Hình tượng con hổ bị giam cầm nơi vườn bách thú là ẩn dụ cho

Hình tượng con hổ bị giam cầm nơi vườn bách thú là ẩn dụ cho hình ảnh người thanh niên yêu nước trước cách mạng tháng 8/1945. Tâm trạng của con hổ, cũng chính là tâm trạng của tác giả, tâm trạng của một lớp người trong xã hội lúc bấy giờ (1931-1935) cảm thấy bế tắc trước cuộc sống, chán chường với thực tại, khát khao một cuộc đời tự do, phóng khoáng mặc dầu chưa được định hướng rõ ràng. Đó cũng là một thái độ đáng quý, đáng trân trọng. 

Hình tượng con hổ bị giam cầm nơi vườn bách thú là ẩn dụ cho?

Trả lời:

- Hình tượng con hổ bị giam cầm nơi vườn bách thú là ẩn dụ cho hình ảnh người thanh niên yêu nước trước cách mạng tháng 8/1945.  

- Tâm trạng của con hổ, cũng chính là tâm trạng của tác giả, tâm trạng của một lớp người trong xã hội lúc bấy giờ (1931-1935) cảm thấy bế tắc trước cuộc sống, chán chường với thực tại, khát khao một cuộc đời tự do, phóng khoáng mặc dầu chưa được định hướng rõ ràng. Đó cũng là một thái độ đáng quý, đáng trân trọng. 

- Rõ ràng, bài thơ Nhớ rừng của nhà thơ Thế Lữ là một bài thơ rất hay, là bài thơ hay nhất trong phong trào thơ mới khi đã mượn hình ảnh của con hổ để nói về nỗi đau mất nước, nỗi đau chung của người dân khi đang phải chịu sống trong cảnh tù đày, dưới ách thống trị của bọn thực dân. Hình tượng con hổ có giá trị nghệ thuật vô cùng đặc sắc, nó không chỉ là hình tượng của tự nhiên mà còn biểu trưng cho cả một xã hội, gửi gắm ý nghĩa sâu xa, đầy ẩn ý của tác giả.

Phân tích Hình tượng con hổ trong bài thơ Nhớ rừng - Mẫu 1

"Nhớ rừng" là bài thơ kiệt tác của Thế Lữ, nhà thơ tiên phong của phong trào "Thơ mới". Với nhạc điệu du dương, với cảnh sắc thiên nhiên tráng lệ, đặc biệt với hình tượng con hổ, bài thơ "Nhớ rừng" đã chinh phục mỗi chúng ta, đã chiếm lĩnh nơi sâu kín nhất cõi tâm hồn bao người trong hơn nửa thế kỉ qua.

Con hổ được thi sĩ nói đến với bao cảm thông và ngưỡng mộ. Nó đang nằm trong cũi sắt vườn Bách thú. Chúa sơn lâm trong cảnh tù hãm vô cùng cay đắng uất hận "gậm một khối căm hờn", muốn cắn nát, muốn nhai vụn mọi uất ức căm hờn đã tích tụ, đã chứa chất thành "một khối" trong lòng bấy lâu nay. Không căm hờn sao được khi phải "nằm dài trông ngày tháng dần qua" trong cũi sắt? Không uất ức, cay đắng sao được khi chúa sơn lâm "oai linh rừng thẳm" đang bị lũ người ''giương mắt bé giễu", đang trở thành "thứ đồ chơi", với cặp báo "vô tư lự' trong vườn Bách thảo? Thế Lữ đã thể hiện tâm trạng cay đắng, căm hờn của con hổ mất tự do đầy ám ảnh:

"Gậm một khối căm hờn trong cũi sắt

Ta nằm dài trông ngày tháng dần qua

(...)

Nay sa cơ, bị nhục nhằn tù hãm...".

Qua đó, ta càng thấy rõ: "Anh hùng thất thế sa cơ cũng hèn" (Truyện Kiều)’, ta càng thấm thìa: "Trên đời nghìn vạn điều cay đắng - cay đắng chi bằng mất tự do" (Nhật kí trong tù).

