Tác giả - Tác phẩm: Vừa nhắm mắt, vừa mở cửa sổ (Tóm tắt, nội dung, nghệ thuật, HCST, sơ đồ tư duy)

Khái quát Tác giả - Tác phẩm: Vừa nhắm mắt, vừa mở cửa sổ bao gồm Giới thiệu tác giả Nguyễn Ngọc Thuần và hoàn cảnh sáng tác, thể loại, bố cục, tóm tắt, giá trị nội dung, đặc sắc nghệ thuật tác phẩm Vừa nhắm mắt, vừa mở cửa sổ - SGK Kết nối tri thức Văn 7

Vừa nhắm mắt, vừa mở cửa sổ

I. Giới thiệu tác giả Nguyễn Ngọc Thuần

Nguyễn Ngọc Thuần (1972) quê ở Tân Thiện - Hàm Tân, Bình Thuận, là một nhà văn trẻ đầy triển vọng ở thể loại văn xuôi đương đại, là thành viên của Hội nhà văn Việt Nam.

Nguyễn Ngọc Thuần tốt nghiệp ĐH Mỹ thuật TP. HCM, sau khi ra trường anh đầu quân cho Báo Tuổi trẻ. Thế nhưng cơ duyên đã đưa anh họa sĩ trẻ tiếp cận văn chương và "cái tôi" nhà văn đã lấn lướt "cái tôi" họa sĩ. Nguyễn Ngọc Thuần bước lên đỉnh cao thành công của văn chương, với hàng loạt các giải thưởng như: Giăng giăng tơ nhện (giải thưởng Văn học tuổi hai mươi lần II); Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ, NXB Trẻ 2000, giải nhất cuộc thi Văn học Thiếu nhi lần III, giải Peter Pan (giải thưởng của Thụy Điển dành cho tác phẩm thiếu nhi hay nhất; Một thiên nằm mộng - giải A cuộc vận động sáng tác văn học thiếu nhi của NXB Kim Đồng 2001-2002; Nhện ảo - giải A cuộc vận động sáng tác cho thiếu nhi 2003, giải B (không có giải A) cuộc thi sáng tác văn học cho tuổi trẻ do NXB Thanh niên phối hợp với NXB Văn nghệ tổ chức cho tác phẩm Trên đồi cao chăn bầy thiên sứ…

"Sự xuất hiện của anh trong làng văn, với Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ, Một thiên nằm mộng đã tạo nên một thế giới tươi sáng, mơ hồ mà quyến rũ. Sự đẹp đẽ của những trang văn Nguyễn Ngọc Thuần đã "đánh gục" sự nghi ngờ của những nhà văn lão thành. Ngay cả những nhà phê bình khó tính nhất cũng chấm cho anh trên điểm 5 trong thang điểm 10." 

Với những sáng tác của mình Nguyễn Ngọc Thuần đã đạt được những giải thưởng như: 

- Giăng giăng tơ nhện (giải thưởng Văn học tuổi hai mươi lần II);  

- Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ, NXB Trẻ 2000, giải nhất cuộc thi Văn học Thiếu nhi lần III, 

- Giải Peter Pan (giải thưởng của Thụy Điển dành cho tác phẩm thiếu nhi hay nhất;  

- Một thiên nằm mộng - giải A cuộc vận động sáng tác văn học thiếu nhi của NXB Kim Đồng 2001-2002;  - Nhện ảo

- Giải A cuộc vận động sáng tác cho thiếu nhi 2003, 

- Giải B (không có giải A) cuộc thi sáng tác văn học cho tuổi trẻ do Nhà Xuất Bản Thanh niên phối hợp với Nhà Xuất Bản Văn nghệ tổ chức cho tác phẩm Trên đồi cao chăn bầy thiên sứ…

II. Khái quát tác phẩm Vừa nhắm mắt, vừa mở mắt

1. Hoàn cảnh sáng tác

Xuất bản năm 2004, đạt giải nhất cuộc thi Văn học Thiếu nhi lần III.

