Soạn Lịch sử 8 Bài 12: Chiến tranh thế giới thứ Nhất (1914 - 1918) và cách mạng tháng Mười Nga năm 1917

Hướng dẫn Soạn Lịch sử 8 Kết nối tri thức Bài 12: Chiến tranh thế giới thứ Nhất (1914 - 1918) và cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 12: Chiến tranh thế giới thứ Nhất (1914 - 1918) và cách mạng tháng Mười Nga năm 1917

Lý thuyết Lịch sử 8 Kết nối tri thức Bài 12: Chiến tranh thế giới thứ Nhất (1914 - 1918) và cách mạng tháng Mười Nga năm 1917

Mở đầu trang 52 Lịch Sử 8

Câu hỏi: Quan sát và cho biết những hình ảnh trên liên quan đến các sự kiện lịch sử nào của thế giới? Hãy chia sẻ những điều em biết về các sự kiện đó.

Trả lời:

- Hình 12.1 liên quan đến sự kiện Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 - 1918).

- Hình 12.2 liên quan đến sự kiện Cách mạng tháng Mười Nga (1917).

- Chia sẻ hiểu biết:

+ Chiến tranh thế giới thứ nhất là cuộc chiến tranh đế quốc phi nghĩa ở cả hai bên tham chiến. Chiến tranh đã gây ra những hậu quả hết sức nặng nề cho nhân loại, như: lôi cuốn hàng chục quốc gia vào vòng khói lửa; khiến hơn 10 triệu người chết, 20 triệu người bị thương; hàng triệu làng mạc, thành phố bị phá hủy,…

+ Cách mạng tháng Mười là cuộc cách mạng vô sản đầu tiên trên thế giới giành được thắng lợi. Không chỉ có ý nghĩa lớn đối với nước Nga, cách mạng tháng Mười còn có những tác động sâu sắc đến tiến trình lịch sử và cục diện thế giới.

Câu hỏi trang 53 Lịch Sử 8

Câu hỏi: Trình bày nguyên nhân sâu xa và nguyên nhân trực tiếp dẫn tới Chiến tranh thế giới thứ nhất.

Trả lời:
* Nguyên nhân sâu xa:

- Sự phát triển không đều về kinh tế đã làm thay đổi sâu sắc so sánh lực lượng giữa các nước đế quốc.

- Mâu thuẫn giữa các nước đế quốc về vấn đề thị trường và thuộc địa ngày càng gay gắt, dẫn đến sự hình thành hai khối quân sự đối đầu nhau ở châu Âu:

+ Các nước ít thuộc địa là Đức, Áo - Hung và I-ta-li-a, hình thành nên khối Liên minh vào năm 1882

+ Các nước có nhiều thuộc địa là Anh, Pháp và Nga hình thành nên khối Hiệp ước vào năm 1907.

=> Cả hai khối quân sự này đều ra sức kích động chủ nghĩa dân tộc cực đoan, chạy đua vũ trang, tìm cớ gây chiến tranh để phân chia lại thị trường, thuộc địa.

* Nguyên nhân trực tiếp

+ Ngày 28-6-1914, Thái tử Áo – Hung bị ám sát ở Xéc-bi 

+ Áo – Hung tuyên chiến với Xéc-bi, Đức tuyên chiến với Nga. Ngày 1-8-1914, chiến tranh bùng nổ

=> Đầu tháng 8/1914, Chiến tranh bùng nổ và nhanh chóng lan rộng thành chiến tranh thế giới.

Câu hỏi trang 53 Lịch Sử 8

Câu hỏi: Hãy phân tích hậu quả và tác động của Chiến tranh thế giới thứ nhất đối với lịch sử nhân loại.

Trả lời:

* Hậu quả của Chiến tranh thế giới thứ nhất:

+ Là cuộc chiến tranh đế quốc phi nghĩa

+ Chiến tranh kết thúc với thắng lợi của khối Hiệp ước, song đã gây ranhững thảm hoạ hết sức nặng nề đối với nhân loại.

+ Nhiều thành phố, làng mạc, đường sá, cầu cống nhà máy bị phá huỷ. 

* Tác động của Chiến tranh thế giới thứ nhất:

- Bản đồ chính trị thế giới có sự thay đổi (các đế quốc: Đức, Nga, Áo - Hung, Ốt-tô-man tan rã, hàng loạt các quốc gia mới ra đời ở châu Âu;…)

- Làm thay đổi so sánh lực lượng giữa các nước tư bản:

+ Mỹ trở thành quốc gia giàu mạnh nhất trong thế giới tư bản

+ Nhật Bản được nâng cao vị thế ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

+ Đức bị mất hết thuộc địa và một phần diện tích lãnh thổ; đồng thời phải gánh chịu những khoản bồi thường chiến phí khổng lồ,…

+ Các nước châu Âu khác (Anh, Pháp,…) bị tàn phá nặng nề, kinh tế kiệt quệ, nhiều nước trở thành con nợ của Mỹ.

