Hướng dẫn Soạn Lịch sử 8 Kết nối tri thức Bài 7: Khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.
Bài 7: Khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII
Lý thuyết Lịch sử 8 Kết nối tri thức Bài 7: Khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII
Mở đầu trang 30 Lịch Sử 8
Câu hỏi: Vào thế kỉ XVIII, nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài đã diễn ra, tiêu biểu là các cuộc khởi nghĩa do Nguyễn Danh Phương, Nguyễn Hữu Cầu và Hoàng Công Chất,... lãnh đạo. Theo em, các cuộc khởi nghĩa đó đã có tác động như thế nào đến tình hình Đại Việt?
Trả lời:
- Tác động của các cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài:
+ Buộc chúa Trịnh phải thực hiện một số chính sách như: khuyến khích khai hoang, đưa nông dân lưu tán về quê làm ăn,....
+ Đẩy chính quyền Lê - Trịnh lún sâu vào cuộc khủng hoảng sâu sắc, toàn diện; chuẩn bị "mảnh đất" thuận lợi cho phong trào Tây Sơn phát triển mạnh mẽ ra Đàng Ngoài vào cuối thế kỉ XVIII.
Câu hỏi trang 31 Lịch Sử 8
Câu hỏi: Khai thác tư liệu 1, 2 và thông tin trong mục, hãy nêu một số nét chính về bối cảnh lịch sử dẫn đến phong trào nông dân Đàng Ngoài.
Trả lời:
Bối cảnh lịch sử
- Giữa thế kỉ XVIII, chính quyền phong kiến Đàng Ngoài khủng hoảng sâu sắc
+ Chúa Trịnh cho xây nhiều chùa lớn, hao tốn sức người, sức của
+ Hoạn quan trong phủ ngạo mạn, hách dịch
- Ruộng đất của nông dân bị lấn chiếm, hạn hán, lũ lụt, mất mùa, đê vỡ,… làm cho sản xuất nông nghiệp đình đốn. Thủ công nghiệp và thương nghiệp sa sút, điêu tàn -> Bùng nổ phong trào nông dân
=> Cuộc sống khó khăn về mọi mặt đã thúc đẩy nông dân Đàng Ngoài vùng lên khởi nghĩa chống lại chính quyền phong kiến.
Câu hỏi trang 33 Lịch Sử 8
Câu hỏi: Khai thác lược đồ hình 7.1 và thông tin trong mục, hãy cho biết thời gian bùng nổ, diễn biến chính của một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào nông dân Đàng Ngoài thế kỉ XVIII.
Trả lời:
- Khởi nghĩa của Nguyễn Hữu Cầu (1741 - 1751):
+ Năm 1741, Nguyễn Hữu Cầu lãnh đạo nhân dân nổi dậy khởi nghĩa.
+ Địa bàn hoạt động chính của nghĩa quân là ở vùng Đồ Sơn, Văn Đồn... sau đó, mở rộng ra vùng: Kinh Bắc, Thăng Long, Sơn Nam, Thanh Hoá, Nghệ An. Cuộc khởi nghĩa nhận được sự ủng hộ đông đảo của nhân dân.
+ Năm 1751, quân Trịnh tấn công dồn dập, khởi nghĩa thất bại.
- Khởi nghĩa của Hoàng Công Chất (1739 - 1769):
+ Năm 1739, Hoàng Công Chất tập hợp dân nghèo ở vùng Sơn Nam nổi dậy khởi nghĩa.
+ Ông xây dựng căn cứ ở Điện Biên và được nhân dân Tây Bắc hết lòng ủng hộ.
+ Sau khi Hoàng Công Chất mất, con trai ông tiếp tục chỉ huy cuộc khởi nghĩa, kéo dài đến năm 1769 thì bị dập tắt.
- Khởi nghĩa của Nguyễn Danh Phương (1740 - 1751):
+ Địa bàn: Tam Đảo (Vĩnh Phúc), rồi mở rộng hoạt động ra các trấn Sơn Tây, Tuyên Quang. Uy thế của nghĩa quân ngày một lên cao.
+ Năm 1751, trước sự tấn công ồ ạt của quân Trịnh, Nguyễn Danh Phương bị bắt. Khởi nghĩa thất bại.
Câu hỏi trang 33 Lịch Sử 8
Câu hỏi: Hãy cho biết kết quả, ý nghĩa và tác động của phong trào nông dân Đàng Ngoài đối với xã hội Đại Việt thế kỉ XVIII.
