Các đảo lớn trong biển Ca-ri-bê có đồng bằng ven biển nhỏ, thuận lợi cho trồng cây công nghiệp và cây ăn quả.

- Dãy núi tập trung phía tây, vùng núi An-đét có địa hình hiểm trở. Khu vực này có tiềm năng về khoáng sản, thuỷ diện và du lịch. Việc xây dựng tuyến giao thông gặp khó khăn do địa hình phân hoá từ đông sang tây.

b) Khí hậu

Mỹ La-tinh có nhiều đới và kiểu khí hậu khác nhau do lãnh thổ rộng lớn trải dài trên nhiều vĩ độ.

- Đới khí hậu xích đạo và cận xích đạo có nhiệt độ cao quanh năm, lượng mưa lớn; Đới khí hậu nhiệt đới nóng quanh năm; Đới khí hậu cận nhiệt mùa hạ nóng, mùa đông ấm.

- Một số nơi có khí hậu khô hạn hoặc ẩm ướt; vùng núi cao khắc nghiệt.

- Thiên tai như bão nhiệt đới, lũ lụt, gây thiệt hại cho khu vực Trung Mỹ và vùng biển Ca-ri-bê.

c) Sông, hồ

- Mỹ La-tinh có nhiều sông lớn như A-ma-dôn, Pa-ra-na, Ô-ri-nô-cô, Pa-ra-goay với giá trị về thuỷ điện, giao thông, thuỷ sản và du lịch. Nhưng mỗi năm cũng xảy ra lũ lụt trên các hệ thống sông gây khó khăn cho người dân.

- Khu vực Mỹ La-tinh còn có các hồ như Ni-ca-ra-gua, Ma Chi-qui-ta, Ti-ti-ca-ca với giá trị về giao thông, điều tiết nước và du lịch.

d) Biển

Vùng biển Mỹ La-tinh bao gồm Đại Tây Dương, Thái Bình Dương, vịnh Mê-hi-cô và biển Ca-ri-bê.

- Có nhiều tiềm năng để phát triển kinh tế biển, bao gồm ngư trường lớn và cảng biển.

- Dầu mỏ và khí tự nhiên là nguồn tài nguyên quan trọng.

- Tuy nhiên, vẫn cần giải quyết vấn đề khai thác thuỷ sản quá mức và ô nhiễm môi trường.

e) Sinh vật

Diện tích rừng Mỹ La-tinh rộng lớn (khoảng 9,3 triệu km, chiếm 23,5% diện tích rừng thế giới năm 2020), với nhiều loại rừng khác nhau: rừng nhiệt đới ẩm ở Nam Mỹ, rừng A-ma-dôn lớn nhất thế giới, xa-van ở phía tây Mê-hi-cô và eo đất Trung Mỹ, thảo nguyên ở đồng bằng Pam-pa.

- Tài nguyên rừng ở Mỹ La-tinh tiềm năng về kinh tế và bảo vệ môi trường, nhưng đang suy giảm nghiêm trọng do khai thác gỗ, đất nông nghiệp, khoáng sản và cháy rừng.

- Khu vực này có hệ động vật phong phú với nhiều loài đặc hữu như vẹt Nam Mỹ, trăn Nam Mỹ,...

g) Khoáng sản

- Mỹ La-tinh có tài nguyên khoáng sản phong phú, gồm sắt (24% trữ lượng thế giới), đồng (21%), dầu và khí tự nhiên (hơn 7%), và nhiều loại khác như vàng, bạc, bô-xit, chì-kẽm, ni-ken, than, ...

- Khoáng sản là cơ sở cho công nghiệp và xuất khẩu, tuy nhiên việc khai thác quá mức đang dẫn đến cạn kiệt tài nguyên và ô nhiễm môi trường.

II. Đô thị hóa và một số vấn đề về dân cư, xã hội

1. Đô thị hoá

- Mỹ La-tinh: đô thị hoá cao, tỉ lệ dân thành thị 80,1% (2020)

- Quốc gia với tỉ lệ dân thành thị cao nhất khu vực: U-ru-goay (95,5%)

- Ba đô thị đông dân bậc nhất khu vực (2020): Bu-ê-nốt Ai-rét (15,2 triệu người), Mê-hi-cô Xi-ti (21,8 triệu người), Xao Pao-lô (22,0 triệu người)

- Đô thị hoá tạo việc làm, thu nhập, tiêu thụ hàng hoá, sức hút đầu tư mạnh.

