Soạn Lịch sử 8 Bài 11: Phong trào công nhân từ cuối thế kỉ XVIII đến đầu thế kỉ XX và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học

Hướng dẫn Soạn Lịch sử 8 Kết nối tri thức Bài 11: Phong trào công nhân từ cuối thế kỉ XVIII đến đầu thế kỉ XX và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 11: Phong trào công nhân từ cuối thế kỉ XVIII đến đầu thế kỉ XX và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học

Lý thuyết Lịch sử 8 Kết nối tri thức Bài 11: Phong trào công nhân từ cuối thế kỉ XVIII đến đầu thế kỉ XX và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học

Mở đầu trang 48 Lịch Sử 8

Câu hỏi: Quan sát hình 1 và hình 2, hãy chia sẻ những hiểu biết của em về các nhân vật cũng như những sự kiện lịch sử liên quan đến nhân vật và tác phẩm đó.

Trả lời:

* Chia sẻ hiểu biết về C.Mác và Ph.Ăng-ghen:

+ C. Mác (1818 - 1883) sinh ra trong gia đình trí thức tại Đức, đỗ Tiến sĩ Triết học năm 23 tuổi. Vì các quan điểm cấp tiến, Mác đã bị nhiều nước châu Âu trục xuất và cuối cùng định cư ở Luân Đôn (Anh). Cùng với Ăng-ghen, Mác đã chỉ ra sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân và con đường đấu tranh chống lại giai cấp tư sản để xây dựng xã hội công bằng, không còn áp bức bóc lột.

+ Ph. Ăng-ghen sinh ra trong gia đình chủ xưởng tại Đức. Ông là bạn và người cộng tác quan trọng của C. Mác. Sau khi Mác qua đời, Ăng-ghen tiếp tục truyền bá học thuyết Mác trong phong trào công nhân.

* Chia sẻ hiểu biết về tác phẩm: Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản

- Tháng 2/1848, Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản (do C.Mác và Ph.Ăng-ghen soạn thảo) được công bố ở Luân Đôn.

- Nội dung cơ bản:

+ Trình bày những luận điểm chính về sự phát triển của xã hội loài người.

+ Khẳng định sứ mệnh của giai cấp công nhân là lãnh đạo cuộc đấu tranh chống sự thống trị và ách áp bức của giai cấp tư sản, xây dựng chế độ công sản chủ nghĩa.

+ Kêu gọi thành lập chính Đảng và đoàn kết các lực lượng công nhân trên thế giới.

- Ý nghĩa: đánh dấu sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học

Câu hỏi trang 49 Lịch Sử 8

Câu hỏi: Hãy cho biết giai cấp công nhân ra đời như thế nào?

Trả lời:

- Bối cảnh ra đời của giai cấp công nhân:

+ Cách mạng công nghiệp làm thay đổi bộ mặt các nước, nhiều khu công nghiệp, thành thị lớn xuất hiện

+ Nông dân bị mất ruộng, phải lên thành thị làm thuê trong các hầm mỏ, xí nghiệp,…trở thành giai cấp công nhân

=> Giai cấp công nhân ra đời. Giai cấp công nhân cùng với giai cấp tư sản, trở thành hai giai cấp cơ bản trong xã hội tư bản chủ nghĩa.

Câu hỏi trang 49 Lịch Sử 8

Câu hỏi: Lập trục thời gian thể hiện những hoạt động chính của C. Mác, Ph.Ăng-ghen và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học.

Trả lời:

Trục thời gian thể hiện những hoạt động chính của C. Mác, Ph.Ăng-ghen

Câu hỏi trang 50 Lịch Sử 8

Câu hỏi 1: Nêu những nét chính về Công xã (1871).

Trả lời:

- Hoàn cảnh ra đời của Công xã Pa-ri

+ Sau khi Pháp thất bại trong Chiến tranh Pháp - Phổ (1870 - 1871), nhân dân Pa-ri đã nổi dậy khởi nghĩa, lật đổ chính quyền Na-pô-lê-ông III.  “Chính phủ Vệ quốc" của giai cấp tư sản được thành lập.

+ Khi quân Phổ tiến sâu vào lãnh thổ Pháp, “Chính phủ vệ quốc” đầu hàng.

+ Ngày 18/3/1871, nhân dân Pa-ri dưới sự chỉ huy của “Ủy ban Quốc dân quân” đã tiến vào Pa-ri. Khởi nghĩa giành thắng lợi, “Chính phủ Vệ quốc” bỏ chạy về Véc-xai.

+ Sau cuộc bầu cử ngày 26/3/1871, Hội đồng Công xã Pa-ri ra đời.