Năm tháng dần trôi qua, chúa sơn lâm có bao giờ nguôi được nỗi nhớ rừng. Nhớ "thuở tung hoành hống hách những ngày xưa", nhớ vương quốc "miền đất thiêng" mà "ta" ngự trị:

"Nhớ cảnh sơn lâm, bóng cả, cây già,

Với tiếng gió gào ngàn, với giọng nguồn hét núi"...

Nhớ tư thế cao sang, oai hùng của "ta”. Một cái bước chân. Một tấm thân lượn sóng. Một cái vờn bóng... Tất cả đều "dõng dạc, đường hoàng”. Một chữ "ta" vang lên đầy kiêu hãnh tự hào của chúa sơn lâm:

"Ta bước chân lên, dõng dạc, đường hoàng Lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng Vờn bóng âm thầm, lá gai, cỏ sắc".

Quyền uy của "ta" là tuyệt đối. Mọi vật đều phải khiếp sợ, phải “im hơi" khi "mắt thần" của ta "đã quắc'."Ta biết" giữa chốn thảo hoa, "ta chúa tể cả muôn loài":

"Trong hang tối, mắt thần khi đã quắc

Là khiến cho mọi vật đều im hơi

Ta biết ta chúa tể cả muôn loài

Giữa chốn thảo hoa không tên, không tuổi”.

Nỗi nhớ rừng thiêng, nhớ quyền uy của chúa sơn lâm chính là nhớ những năm tháng không thể nào quên. Nỗi nhớ ấy chính là khát vọng sống, khát vọng tự do cháy bỏng.

Hổ nhớ rừng là nhớ đến những kỉ niệm chói lọi một thời vàng son, một thời oanh liệt. Cảnh vật tráng lệ. Nhạc của thơ cũng là nhạc của rừng:

"Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối,

........

- Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?"

Các luyến láy, điệp ngữ: "đâu những đêm vàng...", "đâu những ngày mưa...", "đâu những bình minh...", "đâu những chiều...", "nay còn đâu" xuất hiện nối tiếp trong năm câu hỏi tu từ tạo nên nhạc điệu du dương, triền miên, da diết, thể hiện sâu sắc tình thương nỗi nhớ của hùm thiêng sa cơ, nhớ rừng, tiếc nuối một thời oanh liệt nay đã trở thành hoài niệm, quá vãng. Chúa sơn lâm nhớ đêm, nhớ ngày, nhớ bình minh, nhớ chiều tà, nhớ suối, nhớ trăng. Nhớ cảnh giang san trong màn mưa rừng. Nhớ "cây xanh nắng gội". Nhớ chim hót tưng bừng lúc bình minh. Nhớ mặt trời gay gắt trong khoảnh khắc hoàng hôn...Nỗi nhớ tiếc ấy là nỗi đau buồn bị tước đoạt mất tự do, cũng là nỗi khát khao tự do. Thế Lữ đã sáng tạo nên những vần 1 thơ giàu hình tượng và nhạc điệu, dào dạt cảm xúc để thể hiện nỗi nhớ rừng của hùm thiêng sa cơ... Một tiếng than như xiết lấy lòng người, khêu gợi và lay tỉnh:

"Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?"

Bị sa cơ, bị tù hãm trong cũi sắt. Phải xa rừng nên nhớ rừng. Đau đớn và uất hận biết đến bao giờ có thể nguôi? Như một tiếng thở dài ngao ngán:

"Nay ta ôm niềm uất hận ngàn thâu".

Hổ "nhớ cánh sơn lâm, bóng cả, cây già" rồi "uất hận" căm ghét những cảnh "không đời nào thay đổi", tẻ nhạt, vô vị, vô nghĩa "tầm thường giả dối”, nhỏ bé:

"Hoa chăm, cỏ xén, cây trồng; Dài nước đen giả suối, chẳng thông dòng Len dưới nách những mô gò thấp kém".

Uất hận cảnh tù hãm, chán ghét những cảnh vật tầm thường nhỏ bé do "lũ người kia ngạo mạn" bày ra, hổ lại nhớ day dứt, nhớ khôn nguôi "cảnh nước non hùng vĩ'. Nhớ rừng là nhớ vương quốc tự do ngày nào:

"Là nơi giống hầm thiêng ta ngự trị

Nơi thênh thang ta vùng vẫy ngày xưa".