- Một trật tự thế giới mới được thiết lập, thường gọi là “hệ thống Vécxai - Oasinhtơn”

- Sự suy yếu của các nước tư bản (trừ Mĩ) sau Chiến tranh thế giới thứ nhất đã tạo những điều kiện khách quan thuận lợi thúc đẩy sự phát triển của cao trào cách mạng ở các nước tư bản (1918 - 1923) và phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa, phụ thuộc.

- Trong quá trình chiến tranh, thành công của Cách mạng tháng Mười Nga và việc thành lập nhà nước Xô viết đã đánh dấu bước chuyển lớn trong cục diện chính trị thế giới.

Câu hỏi trang 54 Lịch Sử 8

Câu hỏi 1: Trình bày nguyên nhân dẫn tới sự bùng nổ Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917.

Trả lời:

- Sau Cách mạng tháng Hai, Nga tồn tại 2 chính quyền song song. Hai chính quyền đại diện cho lợi ích của các giai cấp khác nhau nên không thể cùng tồn tại lâu dài.

- Mặt khác, sau Cách mạng tháng Hai, hai chính quyền đại diện cho lợi ích của các giai cấp khác nhau được thành lập và tồn tại song song ở Nga, đó là: Chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản và Xô viết của đại biểu công nhân và binh lính => Vấn đề cấp bách đặt ra cho nước Nga lúc này là:

+ Chấm dứt tình trạng hai chính quyền song song tồn tại.

+ Đưa đất nước ra khỏi cuộc chiến tranh đế quốc và tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa.

- Trước tình hình đó, Lê-nin và đảng Bôn-sê-vích đã chuẩn bị kế hoạch tiếp tục làm cách mạng nhằm lật đổ Chính phủ tư sản lâm thời, giành chính quyền về tay người lao động.

Câu hỏi 2: Nêu diễn biến chính của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917.

Trả lời:

- Diễn biến chính của Cách mạng tháng Mười:

+ Tháng 7/1917, khi Chính phủ tư sản lâm thời công khai đàn áp các phong trào quần chúng, khủng bố các xô viết, Đảng Bôn-sê-vích đã lãnh đạo giai cấp công nhân, nông dân, binh lính chuẩn bị đấu tranh vũ trang giành chính quyền.

+ Tháng 10/1917, các đội Cận vệ đỏ được thành lập.

+ Đêm 24/10/1917 (tức ngày 6/11), dưới sự chỉ huy trực tiếp của Lê-nin, quân khởi nghĩa đã chiếm được nhiều vị trí then chốt ở thủ đô Pê-tơ-rô-grát

+ Đêm 25/10/1917 (tức ngày 7/11), Cung điện Mùa Đông bị chiếm, Chính phủ tư sản lâm thời sụp đổ. Ngay trong đêm 25/10/1917 , Đại hội Xô viết toàn Nga lần thứ hai khai mạc. Chính quyền Xô viết thành lập tại Pê-tơ-rô-grát.

+ Đầu năm 1918, cách mạng giành thắng lợi hoàn toàn trên toàn nước Nga.

Câu hỏi trang 55 Lịch Sử 8

Câu hỏi 1: Hãy trình bày ý nghĩa lịch sử và tác động của Cách mạng tháng Mười Nga đối với lịch sử nhân loại.

Trả lời:

* Ý nghĩa lịch sử của cách mạng tháng Mười:

- Đối với nước Nga:

+ Lật đổ sự thống trị của giai cấp tư sản và địa chủ.

+ Thiết lập nền chuyên chính vô sản, đưa nhân dân lao động Nga lên nắm chính quyền.

- Đối với thế giới:

+ Cổ vũ mạnh mẽ phong trào cách mạng của giai cấp công nhân quốc tế.

+ Mở ra một con đường giải phóng dân tộc cho nhân dân các nước thuộc địa và phụ thuộc ở châu Á, châu Phi và Mỹ La-tinh (con đường cách mạng vô sản).

* Tác động: Cách mạng tháng Mười Nga đã tác động sâu sắc đến tiến trình lịch sử và cục diện thế giới:

+ Tác động sâu sắc đến tiến trình lịch sử và cục diện thế giới

+ Chặt đứt một khâu yếu nhất trong hệ thống đế quốc chủ nghĩa

+ Tạo ra chế độ xã hội đối lập với xã hội tư bản chủ nghĩa

Câu hỏi 2: Khai thác tư liệu 2 và cho biết Hồ Chí Minh đã đánh giá thế nào về vai trò của Cách mạng tháng Mười Nga?

Trả lời:

- Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đánh giá:

+ Thắng lợi của Cách mạng tháng Mười đã làm thức tỉnh và cổ vũ hàng triệu người bị áp bức, bóc lột trên Trái Đất đứng lên đấu tranh để giành tự do, hòa bình và tiến bộ xã hội.

+ CMT10 Nga như ánh sáng soi đường các phong trào đấu tranh giành được thắng lợi. 