2. Thể loại

Truyện dài là một khái niệm thường được cho là nằm giữa giữa tiểu thuyết và truyện ngắn. Về độ dài, truyện dài có dung lượng chữ lớn hơn truyện ngắn khoảng 4-6 lần nhưng cũng kém vài lần so với độ đồ sộ của tiểu thuyết

3. Bố cục 

Có thể chia văn bản thành 2 phần:

- Phần 1 (Từ đầu đến ... cháu có con mắt thân): Đôi mắt thần của nhân vật tôi.

- Phần 2 (Còn lại): Quà tặng lớn lao, quý giá. 

4. Tóm tắt 

Nhà của nhân vật tôi có một khu vườn rộng. Bố cậu bé đã giúp cậu nhận biết các loài hoa bằng cách sờ và tập đoán. Nhân vật tôi đã thuộc làu làu, chạm loài nào đều đoán tên được loài đó. Khi Tý đem biếu bố những trái ổi to mềm, cắn rất đã, người bố rất quý trọng chúng gì bố ít khi ăn ổi. Nhân vật tôi nhận ra đó là vẻ đẹp của món quà mình cho đi hay mình được nhận. Cậu cũng nhận ra khu vườn, người bố là món quà to lớn, quý giá của cuộc đời cậu. Sau đó, bố lại nghĩ ra một trò chơi khác, thay vì chạm thì bây giờ nhân vật tôi chỉ được ngửi rồi gọi tên. Khi đã thuần thục, bố khen cậu là người có chiếc mũi tuyệt nhất thế giới. Lúc đó, cậu nhận ra rằng chính những bông hoa là người đưa đường, dẫn lối cho cậu trong khu vườn.

5. Giá trị nội dung 

Tác phẩm đưa ra một cách cảm nhận thiên nhiên xung quanh ta: cảm nhận bằng mọi giác quan. Đồng thời gửi đến thông điệp về món quà và cách gửi quà, nhận quà. Qua đó cho thấy tình yêu thiên nhiên, tình cha con và tình cảm với những "món quà" của các nhân vật.

6. Đặc sắc nghệ thuật 

- Sử dụng ngôi kể thứ nhất hấp dẫn, đưa người đọc tham gia trực tiếp vào câu chuyện.

- Ngôn ngữ đối thoại sinh động, lôi cuốn người nghe.

7. Tác phẩm Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ 

Nhà tôi có khu vườn rất rộng Bộ trồng nhiều hoa. Buổi chiều ra đồng về, bố thường dẫn tôi ra vườn, hai bố con thi nhau tưới. Bố làm cho tôi một bình tưới nhỏ bằng cái thùng đựng sơn  vừa tay. Bố lại lây hộp lon gò thành cái vòi sen nữa. Bố hay bảo tôi nhắm mắt lại, sau đó dẫn tôi đi chạm từng bông hoa một. Bố nói:

- Đố con hoa gì?

Tôi luôn nói sai. Nhưng bố nói không sao cả, đần dân tôi sẽ nói đúng. Những buổi chiều tôi hay nhắm mắt sở những bông hoa rồi tập đoán. Tôi đoán được hai loại hoa: hoa mồng gà và hoa hướng dương. Bỏ cười khả khả khen tiền bộ lắm! Một hôm khác, tôi đoán được ba loại hoa. Bố nói:

- Phen này con sẽ đoán được hết các loại hoa của bố mắt thôi!

 Và đúng như vậy không bao lâu, tôi đã đoán được hết vườn hoa. Từ trong nhà ra ngoài vườn, tôi có thể chạm bất cứ loại cây nào vả nói đúng tên của nó. Tôi cũng đã thuộc khu vườn. Tôi có thể vừa nhắm mắt vừa đi mà không chạm vào vật gì. Những lúc rảnh rỗi, bố hay đứng trong vườn rồi đố tôi tìm ra bố. Bố nói:

- Bố thây con hé mắt!

Tôi cãi lại

- Không! Con không có hé mắt. Con biết chỗ cây hoàng lan mà!

- Thật không? - Bố giả vờ nghỉ ngờ.

Trò chơi này không chỉ diễn ra ngoài vườn mà còn trong nhà. Bồ hay giấu cục kẹo đầu đó rồi đồ tôi, và lần nào tôi cũng tìm thấy. Bố còn đồ khi tôi nhắm mắt, bố đứng cách tôi bao xa.