Trước thực tại đau đớn, hổ chỉ còn biết thả hồn mình theo "giấc mộng ngàn". Chúa sơn lâm cất tiếng gọi rừng thiêng với bao nhớ thương bồi hồi, da diết:

"Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!"

"Nhớ rừng" là một trong mười bài thơ hay nhất của "Thơ mới" (1932-1941). Thể thơ tự do, lời thơ đẹp, hình tượng kì vĩ, tráng lệ. Nhạc điệu du dương, cảm xúc "nhớ rừng" dào dạt. Hình tượng con hổ sa cơ, đau đớn uất hận, da diết nhớ rừng được khắc họa sâu sắc, đầy ám ảnh.

Trong hoàn cảnh bài thơ ra đời (1934), tâm trạng tủi nhục, đau đớn, uất hận... của con hổ nhớ rừng đồng điệu với bi kịch của nhân dân ta đang rên xiết trong xích xiềng nô lệ. Nhớ rừng là khao khát sống, khao khát tự do. Bài thơ mang hàm nghĩa như một lời nhắn gửi kín đáo, tha thiết về tình yêu giang sơn đất nước. Tư tưởng lớn nhất của bài thơ là cái giá của tự do. Hình tượng con hổ nhớ rừng là sự thể hiện tuyệt vời tư tưởng vĩ đại ấy.

Phân tích Hình tượng con hổ trong bài thơ Nhớ rừng - Mẫu 2

Với nhân vật con hổ trong vườn thú được miêu tả như một tính cách dữ dội, lớn lao, đầy dằn vặt và khát vọng, Nhớ rừng ít nhiều đã hòa vào cái mạch đã từng đem lại cho thi ca biết bao nhiêu danh tác. Lẽ dĩ nhiên, không ai dám đặt con hổ của bài thơ bên cạnh những tầm cỡ như Prômêtê bị xiềng hay Hamlet hay Người tù xứ Capcadơ. Nhớ rừng mới chỉ là tiếng nói đớn đau của một kẻ đã mất hết niềm tin được tự do, mất hết ước mơ chiến thắng. Con hổ ở đây đã không thể làm được gì hơn là “nằm dài” trong cũi sắt, để “trông ngày tháng dần qua”, và nói về cái thuở oanh liệt vẫy vùng như những tháng ngày không bao giờ trở lại. Cũng không có trong nó cái khát khao tương truyền đã được người anh hùng Nguyễn Hữu cầu diễn tả trong những vần thơ lồng lộng ngợp say:

Bay thẳng cánh, muôn trùng Tiêu, Hán

Phá vòng vây, bạn với kim ô.

Có lẽ sẽ không là khiên cưỡng: nếu nói rằng Nhớ rừng với hình tượng con hổ nằm dài ấy, đã tạo nên tư thế của những con người đã thôi nghĩ đến hành động, những con người mà nhiệt tình làm cách mạng, mà hoài bão muốn góp phần mình vào một sự đổi thay đã không còn.

Thế nhưng, con hổ, hình tượng trung tâm của bài thơ, dù có chịu mất tự do, nhưng cũng không chịu mất đi niềm kiêu hãnh. Trong khổ đau, trong cảnh “tù hãm”, trong nỗi “nhục nhằn”, nó vẫn biết tự phân biệt mình với những kẻ đã đi hoàn toàn tầm thường đồng hoá đến cả tinh thần, ở đây, vấn đề không phải là xem xét “tác phong quần chúng” của con hổ, phê bình nó “không một chút ưu ái gì đối với những con vật như con gấu, con báo cùng số phận như nó và nằm sát ngay cạnh chuồng nó” như ai đó đã bàn. Ở đây, cũng như chim ở trong lồng, ở cả Prômêtê bị xiềng và Hamlet nữa, sự đối lập giữa hai hạng người, hai cách sống là cách thức nghệ thuật vẫn thường dùng để làm nổi bật lên cái kích thước cao cả và tô đậm thêm cảm hứng đầy tính bi kịch của một tâm hồn bị khổ đau chứ nhất quyết không chịu hạ mình trong bất hạnh.

