Giải bài tập SGK Sinh 10 Bài 18 ngắn nhất Cánh diều

Hướng dẫn Soạn Sinh 10 Bài 18: Sinh trưởng và sinh sản ở vi sinh vật ngắn gọn nhất bám sát nội dung SGK Sinh học 10 trang 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115 bộ Cánh Diều theo chương trình sách mới.

Bài 18: Sinh trưởng và sinh sản ở vi sinh vật trang 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115 Sinh học 10 Cánh Diều

Mở đầu: Hình 18.1 là ảnh chụp lát bánh mì bị mốc. Vì sao bánh mì bị mốc và vết mốc lan rộng theo thời gian?

Lời giải:

- Lát bánh mì bị mốc là do nấm mốc xâm nhập.

- Nấm mốc có khả năng sinh trưởng, sinh sản nhanh nên vết mốc sẽ lan rộng theo thời gian.

I. Sinh trưởng của vi sinh vật

Trả lời câu hỏi trang 109 SGK Sinh học 10: Quan sát hình 18.2 và nhận xét sự thay đổi của khuẩn lạc nấm (quần thể nấm) Fusarium oxysporum theo thời gian. Vì sao có sự thay đổi này?

Lời giải:

- Kích thước của quần thể nấm tăng nhanh theo thời gian.

- Nguyên nhân: do sự sinh trưởng và phát triển của quần thể nấm này.

Trả lời câu hỏi trang 109 SGK Sinh học 10: Từ các thông tin mô tả trong hình 18.3 và bảng 18.1, cho biết:

a) Vì sao ở pha tiềm phát, chất dinh dưỡng đầy đủ mà mật độ quần thể vi khuẩn gần như không thay đổi?

b) Sinh khối vi khuẩn đạt cao nhất vào thời điểm nào? Giải thích.

c) Vì sao số tế bào chết trong quần thể vi khuẩn tăng dần từ pha cân bằng đến pha suy vong?

Lời giải:

a. Ở pha tiềm phát , tuy chất dinh dưỡng đầy đủ nhưng vi khuẩn đang thích ứng dần với môi trường , chúng tổng hợp enzyme trao đổi chất và DNA nên mật độ tế bào vi khuẩn trong quần thể dường như không thay đổi

b. Sinh khối vi khuẩn đạt chuẩn cao nhất vào pha lũy thừa. Vì dinh dưỡng đầy đủ nên vi khuẩn phân chia mạnh mẽ, tại đây các tế bào chết đi khá ít.

c. Số tế bào chết tăng dần từ pha cân bằng tới pha suy vong do dinh dưỡng dần hao hụt, cạn kiệt và các chất độc hại tích lũy tăng dần.

Trả lời câu hỏi trang 110 SGK Sinh học 10: Làm thế nào để khắc phục hiện tượng mật độ tế bào vi khuẩn không tăng ở pha cân bằng?

Lời giải:

Để khắc phục hiện tượng mật độ tế bào vi khuẩn không tăng ở pha cân bằng, cần cung cấp thêm dinh dưỡng cho quần thể và loại bỏ các chất độc hại.

Trả lời câu hỏi trang 110 SGK Sinh học 10: Số lượng tế bào của một quần thể vi khuẩn trong tự nhiên có tăng mãi không? Vì sao?

Lời giải:

- Số lượng tế bào của một quần thể vi khuẩn trong tự nhiên không tăng mãi.

- Có khá nhiều nguyên nhân: Thức ăn hữu hạn, virus gây bệnh, các chất độc tích lũy,...

Trả lời câu hỏi trang 110 SGK Sinh học 10: Số lượng tế bào của một quần thể vi khuẩn trong tự nhiên có tăng mãi không? Vì sao?

Lời giải:

- Số lượng tế bào của một quần thể vi khuẩn trong tự nhiên không tăng mãi.

- Có khá nhiều nguyên nhân: Thức ăn hữu hạn, virus gây bệnh, các chất độc tích lũy,...

II. Sinh sản của vi sinh vật

Trả lời câu hỏi trang 111 SGK Sinh học 10: Sinh sản của vi sinh vật có vai trò gì đối với sự sinh trưởng của quần thể vi sinh vật?

Lời giải:

Sinh trưởng của quần thể vi sinh vật là sự tăng lên về mặt số lượng tế bào trong quần thể mà sinh sản của vi sinh vật là quá trình tạo nên các tế bào vi sinh vật mới → Sinh sản chính là cơ sở để tạo nên sự sinh trưởng của quần thể vi sinh vật.

Trả lời câu hỏi trang 111 SGK Sinh học 10: Sinh sản ở vi sinh vật nhân sơ có giống với vi sinh vật nhân thực không?

Lời giải:

- Giống nhau: Sinh sản ở vi sinh vật nhân sơ và vi sinh vật nhân thực đều là sự tạo ra tế bào vi sinh vật mới; đều có các hình thức là phân đôi, nảy chồi, hình thành bào tử vô tính.

- Khác nhau: Ở vi sinh vật nhân sơ chỉ có hình thức sinh sản vô tính, ở vi sinh vật nhân thực có cả hình thức sinh sản vô tính và hình thức sinh sản hữu tính (sinh sản bằng bào tử hữu tính).