Lúc đầu tôi luôn đoản sai nhưng sau thì đúng dân. Mỗi lần như thế, bố đều lấy thước ra đo đàng hoàng. Bây giờ, khi đang còn vùi đầu trong mệnh, tôi vẫn biết bố đang cách xa tôi bao nhiêu mét khi chỉ cần nghe tiếng bước chân. Trò chơi này làm chú Hùng ngạc nhiên lắm. Chú cứ hay nghi ngờ rằng không thể được, cháu đã ăn gian. Cháu hé mắt. Thế là tôi lặp lại trò chơi cho đến khi chú phải thốt lên:

- Thật không thể tin nổi, cháu có con mắt thần!

Trò chơi này, tôi có một kỉ niệm đáng nhớ. Sau nhà tôi có một con sông nhỏ. Những ngày nghỉ bố hay dẫn tôi ra đó tắm. Bồ tôi bơi giỏi lắm. Bồ có thể lặn một hơi đẩy đến mấy phút. Hôm đó, khi cả nhà đang ăn cơm thì bỗng nghe một tiếng hét lớn. Sau đó hoàn toàn im lặng. Mọi người nhìn quanh, không biết tiếng hét xuất phát từ hướng nào. Nhưng tôi đã nói ngay:

- Cách đây khoảng ba chục mét, hướng này!

Mẹ tôi chỏm dậy

- Chết rồi, ngoài bờ sông!

Bồ quăng chén cơm rồi bằng vườn chạy ra... Tôi và mẹ chạy theo, quả nhiên đúng như vậy. Dưới cải hụp xoáy, một thằng bé chơi với chỉ còn lòi ngón chân. Nó là thằng Tí, con bà Sáu. Nhân buổi trưa, nó trốn ra bờ sông vọc nước, không ngờ trượt chân té” xuống. Bố tôi ẵm nó về nhà. Bụng nó đầy nước, bộ phải nắm ngược hai chân đốc xuống như làm xiếc. Sau đó cả xóm mới hay tin chạy ra. Người ta bu quanh tôi, hỏi đủ chuyện. Bả Sáu còn cảm ơn tôi. Bá khóc. Bà nói không có tôi, thẳng Tí con bà sẽ chết. Nhiều người không tin rằng tôi có thể lắng nghe âm thanh tải tỉnh như vậy bèn gu tải, thật may phước lần nào tôi cũng đoán trúng. Họ hỏi làm sao biết hay vậy. Bố nháy mắt và chúng tôi cười ồ. Tôi biết đó là một bí mật, không thể tiết lộ! Một bí mật giữa bố và tôi. Nhưng tôi đã hứa, tôi sẽ chỉ cho thẳng Tí bí mật này. Nó là bạn thân của tôi mà. Tôi thấy tên nó đẹp hơn mọi tên, khi đọc lên, âm thanh cứ du đương như một bài hát

Ở trường tôi hay gọi nó:

- Tí, Tí 

Nó hỏi:

- Cái gì?

Tôi mỉm cười:

- Chẳng có gì!

Nó ngạc nhiên lắm. Nó không hè biết rằng tôi đang nghe âm thanh từ cái tên của nó.

Bố tôi nói, mỗi cái tên là một âm thanh tuyệt diệu. Người càng thân với mình bao nhiêu thì âm thanh đó càng tuyệt điệu bây nhiều. 

Tôi tin bố. Tôi hay gọi tên bố chỉ để nghe âm thanh.

[...] Thằng Tí hay đem cho bố tôi những trái ổi. Nó trèo cây giỏi lắm, nhà nó có một vườn ổi. Những trải ổi to được nó lựa đẻ dành cho bố đều có bịch ni lông bọc lại đàng hoàng. Những trải ổi như thể bao giờ cũng vừa to vừa mèn, cắn vào rất đã. Bố tôi it khi nào ăn ổi, những vì nó, bố ăn.

Tôi nói

- Sao bố kính trọng nó quá vậy?

Bồ cười xòa:

- Không phải đâu, bố không cưỡng lại được trước món quà. Một món quà bao giờ cũng đẹp. Khi ta nhận hay cho một món quà, ta cũng đẹp lây tư món quà đó . - Bố còn nói thêm. - Một nụ hôn cũng là một món quà sang trọng. Một giấc ngủ của tôi cũng chính là một món quà, cả con người tôi đều là món quà của bố.