Thế Lữ, ít nhất là một lần trong một đời thơ, đã cố gắng xây dựng cho mình một hình tượng thơ như thế. Con hổ ở Nhớ rừng biết mình chiến bại nhưng vẫn chưa chịu làm tôi tớ cho sự “tầm thường, giả dối” của cảnh ngục tù. Nó bất lực, nhưng không hoàn toàn khuất phục và thoả hiệp. Nó vẫn “ghét những cảnh không đời nào thay đổi”, nghĩa là còn ước ao những sự đổi thay. Bị giam thân trong lồng sắt chật, nó vẫn tha thiết vươn tới những chân trời rộng rãi của thế gian với “giấc mộng càng to lớn”, và của thời gian với “niềm uất hận ngàn thâu”. Bài thơ, cho tới cùng, vẫn thể hiện một tinh thần, chối từ thực tại, dẫu mới chỉ là sự chối từ trong mộng tưởng mà thôi

Sự xung đột, chống đối quyết liệt, thường xuyên, không thể dung hòa giữa hoàn cảnh và tính cách, giữa ngoại vật với nội tâm, giữa thấp hèn với cao thượng chính là cơ sở để kết cấu nên toàn bộ bài thơ. Có cảm giác như nghe được từ Nhớ rừng một bản xô nát bốn chương với sự luân chuyển, đan xen của hai nhạc đề tương phản, trong đó, chủ đề chính, chủ đề “nhớ rừng” bỗng đột ngột chuyển vút lên sau những nốt nhạc đã ngày càng chậm chạp, buồn nản ở chương đầu, và cứ vang to mãi, dào dạt mãi, dâng mãi đến cao trào với tất cả niềm phấn hứng của tâm linh để rồi chợt tắt lặng đi nặng nề, uất nghẹn. Và cuối cùng trong sự quật khởi chủ đề chính lại quay trở lại không còn hùng tráng được như trên, những thiết tha, những nuối tiếc. Bài thơ kết thúc trong tiếng gọi tha thiết với rừng già của một kẻ biết mình đã sắp phải chấm dứt cuộc vượt tù trong tâm tưởng. Như thế bằng việc luôn luôn chuyển đổi tình cảm và giọng điệu thơ sang phía đối lập với nó, nhà thơ đã tìm đúng cái cách thức hữu hiệu để diễn tả hết các cung bậc cảm xúc của một tâm trạng cô đơn và đầy day dứt.

Phân tích Hình tượng con hổ trong bài thơ Nhớ rừng - Mẫu 3

Khát vọng tự do là cảm xúc mãnh liệt và chân chính luôn tồn tại trong tâm hồn mỗi một con người. Cảm xúc này cũng trở thành cảm hứng quen thuộc trong thơ ca. Với nhà thơ Thế Lữ, để diễn tả sâu sắc nỗi chán chường thực tại cũng như niềm khao khát tự do mãnh liệt, tác giả đã xây dựng hình tượng con hổ bị giam cầm trong vườn bách thú trong bài thơ “Nhớ rừng” để thể hiện điều này.

Trong bài thơ “Nhớ rừng”, hình tượng con hổ xuất hiện xuyên suốt với mạch cảm xúc chủ đạo và trung tâm, có sự chuyển biến theo không gian và thời gian. Mở đầu bài thơ và ở đoạn thơ thứ tư là cảm xúc uất hận khi sống trong hoàn cảnh bị giam cầm. Ở đoạn thơ tiếp theo, mạch cảm xúc chuyển biến sang tâm trạng hồi tưởng, hoài niệm nhớ về quá khứ oai phong, lẫm liệt chốn núi rừng. Đoạn thơ cuối cùng nói về khát vọng quay trở về giấc mộng ngàn ngày xưa gắn với sự xót xa trong hoài niệm.