Luyện tập - Vận dụng

Câu 1. Vì sao nói Chiến tranh thế giới thứ nhất là chiến tranh đế quốc phi nghĩa?

Trả lời:

- Các nguyên nhân dẫn đến Chiến tranh thế giới thứ nhất là:

+ Sự đua tranh giữa các quốc gia đế quốc trong việc bành trướng thuộc địa và vùng lãnh thổ mới, dẫn đến mâu thuẫn và căng thẳng gia tăng.

+ Sự tăng trưởng của chủ nghĩa dân tộc và phong trào giải phóng dân tộc, khiến cho các nước đế quốc sợ hãi mất quyền lực và phải sử dụng vũ lực để giữ vững thế hệ của mình.

+ Các quốc gia đế quốc muốn tăng cường sức mạnh của mình và tranh đấu cho vị thế thế giới, dẫn đến việc tăng cường quân đội và vũ khí.

+ Sự bùng nổ của chủ nghĩa tư bản khiến cho các quốc gia đế quốc muốn tìm kiếm thị trường và tài nguyên mới để mở rộng sản xuất và kinh doanh.

- Chiến tranh thế giới thứ nhất đã gây ra nhiều tổn thất về người và của cả trong và sau cuộc chiến, và đã chứng tỏ rõ ràng những hậu quả đau đớn của việc dùng vũ lực để giải quyết mâu thuẫn quốc tế.

Câu 2. Hãy lập và hoàn thành bảng về diễn biến, ý nghĩa và tác động của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917.

Trả lời: 

	Cách mạng tháng Mười Nga
Diễn biến	- Vào tháng 4 năm 1917, Lê-nin thông qua Luận cương tháng 4 của Đảng Bôn-sê-vích, tuyên bố mục tiêu của cách mạng Nga là chuyển từ chế độ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa. - Vào đêm 24/10/1917, khởi nghĩa bắt đầu. - Vào đêm 25/10/1917, cuộc tấn công vào cung điện Mùa Đông đã bắt giữ các bộ trưởng của Chính phủ tư sản. - Vào ngày 3/11/1918, chính quyền Xô viết giành được chiến thắng trên khắp lãnh thổ Nga rộng lớn.
Ý nghĩa	- Nghiền nát ách thống trị và khai phá của phong kiến và tư sản, giải phóng công nhân và nhân dân lao động khỏi bóc lột. - Đưa quyền lực và tài sản vào tay công nhân và nông dân, xây dựng xã hội chủ nghĩa.
Tác động	- Gây ảnh hưởng lớn đến thế giới và thay đổi bối cảnh lịch sử toàn cầu. - Truyền cảm hứng và để lại nhiều bài học quý giá cho các cuộc cách mạng khác trên thế giới.

Câu 3. Tìm hiểu từ sách, báo, internet và cho biết Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 có ảnh hưởng như thế nào đối với cách mạng Việt Nam?

Trả lời:

Cách mạng Tháng Mười Nga đã tạo ra một bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử nhân loại. Sự kiện này có tầm ảnh hưởng sâu rộng, đã rung chuyển và đảo lộn trật tự thế giới và ảnh hưởng rộng nhất đến phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Cách mạng này đã cổ vũ và thúc đẩy cuộc đấu tranh giải phóng của giai cấp công nhân, nhân dân lao động, các dân tộc bị áp bức và nhân loại tiến bộ. Ý nghĩa thời đại và những bài học quý báu của Cách mạng Tháng Mười Nga là tài sản vô giá và có giá trị bền vững, tiếp tục lan tỏa sức sống mãnh liệt đối với cách mạng Việt Nam.

Trước khi Cách mạng Tháng Mười Nga thành công, Việt Nam đã có rất nhiều phong trào yêu nước diễn ra, nhưng đều không thành công. Nhiều tư tưởng và phương pháp cách mạng đã được trải nghiệm, nhưng đều thất bại. Cách mạng Tháng Mười Nga và Cách mạng Tháng Tám có mối quan hệ biện chứng và hợp quy luật. Sự gặp gỡ tự nhiên, tất yếu và điển hình giữa Hồ Chí Minh với ý nghĩa của Cách mạng Tháng Mười Nga và tư tưởng của V.I. Lê-nin là cuộc gặp gỡ giữa dân tộc và thời đại, giữa cách mạng vô sản và cách mạng giải phóng dân tộc. Cuộc gặp gỡ này đã có ảnh hưởng trực tiếp, sâu sắc và vô cùng mật thiết tới cách mạng Việt Nam.

Nếu không có Cách mạng Tháng Mười Nga và chủ nghĩa Mác - Lê-nin, thì không có thời đại mới và sự kiện thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930. Không có thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám và những thành quả to lớn, có ý nghĩa lịch sử và thời đại của cách mạng dân tộc dân chủ ở Việt Nam.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Lịch sử 8 Kết nối tri thức

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Lịch sử 8 Kết nối tri thức Bài 12: Chiến tranh thế giới thứ Nhất (1914 - 1918) và cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 trong bộ SGK Kết nối tri thức theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!