Tôi đi nhẹ ra vườn. Tôi hiểu, khu vườn là món quả bắt tận của tôi. Mỗi bông hoa là một món quả nhỏ, một vườn hoa là món quà lớn. Tôi nhắm mắt và chạm tay rồi gọi tên từng món quà. Tôi chạm phải bố. Tôi la lên:

- A! Món quà của tui đây rồi. Ôi cái món quà này bự quá!

Bố lại nghĩ ra trò chơi khác. Thay vì chạm vào hoa, bây giờ tôi chỉ ngửi rồi gọi tên nó. Bỏ đưa bông hoa trước mũi tôi rồi nói, hoa gì? Trò chơi cứu được điểm ra liên tục cho đền hỏi tôi nhận điện được tất cả mùi hương của các loài hoa

Đêm, tôi mở cửa số và nói:

- Hoa hồng đang nở kìa bố ơi!

Bố không tin, xách đèn ra soi và đúng vậy. Những bông hoa cứ đem hương đến cửa số như báo cho tôi biết từng mùa. Hoa gì nở sớm, hoa gì nở muộn. Tôi còn phân biệt cùng một lúc những hoa gì đang nở. Bồ nói tôi có cái mũi tuyết nhất thế giới!

Bạn hãy tưởng tượng, một buổi sáng mờ sương. Bạn vừa nhắm mắt vừa mở cửa số, và bạn chợt hiểu khu vườn nói gì. Bạn hiểu bây giờ là mùa gì và bông hoa nào đang nở, tên gì. Từng tiếng bước chân trong vườn, bạn biết chính xác người có bước chân đó cách xa bạn bao nhiêu mét. Bạn còn biết tiếng chân đó là của ai, bố hay mẹ.

Bạn sẽ giả vờ hỏi:

- Ai đó? Có phải là người khách lạ không?

- Không. Tôi là khách quen! - Người đó trả lời

Bạn sẽ nói:

- Khách quen sao tôi không biết vậy cả? Tui nghe bước chân lạ lắm.

- Đó là tại vì tôi đang hỏi hộp. Tôi thấy khu vườn nở nhiều hoa quá

- Hoa hồng và mào gà phải không?

- Ôi! Sao anh biết hay quá vậy

Bạn sẽ nói to lên

- Tại vì tôi có con mắt thần

- Con mắt thân nằm ở đâu vậy?

- Nằm ở mãi tui

Đó chính là một điều bí mật mả tôi muốn chia sẻ với bạn. Bạn hãy thử đi rồi sẽ thấy, khu vườn sẽ lớn lên rất nhiều. Những bông hoa thơm hơn và khi nhắm mắt, bạn vẫn nhìn thấy nó. Không chỉ vậy, bạn còn thấy nguyên cả khu vườn. Bạn có thể nhìn thấy bông hồng ngay trong đêm tối. Đêm bạn nằm, đắp chăn kín người nhưng bạn vẫn có thể đi dao. Bạn sẽ không bao giờ lạc trong bất cứ một khu vườn ảo, bởi vì, những bông hoa sẽ chỉ lối cho bạn, một lối đi an toàn vả thơm ngát.

Và lúc đó, bạn sẽ tiếc lắm nếu thế giới này vắng đi những bông hoa. Bạn sẽ tự hỏi, tại sao trong khu vườn không có người đẫn lối? Người ta sẽ ngạc nhiên hỏi lại, người dẫn lối nào? Bạn sẽ từ từ nói, đó là NHỮNG BÔNG HOA.

Những bông hoa chính là người đưa đường!

(Nguyễn Ngọc Thuận, ta nhắm mắt vừa mở cửa sổ.

NXB Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh, 2014, tr 41 - 49).

III. Sơ đồ tư duy Vừa nhắm mắt, vừa mở mắt

IV. Câu hỏi vận dụng kiến thức truyện dài Vừa nhắm mắt, vừa mở mắt

Câu hỏi 1: Em có đồng tình với thái độ của người bố khi nhận món quà của Tý không? Vì sao? Qua đó, em rút ra được bài học gì về cách ứng xử trong cuộc sống?