- Tuy nhiên, quá trình đô thị hoá không đi kèm công nghiệp hoá, dân cư thành thị tăng chủ yếu do di dân và lịch sử nhập cư, gây thất nghiệp, nghèo đói, suy thoái môi trường.

2. Dân cư

+ Khu vực Mỹ La-tinh có dân số đông và tăng nhanh, với sự chênh lệch lớn giữa các quốc gia.

- Bra-xin là quốc gia đông dân nhất với hơn 200 triệu người, Mê-hi-cô là thứ hai với trên 100 triệu người.

- Một số quốc gia và vùng lãnh thổ có số dân chỉ vài chục nghìn người như Đô-mi-ni-ca, Xanh Kít và Nê-vít.

- Mỹ La-tinh có cơ cấu dân số trẻ, với khoảng 67,2% trong độ tuổi từ 15 đến 64 tuổi.

- Điều này tạo ra nguồn lao động dồi dào và thị trường tiêu thụ rộng lớn, nhưng cũng gây áp lực về vấn đề giải quyết việc làm và đời sống người dân.

+ Mật độ dân số trung bình của khu vực là 33 người/km, nhưng phân bố không đều.

- Dân cư tập trung đông đúc ở eo đất Trung Mỹ, các đảo trong vịnh Mê-hi-cô và vùng duyên hải ven Đại Tây Dương, trong khi dân cư thưa thớt ở các vùng núi cao, đầm lầy và khô hạn phía tây.

- Việc phân bố dân cư ảnh hưởng rất lớn đến sử dụng lao động, khai thác tài nguyên và phát triển kinh tế của khu vực.

- Mỹ La-tinh có thành phần dân cư đa dạng với nền văn hoá độc đáo và giàu bản sắc, là thế mạnh trong việc thu hút khách du lịch, tuy nhiên cũng gây ra những khó khăn nhất định như: sự bất đồng về ngôn ngữ và nguy cơ xung đột sắc tộc.

3. Xã hội

- Mỹ La-tinh có nền văn hoá độc đáo từ sự hoà quyện các nền văn hoá bản địa và di cư, để lại nhiều di tích lịch sử giá trị nhân văn và du lịch. Lễ hội là nét đặc sắc của nền văn hoá này.

- Chất lượng cuộc sống người dân Mỹ La-tinh được tăng lên nhờ kinh tế ngày càng phát triển, HDI khá cao, có sự khác nhau giữa các nước.

- Tuy nhiên, sự khác biệt về phát triển kinh tế-xã hội và tầng lớp đã dẫn tới bất bình đẳng và xung đột xã hội xuất hiện ở một số quốc gia khu vực này.

III. Kinh tế

1. Tình hình phát triển kinh tế

Tuy giành được độc lập sớm nhưng trình độ phát triển kinh tế – xã hội của các nước Mỹ La-tinh hiện nay chủ yếu thuộc nhóm nước đang phát triển.

- GDP khu vực Mỹ La-tinh thấp, chỉ chiếm khoảng 6% GDP toàn thế giới và có sự chênh lệch rất lớn giữa các quốc gia.

- Tốc độ tăng trưởng GDP của khu vực chậm và không đều.

- Các nước Mỹ La-tinh có nợ nước ngoài cao nhất thế giới.

- Cơ cấu GDP khu vực có sự chuyển dịch sang ngành dịch vụ.

- Một số quốc gia trong khu vực có cơ cấu kinh tế tương đương các nước phát triển như Bra-xin, Mê-hi-cô, Ác-hen-ti-na, Chi-lê.

- Hiện nay, các nước Mỹ La-tinh đang tăng cường liên kết, hợp tác quốc tế, đầu tư phát triển công nghệ, củng cố bộ máy nhà nước và mở rộng liên kết để thúc đẩy sự phát triển.