Trả lời câu hỏi trang 111 SGK Sinh học 10: Phân biệt hình thức sinh sản phân đôi và nảy chồi ở vi khuẩn.

Lời giải:

Phân biệt hình thức sinh sản phân đôi và nảy chồi ở vi khuẩn:

Phân đôi	Nảy chồi
- Có sự phân chia vật chất di truyền trước khi màng tế bào phân chia: NST mạch vòng của chúng bám vào gấp nếp trên màng sinh chất (mesosome) làm điểm tựa để nhân đôi và phân chia về hai tế bào con. Tế bào kéo dài, thành và màng tế bào chất thắt lại, hình thành vách ngăn để phân chia tế bào chất và chất nhân về hai tế bào mới.	- Sự phân chia vật chất di truyền diễn ra sau khi màng đã có sự biến đổi: Màng tế bào phát triển về một phía hình thành ống rỗng. Sau khi chất di truyền nhân đôi, một phần tế bào chất và chất di truyền chuyển dịch vào phần cuối của ống rỗng làm phình to ống rỗng, hình thành chồi, tạo nên tế bào con.

Trả lời câu hỏi trang 112 SGK Sinh học 10: Nhóm vi sinh vật nào có hình thức sinh sản vừa bằng bào tử vô tính, vừa bằng bào tử hữu tính? Nêu ví dụ.

Lời giải:

- Một số nhóm vi sinh vật nhân thực vừa có hình thức sinh sản vừa bằng bào tử vô tính, vừa bằng bào tử hữu tính.

- Ví dụ: Nấm mốc.

III. Các yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng của vi sinh vật

1. Các yếu tố hóa học

Trả lời câu hỏi trang 113 SGK Sinh học 10: Kể tên các nguyên tố đại lượng mà vi sinh vật sử dụng trong nguồn thức ăn của chúng. Nếu vai trò chính yếu của các nguyên tố này đối với vi sinh vật.

Lời giải:

- Các nguyên tố đại lượng mà vi sinh vật sử dụng trong nguồn thức ăn của chúng là C, H, O, N, S, P, K, Ca, Na, ....

- Vai trò chính yếu của các nguyên tố đại lượng đối với vi sinh vật: Các nguyên tố đại lượng là các chất cung cấp nguồn dinh dưỡng chủ yếu giúp vi sinh vật tổng hợp nên các chất tham gia cấu tạo và các hoạt động sống của tế bào.

Trả lời câu hỏi trang 113 SGK Sinh học 10: Từ kết quả thí nghiệm trong hình 18.10, hãy cho biết: Điều gì sẽ xảy ra với nấm men S. cerevisiae nếu thiếu nguồn dinh dường carbon (chi bổ sung 0,1 g sucrose 0,05 vào binh (3) trước khi làm thí nghiệm?

Lời giải:

Nếu thiếu nguồn dinh dưỡng carbon (chỉ bổ sung 0,1 - 0,5 g sucrose vào bình 3 trước khi làm thí nghiệm), nấm men S. cerevisiae chỉ sinh trưởng được trong một thời gian ngắn rồi sau đó, khi nguồn dinh dưỡng carbon bị cạn kiệt thì quần thể nấm men sẽ nhanh chóng dẫn tới pha suy vong.

Trả lời câu hỏi trang 113 SGK Sinh học 10: Thí nghiệm đánh giá ảnh hưởng của nguồn dinh dưỡng (đường sucrose) đến sinh trưởng của nấm men rượu S. cerevisiae được bố trí trong ba bình tam giác đều chứa 100mL dung dịch 1% (NH4)SO4 và bổ sung thêm: 0,5 g sucrose (bình 1); 106 tế bào nấm men (bình 2); 5 g sucrose và 106 tế bào nấm men (bình 3). Sau hai ngày để ở nhiệt độ phòng, thu được kết quả như hình 18.10. Dựa vào cách bố trí thí nghiệm và kết quả thí nghiệm cho biết: Tại sao bình 3 có hiện tượng đục lên sau hai ngày còn bình 1 và 2 không có hiện tượng này.

Lời giải:

Bình 1 không bị đục do không có vi sinh vật tiêu thụ lượng sucrose.

Bình 2 không bị đục nhiều do không có dinh dưỡng cung cấp cho sự phát triển của S.cerevisiae nên số lượng tế bào ngày càng giảm.

Bình 3 có hiện tượng đục lên do có nguồn dinh dưỡng là sucrose cung cấp cho sự phát triển của quần thể S.cerevisiae, do đó số lượng tế bào S.cerevisiae ngày càng tăng làm cho dung dịch trong bình đục hơn sau 2 ngày.

Trả lời câu hỏi trang 114 SGK Sinh học 10: Nếu bổ sung thêm một lượng lớn NaOH (ví dụ khoảng 4 g) vào bình 3 trước khi làm thí nghiệm (hình 18.10) thì kết quả thí nghiệm có thay đổi không? Vì sao?