Lời giải:

Em đồng tình với thái độ của người bố khi nhận món quà của Tý vì Tý luôn dành những trái ổi ngon nhất để dành tặng nên người bố dù không thích ăn nhưng vì Tý mà vẫn ăn. Qua đấy thể hiện thái độ trân trọng, biết ơn của người bố với mòn quà mà mình được nhận.

Từ đó em rút ra được bài học cho mình trong cách ứng xử: Cần trân trọng, biết ơn tình cảm, tấm lòng của người khác dành cho mình, Dù thích hay không thích món quà, chúng ta cũng không nên từ chối hay khước từ người tặng bởi đó là tình cảm, tâm huyết mà họ đã dành cho chúng ta.

Câu hỏi 2: Em đánh giá như thế nào về cách cảm nhận thế giới tự nhiên của nhân vật tôi trong câu chuyện? Theo em, cách cảm nhận ấy đem lại ý nghĩa gì cho cuộc sống của chúng ta?

Lời giải:

Cách cảm nhận của nhân vật tôi trong câu chuyện đã dần dần thay đổi: Ban đầu, nhân vật không thể đoán được tên loài hoa, dần dần đã thuộc tên và rồi khi nhắm mắt lại, ngửi mùi hoa cũng có thể đoán đúng tên. Như vậy, nhân vật đã cảm nhận thế giới tự nhiên bằng nhiều giác quan và khi càng hiểu, nhân vật càng trân trọng và thêm yêu thiên nhiên quanh mình.

Cách cảm nhận ấy đem lại ý nghĩa cho cuộc sống của chúng ta, đó là cách cảm nhận sâu sắc, không hời hợt. Khi ta cảm nhận bằng cả tâm hồn và tình yêu thương ta sẽ phát hiện được những vẻ đẹp, những giá trị từ những điều bình dị nhất.

V. Câu hỏi trắc nghiệm Vừa nhắm mắt vừa mở cửa

Câu 1: Trong văn bản Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ, cậu bé sau trò chơi với chú đã được chú khen là?

A. Có cái mũi tuyệt nhất thế giới! 

B. Có con mắt thần! 

C. Có trí tuệ sáng suốt! 

D. Có trái tim ấm áp!

Đáp án đúng: B. Có con mắt thần! 

Câu 2: Trong văn bản Vừa nhằm mắt vừa mở cửa sổ, tại vườn hoa, hai bố con nhà cậu bé đã chơi những trò chơi của giác quan nào?

A. Thị giác

B. Cảm giác

C. Xúc giác

D. Thính giác

E. Khứu giác

Đáp án đúng: A. Thị giác

Câu 3: Trong văn bản Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ, thử thách “Nghe tiếng bố và xác định khoảng cách” liên quan đến xúc giác, đúng hay sai?

A. Đúng

B. Sai

Đáp án đúng: B. Sai

Câu 4: Trong văn bản Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ, trò chơi về xúc giác tại vườn hoa đã đem đến điều gì cho cậu bé?

A. Cậu trở nên thông minh và hiểu biết hơn 

B. Cậu đã thuộc hết khu vườn, có thể vừa nhắm mắt vừa đi trong vườn. 

C. Cậu bé thấu hiểu hơn về các thành viên trong gia đình mình 

D. Cậu bé nhận diện được tất cả các loài hoa của đất nước 

Đáp án đúng: B. Cậu đã thuộc hết khu vườn, có thể vừa nhắm mắt vừa đi trong vườn. 

Câu 5: Trong văn bản Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ, cậu bé sau trò chơi với chú đã được chú khen là?

A. Có cái mũi tuyệt nhất thế giới! 

B. Có con mắt thần! 

C. Có trí tuệ sáng suốt! 

D. Có trái tim ấm áp!

Đáp án đúng: B. Có con mắt thần! 

>>> Xem trọn bộ: Tác giả - Tác phẩm Văn 7 Kết nối tri thức

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Khái quát về Tác giả - Tác phẩm: Vừa nhắm mắt, vừa mở cửa sổ trong bộ SGK Kết nối tri thức theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài giới thiệu về tác giả tác phẩm các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!