Trả lời:
- Kết quả: các cuộc khởi nghĩa diễn ra sôi nổi, quyết liệt nhưng cuối cùng đều thất bại, nhiều thủ lĩnh bị bắt, bị xử tử.
- Ý nghĩa:
+ Thể hiện ý chí đấu tranh chống áp bức, bất công của nhân dân;
+ Buộc chúa Trịnh phải thực hiện một số chính sách như: khuyến khích khai hoang, đưa nông dân lưu tán về quê làm ăn,....
- Tác động: Giáng đòn mạnh mẽ và đẩy chính quyền Lê – Trịnh lún sâu vào khủng hoảng; chuẩn bị “mảnh đất” thuận lợi cho phong trào Tây Sơn phát triển mạnh mẽ vào cuối thế kỉ XVIII.
Luyện tập - Vận dụng
Câu 1. Lập sơ đồ tư duy về một số cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào nông dân Đàng Ngoài thế kỉ XVIII.
Trả lời:
Các cuộc khởi nghĩa nông dân Đàng Ngoài thế kỷ XVIII:
- Khởi nghĩa Danh Phương
+ Năm 1740: Tập hợp nghĩa quân, xây dựng căn cứ ở Tam Đạo (Vĩnh Phúc)
+ Nghĩa quân mở rộng hoạt động ra các trấn Sơn Tây, Tuyên Quang
+ Năm 1751: Khởi nghĩa thất bại
- Khởi nghĩa Nguyễn Hữu Cầu
+ Năm 1741: Hoạt động chính ở Đồ Sơn, Vân Đồn,...
+ Nghĩa quân đánh lên Kinh Bắc, uy hiếp kinh thành Thăng Long
+ Mở rộng hoạt động vào Sơn Nam, vào Thanh Hóa, Nghệ An
+ Năm 1751: Khởi nghĩa thất bại
- Khởi nghĩa Hoàng Hoàng Công Chất
+ Năm 1739: Tập hợp dân nghèo ở Sơn Nam khởi nghĩa
+ Xây dựng căn cứ ở Điện Biên, được nhân dân Tây Bắc ủng hộ
+ Sau khi ông mất con trai ông tiếp tục chỉ huy cuộc khởi nghĩa, kéo dài đến năm 1769
Sơ đồ tư duy:
Câu 2. Tìm hiểu thông tin từ sách, báo và internet, hãy viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 dòng) giới thiệu về một di tích hoặc lễ hội còn tồn tại đến ngày nay gắn với tên tuổi một thủ lĩnh của cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII.
Trả lời:
* Hội chọi trâu (Đồ Sơn)
Theo lời truyền miệng của dân gian ở Đồ Sơn, lễ hội chọi trâu (còn gọi là đấu ngưu) là một tập tập cổ xưa, có từ xa xưa và nó có liên quan đến khởi nghĩa quận He. Tương truyền khi Nguyễn Hữu Cầu mang quân về đây, dân trong vùng mang ba con trâu ra khao quân. Hữu Cầu định làm thịt ba con trâu đó để khao quân thì bất ngờ chúng xông vào húc nhau. Quân sĩ của ông và nhân dân kéo nhau tới xem. Từ đó hàng năm nhân dân vùng Đồ Sơn thường mở hội chọi trâu để tưởng nhớ Nguyễn Hữu Cầu. Trong văn hóa cộng đồng Hải Phòng, còn có lưu truyền: “Dù ai buôn đâu bán đâu/ Mùng chín tháng tám chọi Trâu thì về"
* Đền thờ Hoàn Công Chất - thành Bản Phủ (Điện Biên)
Di tích Thành Bản Phủ thuộc xã Noong Hẹt, tỉnh Điện Biên. Đền thờ Hoàng Công Chất được xây dựng vào những năm 1752 đến 1762, ở trung tâm thành Chiềng Lê (tức Bản Phủ) để thờ họ Hoàng và 6 thủ lĩnh nghĩa quân – là di tích lịch sử văn hóa quan trọng của địa phương ghi lại công lao to lớn cửa người anh hùng nông dân Hoàng Công Chất, người con của Thái Bình trong cuộc chiến tranh giải phóng Mường Thanh (Mường Then) – Điện Biên khỏi sự chiếm đóng của giặc Phẻ. Để tưởng nhớ công lao to lớn trong cuộc đấu tranh đánh đuổi giặc Phẻ, bảo vệ bản Mường.
>>> Xem toàn bộ: Soạn Lịch sử 8 Kết nối tri thức
-------------------------------------
Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Lịch sử 8 Kết nối tri thức Bài 7: Khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII trong bộ SGK Kết nối tri thức theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!