- Tổ chức bộ máy và chính sách của Công xã Pa-ri

+ Cơ quan cao nhất là Hội đồng công xã, nắm quyền lập pháp và quyền hành pháp. Nhiều Ủy ban được thành lập để thi hành pháp luật.

+ Trong thời gian tồn tại, công xã Pa-ri đã thi hành nhiều chính sách tiến bộ, hướng đến lợi ích của quần chúng nhân dân lao động.

- Sự thất bại của Công xã Pa-ri

+ Được sự hậu thuẫn của Phổ, ngày 2/4/1871, quân đội của “Chính phủ Vệ quốc" bắt đầu tấn công vào Pa-ri.

+ Cuộc chiến đấu giữa nhân dân Pa-ri với “Chính phủ Vệ quốc" diễn ra ác liệt, đến ngày 28/5/1871, chiến luỹ cuối cùng của Công xã bị phá vỡ.

Câu hỏi 2: Khai thác tư liệu trên và thông tin trong mục, hãy cho biết những biểu hiện chứng tỏ Công xã Pa-ri là nhà nước kiểu mới. Ý nghĩa lịch sử của việc thành lập Công xã Pa-ri là gì?

Trả lời:

- Những biểu hiện chứng tỏ Công xã Pa-ri là nhà nước kiểu mới:

+ Thành viên trong Hội đồng công xã đều là các đại biểu của quần chúng lao động, do chính nhân dân lao động bầu ra theo nguyên tắc phổ thông đầu phiếu.

+ Các ủy viên trong công xã sẽ chịu trách nhiệm trước nhân dân, có thể bị bãi miễn.

+ Các chính sách của công xã Pa-ri đều phục vụ cho quyền lợi của quần chúng nhân dân lao động.

=> Với cơ cấu tổ chức và các chính sách tiến bộ, tích cực như vậy, có thể thấy, công xã Pa-ri là một nhà nước kiểu mới - nhà nước “của dân, do dân và vì dân” khác hẳn với các nhà nước của các giai cấp bóc lột trước đó.

- Ý nghĩa của công xã Pa-ri: Tuy chỉ tồn tại trong vòng 72 ngày (từ ngày 18 – 3 – 1871 đến ngày 28 – 5 – 1871) nhưng Công xã Pa-ri là hình ảnh của một nhà nước kiểu mới, chăm lo đến quyền lợi của giai cấp công nhân và nhân dân lao động; là sự cổ vũ những người lao động trên toàn thế giới trong sự nghiệp đấu tranh lâu dài cho một tương lai tốt đẹp hơn. 

Câu hỏi trang 51 Lịch Sử 8

Câu hỏi: Mô tả một số hoạt động tiêu biểu của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX.

Trả lời:

* Sự thành lập và hoạt động của Quốc tế thứ nhất (1864 - 1876)

- Do sự lớn mạnh của phong trào công nhân, tháng 9/1864, C. Mác và Ph. Ăng-ghen thành lập Hội Liên hiệp lao động quốc tế (còn gọi là Quốc tế thứ nhất).

- Trong thời gian tồn tại, Quốc tế thứ nhất đã tổ chức 5 kì đại hội.

- Các hoạt động chính của Quốc tế thứ nhất:

+ Truyền bá chủ nghĩa xã hội khoa học, chống những tư tưởng lệch lạc trong phong trào công nhân quốc tế;

+ Thông qua những nghị quyết có ý nghĩa chính trị và kinh tế quan trọng như: tiến hành bãi công, thành lập công đoàn, ngày làm 8 giờ,...

* Sự ra đời của các đảng công nhân:

- Trong 30 năm cuối thế kỉ XIX, mâu thuẫn giữa vô sản và tư sản ngày càng sâu sắc. Giai cấp công nhân sử dụng nhiều hình thức đấu tranh khác nhau để chống lại giới chủ. Tiêu biểu là: cuộc tổng bãi công của hơn 40 vạn công nhân thành phố Chi-ca-gô ở Mĩ vào ngày 1/5/1886.

- Sự xâm nhập của chủ nghĩa Mác kết hợp với sự phát triển của phong trào công nhân đã dẫn tới sự ra đời của một số đảng và tổ chức cộng sản như: Đảng Xã hội Đức (1875), Đảng Công nhân Pháp (1879), nhóm Giải phóng lao động Nga (1883).

* Sự thành lập và hoạt động của Quốc tế thứ hai (1889 - 1914)

- Ngày 14/7/1889, Quốc tế thứ hai ra đời ở Pa-ri (Pháp) thay thế cho Quốc tế thứ nhất.

- Quốc tế thứ hai đã có những đóng góp quan trọng trong sự phát triển của phong trào công nhân thế giới cuối thế kỉ XIX.

- Tuy nhiên, sau khi Ph. Ăng-ghen mất, những phần tử cơ hội chủ nghĩa chống lại chủ nghĩa Mác dần chiếm ưu thế trong Quốc tế thứ hai.