2. Một số ngành kinh tế nổi bật

Mỹ La-tinh có nhiều điều kiện tự nhiên thuận lợi cho phát triển kinh tế với cơ cấu đa dạng. -- Ngành công nghiệp chủ yếu là khai khoáng, điện tử, luyện kim, với nhiều quốc gia phát triển như Bra-xin, Mê-hi-cô, Chi-lê, Ác-hen-ti-na,... -- Nông nghiệp là thế mạnh của các quốc gia ở Mỹ La-tinh với nhiều mặt hàng xuất khẩu chính như cà phê, ca cao, chuối, thịt bò, thuỷ sản,...

- Dịch vụ chiếm tỉ trọng cao trong cơ cấu kinh tế, đóng góp lớn của ngành du lịch cho sự phát triển kinh tế của nhiều quốc gia như Bra-xin, Ác-hen-ti-na, Mê-hi-cô,...

- Thương mại giữ vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế khu vực, xuất khẩu chủ yếu sang Hoa Kỳ, Trung Quốc, EU với các mặt hàng nông sản và sản phẩm công nghiệp.

IV. Trắc nghiệm Địa 11 Cánh Diều Bài 7

Câu 1. Ở khu vực Mỹ Latinh có thuận lợi nào sau đây để phát triển chăn nuôi gia súc và phát triển cây ăn quả?

A. Đất đai đa dạng.

B. Khí hậu phân hóa.

C. Sơn nguyên rộng. 

D. Địa hình núi cao.

Giải thích:

Với lợi thế sơn nguyên rộng, khu vực Mỹ Latinh rất thuận lợi để phát triển chăn nuôi gia súc và phát triển cây ăn quả, điển hình là các sơn nguyên Mê-hi-cô, Bra-xin, Guy-a-na,...

Câu 2. Khu vực nào sau đây ở Mỹ Latinh thường xảy ra động đất?

A. Vùng núi An-đét và đồng bằng La-nốt.

B. Vùng núi An-đét và quần đảo Ăng-ti.

C. Vùng biển Ca-ri-bê và quần đảo Ăng-ti. 

D. Đồng bằng Pam-pa và quần đảo Ăng-ti.

Giải thích:

Ở Mỹ Ltinh, vùng núi An-đét và quần đảo Ăng-ti là nơi thường bị ảnh hưởng bởi các trận động đất,  Ngoài ra, khu vực này còn xảy ra núi lửa và nhiều thiên tai khác (bão nhiệt đới, lũ lụt, sạt lở đất,…) gây thiệt hại về người và tài sản.

Câu 3. Các sơn nguyên ở nước ta thuận lợi phát triển

A. trồng trọt và trồng cây lâm nghiệp.

B. lâm nghiệp và trồng cây lương thực.

C. chăn nuôi và trồng cây công nghiệp. 

D. chăn nuôi và trồng cây lương thực.

Giải thích:

Các sơn nguyên ở nước ta thuận lợi cho việc phát triển chăn nuôi và trồng cây công nghiệp. Các sơn nguyên này có địa hình lượn sóng và tương đối bằng phẳng, nổi bật là một số sơn nguyên như Mê-hi-cô, Bra-xin, Guy-a-na (Guyana).

Câu 4. Ở khu vực Mỹ Latinh không có đồng bằng nào sau đây?

A. Đồng bằng La Pla-ta.

B. Đồng bằng A-ma-dôn.

C. Đồng bằng La-nốt. 

D. Đồng bằng Trung tâm.

Câu 5. Ở khu vực Mỹ Latinh có thuận lợi nào sau đây để phát triển cây lương thực và thực phẩm?

A. Đất đai đa dạng và màu mỡ.

B. Khí hậu phân hóa khá đa dạng.

C. Nhiều cao nguyên rộng lớn. 

D. Mạng lưới sông ngòi dày đặc.

Câu 6. Các dạng địa hình nào sau đây chiếm phần lớn diện tích khu vực Mỹ Latinh?

A. Đồng bằng và sơn nguyên.

B. Sơn nguyên và cao nguyên.

C. Cao nguyên và núi thấp. 

D. Núi cao và đồi trung du.

>>> Xem toàn bộ: Lý thuyết Địa lí 11 Cánh Diều

-------------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Tóm tắt Lý thuyết Địa lí 11 Cánh Diều Bài 7. Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư, xã hội và kinh tế khu vực Mỹ La - tinh theo chương trình Sách mới ngắn gọn nhất. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới Lớp 11 nhé. Chúc các bạn học tốt.