Lời giải:

Nếu bổ sung thêm một lượng lớn NaOH vào bình 3 trước khi làm thí nghiệm thì kết quả sẽ thay đổi. Vì lúc này môi trường sẽ chuyển sang môi trường kiềm, nên sẽ làm ức chế sự sinh trưởng của quần thể S.cerevisiae, dung dịch trong bình 3 sẽ không có hiện tượng đục.

Trả lời câu hỏi trang 114 SGK Sinh học 10: Trong bệnh viện, người ta thường dùng các dung dịch nào để rửa vết thương ngoài da hay tiệt trùng các dụng cụ y tế. Giải thích. 

Lời giải:

- Trong bệnh viện, người ta thường dùng dung dịch nước muối sinh lí, cồn iod, nước oxi già, các chế phẩm ion bạc,... để rửa vết thương ngoài da hoặc tiệt trùng các dụng cụ y tế.

Vì: Các dung dịch trên có thể gây biến tính và làm bất hoạt protein, phá hủy cấu trúc màng sinh chất,… khiến cho sự sinh trưởng của các vi sinh vật gây hại bị ức chế.

2. Các yếu tố vật lí

Trả lời câu hỏi trang 114 SGK Sinh học 10: Nếu bình 3 trong thí nghiệm ở hình 18.10 được để ở 70°C (thay cho nhiệt độ phòng) thì kết quả thí nghiệm sau hai ngày thay đổi như thế nào? Giải thích.

Lời giải:

- Nếu bình 3 trong thí nghiệm ở hình 18.10 được để ở 70 oC (thay cho nhiệt độ phòng) thì kết quả thí nghiệm sau hai ngày có sự thay đổi: Độ đục của bình 3 không được như trong thí nghiệm ban đầu.

- Vì: Nấm men rượu sinh trưởng tốt nhất ở nhiệt độ khoảng 28 – 32 oC. Bởi vậy, nếu tăng nhiệt độ lên 70 oC có thể khiến nấm men rượu giảm tốc độ sinh trưởng thậm chí là gây chết.

3. Các yếu tố sinh học

Trả lời câu hỏi trang 115 SGK Sinh học 10: Người ta thường bảo quản thịt, cá, trứng trong dung dịch muối đậm đặc hoặc ướp với muối hạt. Vì sao cách này giúp gia tăng thời gian bảo quản thực phẩm.

Lời giải: 

Khi ướp thịt, cá, trứng trong dung dịch muối đậm đặc hoặc ướp với muối hạt, nước trong tế bào vi sinh vật có trong thực phẩm sẽ được vận chuyển thụ động từ trong tế bào vi sinh vật ra ngoài môi trường, gây ức chế sinh trưởng vi sinh vật nên thực phẩm bảo quản được lâu hơn.

4. Thuốc kháng sinh

Trả lời câu hỏi trang 115 SGK Sinh học 10: Em biết các thuộc kháng sinh nào trên thị trường? Nếu ý nghĩa của việc dùng thuốc kháng sinh trong điều trị bệnh nhiễm khuẩn.

Lời giải: 

- Các thuốc kháng sinh trên thị trường như penicilin, tetracylin, amocxicilin, phenicol,lincosamid,...

- Ý nghĩa của việc dùng thuốc kháng sinh trong điều trị bệnh nhiễm khuẩn: Thuốc kháng sinh là chế phẩm có khả năng tiêu diệt hoặc ức chế đặc hiệu sự sinh trưởng của một hoặc một vài nhóm vi sinh vật giúp điều trị các bệnh gây ra bởi vi khuẩn, cứu sống nhiều người và thúc đẩy ngành chăn nuôi phát triển. Tuy nhiên, không nên lạm dụng thuốc kháng sinh sẽ gây nhờn thuốc, khi đó điều trị bệnh không còn hiệu quả.

Trả lời câu hỏi trang 115 SGK Sinh học 10: Dung dịch cồn - iodine có khả năng ức chế sinh trưởng và tiêu diệt hầu hết các loại vi sinh vật. Cồn và iodine có được coi là chất kháng sinh không? Giải thích.

Lời giải: 

Dung dịch cồn - iodine tuy có khả năng ức chế sinh trưởng và tiêu diệt hầu hết các loại vi sinh vật nhưng chúng không được coi là kháng sinh vì cồn và iodine nếu đi vào cơ thể sẽ tiêu diệt cả những vi sinh vật có lợi và có thể gây độc cho cơ thể.

Trả lời câu hỏi trang 115 SGK Sinh học 10: Vì sao khi sử dụng thuốc kháng sinh phải tuân theo chỉ định của bác sĩ?

Lời giải: 

Sử dụng thuốc kháng sinh phải tuân theo chỉ định của bác sĩ vì nếu sử dụng thuốc kháng sinh không đúng loại, liều lượng, thời gian thì việc điều trị bệnh không hiệu quả mà còn dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh ở nhiều vi sinh vật gây bệnh, làm cho việc tiếp tục sử dụng kháng sinh đó để điều trị bệnh không còn hiệu quả.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Sinh 10 Cánh diều

-----------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Sinh 10 Bài 18: Sinh trưởng và sinh sản ở vi sinh vật trong bộ SGK Cánh Diều theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Toploigiai đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!