Sống trong vườn bách thú, con hổ cảm thấy uất hận “Gặm một nỗi căm hờn trong cũi sắt/ Ta nằm dài trông ngày tháng dần qua”, bởi vì nó vốn là chúa tể rừng xanh, vua của muôn loài nhưng giờ đây phải ở trong cũi sắt chật hẹp, và vị thế bị hạ thấp:

“Chịu ngang bầy cùng bọn gấu dở hơi

Với cặp báo chuồng bên vô tư lự”

Xưa kia, con hổ là vua của các loài vật, nhưng giờ đây trở thành đồ chơi “làm trò lạ mắt, thứ đồ chơi” mua vui trong mắt lũ người “ngạo mạn, ngẩn ngơ”. Nó không chỉ uất hận mà còn chán ghét, một lòng muốn chối bỏ cuộc sống thực tại tầm thường:

“Ghét những cảnh không đời nào thay đổi

Những cảnh sửa sang, tầm thường, giả dối

Hoa chăm , cỏ xén, lối phẳng, cây trồng

Dải nước đen làm suối, chẳng thông dòng

Len dưới nách những mô gò thấp kém”

phan tich hinh tuong con ho trong bai tho nho rung cua the lu - Phân tích hình tượng con hổ trong bài thơ Nhớ rừng của Thế Lữ

Tất cả thực tại nhân tạo đó đều hết sức tầm thường và không thể sánh cùng với vẻ đẹp của núi rừng. Vì thế, nỗi nhớ núi rừng không bao giờ nguôi ngoai trong tâm trí, bởi cuộc sống huy hoàng nơi núi rừng oai linh đã chìm sâu vào tầng vô thức:

“Nhớ cảnh sơn lâm, bóng cả, cây già,

Với tiếng gió gào ngàn, với giọng nguồn hét núi,

Với khi thét khúc trường ca dữ dội”

Trong hồi ức của chúa tể sơn lâm, chốn núi rừng mới là ngôi nhà thật sự, là nơi xứng tầm với vị thế, sức mạnh của bản thân. Cảm xúc chủ đạo của bài thơ là “nhớ rừng” được thể hiện tập trung ở khổ thơ thứ hai và khổ thơ thứ ba. Vì thế trong hai đoạn thơ này, bức tranh núi rừng đã hiện lên với cảnh sắc huy hoàng thông qua nhịp điệu say mê, hứng khởi, lôi cuốn. Hình tượng con hổ “Lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng” gợi lên vẻ đẹp lộng lẫy, kiêu sa. Núi rừng thật sự là nơi chúa tể sơn lâm bộc lộ hết mọi sức mạnh của bản thân

“Ta bước chân lên dõng dạc, đường hoàng

(…..)

Ta biết ta chúa tể muôn loài”

Đại từ nhân xưng “ta” vang lên dõng dạc, đầy tự hào cho thấy con hổ ý thức được vẻ đẹp, sức mạnh phi thường của bản thân, nó ý thức được rằng chỉ có nó mới là chủ nhân của chốn núi rừng linh thiêng. Bởi vậy, khi trong tâm trí nó vẫn ôm ấp giấc mộng được thoát khỏi cảnh chật hẹp, tù túng để trở về nơi nó vốn thuộc về:

“Ta đương theo giấc mộng ngàn to lớn

Để hồn ta phảng phất được gần ngươi

– Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!”

Núi rừng bỗng hiện lên trước mắt và trở thành đối tượng để con hổ đối thoại, gợi lên khao khát tự do mãnh liệt, cháy bỏng. Tâm trạng của con hổ chính là ẩn dụ cho tâm trạng của tác giả trước hoàn cảnh đất nước bị xâm lược. Tất cả đã được thể hiện bằng hệ thống từ ngữ chọn lọc, phong phú và giàu sức gợi. Bài thơ được kết cấu theo hướng đối lập, tương phản gay gắt giữa cảnh tượng vườn bách thú, và cảnh núi rừng oai nghiêm đã làm nổi bật tâm trạng đau đớn, hoài niệm da diết của con hổ đối với quá khứ huy hoàng rực rỡ.

Như vậy, hình tượng con hổ xuất hiện xuyên suốt bài thơ với nỗi uất hận cuộc sống tù túng và hoài niệm da diết núi rừng linh thiêng gắn liền với khao khát tự do mãnh liệt. Đằng sau tâm trạng đó là lòng yêu nước thầm kín của người dân mất nước thuở ấy.

>>> Xem thêm: Top 3 Dàn ý cảm nhận bài thơ Nhớ rừng hay nhất