logo

Tìm hiểu hình ảnh biểu tượng “khăn” trong bài ca dao

“Khăn thương nhớ ai... Lo vì một nỗi không yên một bề” thuộc chùm ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa, qua đó thấy được hình ảnh người phụ nữ xưa phải chịu nhiều tủi cực nhưng luôn khao khát hạnh phúc. Hình tượng đại diện cho họ chính là chiếc khăn thường xuyên xuất hiện bên cạnh người phụ nữ xưa. Trong bài viết này, cùng Toploigiai sẽ cùng bạn đi Tìm hiểu hình ảnh biểu tượng “khăn” trong bài ca dao "Khăn thương nhớ ai" ngay nhé!


1. Nội dung bài thơ

Khăn thương nhớ ai,

Khăn rơi xuống đất.

Khăn thương nhớ ai,

Khăn vắt lên vai.

Khăn thương nhớ ai,

Khăn chùi nước mắt.

Đèn thương nhớ ai,

Mà đèn không tắt.

Mắt thương nhớ ai,

Mắt ngủ không yên.

Đêm qua em những lo phiền,

Lo vì một nỗi không yên một bề...

Bài ca nằm trong hệ thống ca dao về đề tài thương nhớ, một cung bậc trong ca dao tình yêu của người bình dân Việt Nam. Bài ca diễn tả nỗi nhớ niềm thương của một cô gái. Nhớ thương da diết, nhớ đến thao thức, cồn cào gan ruột mà không dễ bộc lộ. Cô phải hỏi khăn, hỏi đèn, hỏi cả mắt mình. Những câu hỏi không có câu trả lời càng nén chặt nỗi thương nhớ, để cuối cùng trào ra trong nỗi lo âu cho hanh phúc.

Nỗi nhớ khắc khoải da diết khiến cho nhân vật trữ tình phải cất lên những câu hỏi dồn dập không có câu trả lời. Nỗi nhớ bị nén chặt trong lòng rồi lại trào ra mênh mông, mãnh liệt. Chủ thể ở đây là cô gái đang sống trong tâm trạng nhớ thương người yêu không nguôi.

>>> Tham khảo: Phân tích khổ thơ Khăn thương nhớ ai

Tìm hiểu hình ảnh biểu tượng “khăn” trong bài ca dao

2. Biểu tượng chiếc khăn

Nghệ thuật:

Khăn là hình ảnh nhân hóa, ẩn dụ.  Tác giả dân gian đã diễn tả nỗi nhớ ngổn ngang, thẫn thờ của cô gái vì thương nhớ. Trong nỗi nhớ ấy còn có sự sầu muộn, bất an đến rơi lệ.

Các cặp động từ, tính từ đối lập: rơi – vắt, lên – xuống miêu tả trạng thái của chiếc khăn, qua đó hé lộ tâm trạng ngổn ngang, rối bời, lúng túng của nhân vật trữ tình vì thương nhớ.

Nội dung:

Khăn vốn là vật gắn bó mật thiết với người con gái. Cái khăn được nói đến đầu tiên và được hỏi nhiều nhất trong 6 dòng thơ (tức nửa bài ca). Đó là vật trao duyên, vật kỉ niệm gợi nhớ người yêu, lại luôn luôn quấn quýt bên mình người con gái như cùng chia sẻ với họ trong niềm thương nhớ. Nó mang màu sắc nữ tính. Nó chính là người con gái.

Ý nghĩa:

Nhấn mạnh, tô đậm nỗi nhớ thương của nhân vật trữ tình. Đó là nỗi nhớ triền miên không dứt. Đó là lời bộc bạch cũng là lời tự vấn của cô gái. Có phải đàng sau chiếc khăn là một con người đang thương nhớ bồn chồn không nguôi? Thương nhớ đến không làm chủ được mình, đứng ngồi không yên, ra ngẩn vào ngơ, như đứng đống lửa, như ngồi đống than thì mới có cái cảnh khăn rơi, khăn bắt... như vậy.

>>> Tham khảo: Biện pháp tu từ trong bài Khăn thương nhớ ai


3. Phân tích hình ảnh chiếc khăn

- Hình ảnh chiếc khăn:

+ Biểu tượng cho tình yêu, đấy là vật trao duyên, là kỉ niệm hứa hẹn của đôi trai gái.

+ Chiếc khăn trong ca dao xưa khá quen thuộc, nó gắn liền với hình ảnh người phụ nữ vừa làm dáng vừa là biểu tượng cho số phận người phụ nữ xưa: “Thân em như tấm lụa đào…”

=> Mượn hình ảnh cái khăn, nhân hóa trở thành vật có tri giác biết nhớ, biết mong để nói về nỗi nhớ mong của người con gái với người yêu mình đến thấp thỏm đứng ngồi không yên

Hình ảnh biểu tượng chiếc khăn trong bài ca dao Khăn thương nhớ ai Là một vật dụng thân thuộc, gắn liền với người con gái, chiếc khăn hiện ra trong bài ca dao chất chứa nhiều tâm trạng, cảm xúc. Những câu hỏi vang lên rồi lại chìm vào hư vô vắng lặng để rồi cuối cùng trào ra thành những giọt nước mắt. Chiếc khăn ấy phải chăng đã ấp ủ biết bao kỉ niệm của mối tình tha thiết, mặn nồng. Cô gái cầm chiếc khăn lên rồi hỏi: “Khăn thương nhớ ai”. Sự lặp lại từ khăn cùng lối vắt dòng khiến những câu thơ tạo thành một điệp khúc tạo cảm giác dường như nỗi nhớ càng thêm triền miên. Mỗi lần cô gái hỏi chiếc khăn là một lần nỗi nhớ thêm trào dâng cuồn cuộn trong lòng. Cô gái đang hỏi chiếc khăn trao duyên hay là đang đối thoại với bản thân mình? Đằng sau nghệ thuật đảo thanh dấu uyển chuyển, cách sử dụng hình ảnh vận động trái chiều; đằng sau hết thảy các sự “xuống - lên”, “rơi - vắt” của khăn hiện lên hình ảnh người con gái đang sông trong tâm trạng nhung nhớ khôn nguôi về mối tình đẹp đẽ. Nỗi nhớ thương lên đến cao độ khiến người trong cuộc không còn tự chủ được dáng đứng, bước đi, không thể yên ổn.

----------------------------

Vậy là bên trên, Toploigiai đã cùng các bạn đi phân tích và tìm hiểu hình ảnh biểu tượng “khăn” trong bài ca dao Khăn thương nhớ ai. Qua bài viết này, chúng ta có thể thấy hình tượng chiếc khăn là ẩn dụ của người phụ nữ phong kiến chung thuỷ. Hy vọng qua bài viết này, các bạn có thể hiểu hơn về những đức tính tốt đẹp của người phụ nữ xưa và làm bài thật tốt. Chúc các bạn thành công!

icon-date
Xuất bản : 10/10/2022 - Cập nhật : 10/10/2022