- Kế tục sự nghiệp của C. Mác - Ph. Ăng-ghen là V. I. Lê-nin. Ông đã vạch trần những sai lầm và tác hại của chủ nghĩa xét lại, phát triển chủ nghĩa Mác thành chủ nghĩa Mác - Lênin.

Luyện tập - Vận dụng

Câu 1. Lập và hoàn thành bảng (theo gợi ý dưới đây) về những hoạt động tiêu biểu của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX.

STT	Thời gian	Địa bàn	Hoạt động tiêu biểu

Trả lời:

STT	Thời gian	Địa bàn	Hoạt động tiêu biểu
1	9/1864	Pa-ri (Pháp)	Thành lập Quốc tế thứ nhất
2	1/5/1886	Mỹ	Hàng chục nghìn công nhân đã tập hợp để đình công và đòi hỏi giới chủ công nhận chuẩn ngày làm việc 8 giờ.
3	1889	Pa-ri (Pháp)	Thành lập Quốc tế thứ 2
4	1893	Pháp	Công nhân giành chiến thắng và có được quyền kiểm soát các vị trí quan trọng trong chính phủ liên bang Mỹ trong cuộc bầu cử Quốc hội năm 1893
5	1899	Anh	Các cuộc đấu tranh lao động diễn ra trên toàn cầu vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, bao gồm nhiều cuộc bãi công yêu cầu tăng lương, cải thiện điều kiện lao động, buộc chủ phải tăng lương.

Câu 2. C.Mác và Ph.Ăng-ghen có vai trò như thế nào trong phong trào công nhân và cộng sản quốc tế cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX?

Trả lời: 

C.Mác và Ph.Ăng-ghen lãnh đạo phong trào công nhân quốc tế và soạn thảo Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, đánh dấu sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học. Họ cũng sáng lập và lãnh đạo Hội Liên hiệp công nhân quốc tế (Quốc tế I), đặt nền tảng tư tưởng và tổ chức cho phong trào cộng sản, công nhân quốc tế. Ngoài ra, họ cũng chống lại các trào lưu phản động và chủ nghĩa cơ hội tiểu tư sản trong suốt 12 năm tồn tại của Quốc tế I (1864-1876).

Câu 3. Tìm hiểu thêm về ngày Quốc tế Lao động 1-5 và ý nghĩa của sự kiện này trong cuộc sống hiện tại.

Trả lời:

Vào năm 1886, tại thành phố công nghiệp lớn Chicago, Mỹ, ngày Quốc tế Lao động 1/5 đã bắt nguồn từ Đại hội Liên đoàn Lao động Mỹ. Nghị quyết được thông qua trong đại hội nêu rõ rằng "từ ngày 1/5/1886, ngày lao động của tất cả các công nhân sẽ là 8 giờ." Ngày 1/5 được lựa chọn bởi đây là ngày bắt đầu một năm kế toán tại hầu hết các nhà máy, xí nghiệp ở Mỹ và hợp đồng mới giữa thợ và chủ sẽ được ký. Quyết định này đã tạo ra áp lực đối với giới chủ tư bản, không cho phép họ kiếm cớ từ chối yêu sách của công nhân.

Trong ngày 1/5/1886, công nhân Mỹ đã tổ chức bãi công nhằm đòi hỏi quyền lợi của mình và đấu tranh cho giờ làm việc 8 tiếng một ngày. Tại thành phố Chicago, khoảng 40.000 người đã không đến nhà máy và tham gia mit tinh, biểu tình với các biểu ngữ yêu cầu "8 giờ làm việc, 8 giờ nghỉ ngơi, 8 giờ vui chơi". Cuộc đấu tranh đã thu hút ngày càng đông người tham gia và được coi là một chiến thắng.

Ngày Quốc tế Lao động 1/5 được xem là ngày kỷ niệm chiến thắng của người lao động, nêu cao tinh thần đoàn kết và tình đồng bào. Đây cũng là ngày để tôn vinh lực lượng lao động và đấu tranh cho hòa bình, dân chủ, độc lập dân tộc và tiến bộ xã hội. Ngày Quốc tế Lao động 1/5 hiện nay vẫn được xem là ngày hội của giai cấp công nhân và Nhân dân lao động tại nước ta, đồng thời biểu thị sự đoàn kết của giai cấp công nhân và các dân tộc trên thế giới trong cuộc đấu tranh cho hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Lịch sử 8 Kết nối tri thức

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Lịch sử 8 Kết nối tri thức Bài 11: Phong trào công nhân từ cuối thế kỉ XVIII đến đầu thế kỉ XX và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học trong bộ SGK Kết nối tri thức theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!