Giới thiệu tác phẩm: Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (mới 2024) | Văn 12 Chân trời sáng tạo

Tìm hiểu tác phẩm: Chuyện chức phán sự đền Tản Viên Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo trong chương trình Sách mới 2024 giới thiệu chung về tác phẩm, nội dung chính, giá trị nghệ thuật. Hi vọng qua bài viết dưới đây các bạn sẽ nắm vững được những kiến thức trọng tâm của bài học!

I. Tác giả Nguyễn Dữ

1. Tiểu sử

Xem thêm: Tìm hiểu tác giả Nguyễn Dữ

II. Tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

1. Giới thiệu chung

a. Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác:

- Văn bản là câu chuyện thứ 8 được trích ra từ tác phẩm “Truyền kỳ mạn lục” (Ghi chép tản mạn những truyện kì lạ được lưu truyền). “Truyền kỳ mạn lục” là tác phẩm được viết bằng chữ Hán, gồm tuyển tập 20 câu chuyện kì lạ được lưu truyền trên khắp cả nước, theo những ghi chép còn được giữ lại thì thời gian ra đời vào thế kỉ XVI

b. Thể loại:

- Truyền kì là một thể loại văn xuôi tự sự thời trung đại phán ánh hiện thực qua những yếu tố li kì, hoang đường.

- Trong truyện truyền kì, có những chi tiết kì ảo về thế giới của con người và thế giới cõi âm khiến cho hai thế giới này có sự giao thoa, hòa hợp, từ đó khiến cho câu chuyện trở nên ly kì, hấp dẫn hơn

c. Đề tài, nhan đề:

- Nhan đề: “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” là một nhan đề rõ ràng, chi tiết, giúp chúng ta hiểu rõ về nội dung mà tác phẩm bàn luận tới. Thế nhưng, nhan đề câu chuyện vẫn cho thấy nét kì ảo của câu chuyện, từ đó khiến độc giả tò mò và cuốn hút vào câu chuyện

- Đề tài: Câu chuyện viết về một đề tài không hề xa lạ đó là mối quan hệ về thiện-ác, từ đó đưa ra những bài học đáng suy ngẫm cho bản thân và xã hội

d. Bố cục:

+ Phần 1: Giới thiệu về nhân vật Ngô Tử Văn và hành động đốt đền dũng cảm của anh

+ Phần 2: Ngô Tử Văn bị đe dọa nhưng vẫn kiên cường theo đuổi lẽ phải, công lí. Hành động cứng cỏi của Ngô Tử Văn đã vạch mặt cái xấu, cái ác và giúp cho cái thiện được chiến thắng

+ Phần 3: Ngô Tử Văn nhận chức phán sự đền Tản Viên trở về quê nhà và lời bình cuối bài của tác giả Nguyễn Dữ

2. Đọc hiểu văn bản

a. Tóm tắt văn bản:

- Câu truyện trên kể về kẻ sĩ Ngô Tử Văn – vốn là một người khảng khái, chính trực và vô cùng coi trọng sự thật, cái thiện. Nhìn thấy khung cảnh nhân dân bị áp bức, sống khó khăn bởi những hành động tác oai, tác quái của tên tướng giặc họ Thôi, chàng quyết định đốt đền dù cho mọi người ra sức khuyên ngăn. Về tới nhà, Tử Văn bị tên tướng giặc dọa nạt, đe dọa đưa chàng xuống địa phủ để kiện chàng. Thổ thần thấy vậy, liền hiện lên bày cho Tử Văn cách đánh bại tên tướng giặc và những tội ác hắn đã làm trong quá khứ. Xuống âm phủ, đứng trước Diêm Vương, Tử Văn không hề run sợ mà vạch trần những tội ác mà tên tướng giặc thua cuộc đã làm trong quá khứ, cùng với lời làm chứng của Thổ thần mà Ngô Tử Văn đã giành chiến thắng. Cuối cùng, công lí cũng đã được thực thi, tên tướng giặc cùng những phán quan vô trách nghiệm đã bị trừng trị, Thổ thần được phục dựng chức vụ, còn Ngô Tử Văn được nhận chức quan phán sự đền Tản Viên chuyên trị việc xử án.

b. Bối cảnh tình huống diễn ra văn bản:

- Câu truyện diễn ra sau khi Ngô Tử Văn đốt đền và bị đưa xuống địa phủ để Diêm Vương xử tội

Tìm hiểu nhân vật

a. Nhân vật Ngô Tử Văn

- Đôi nét miêu tả về nhân vật

+ Họ tên là Ngô Tử Văn tên là Soạn.

+ Quê quán: huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang.

+ Tính tình: Khảng khái, nóng nảy, thấy sự gian tà không chịu được => Càng nhằm khẳng định tính cách của kẻ sĩ Ngô Tử Văn

=> Cách mở đầu câu chuyện trực tiếp, mang đầy tính đặc trưng của văn học trung đại, khiến cho người đọc có ấn tượng mạnh mẽ về nhân vật được nhắc tới trong câu chuyện

- Hành động đốt đền của Ngô Tử Văn:

+ Đền là nơi thờ người có công với nước, với dân. Bách hộ họ Thôi là tên tướng giặc bại trận, đi cướp nước thì không đáng phải thờ => Tức giận trước việc “hưng yêu tác quái” của tên hung thần Bách hộ họ Thôi đồng thời cũng là để trừ yêu hại dân

+ Chuẩn bị trước khi thực hiện hành động: tắm gội sạch sẽ, khấn trời… => thái độ tôn kính, nghiêm túc.

+ Tin vào việc làm chính nghĩa của mình.

+ Châm lửa đốt đền: mọi người lắc đầu lè lưỡi, Tử Văn vung tay không cần gì…

=> Thái độ dứt khoát, khảng khái, chính trực, không sợ gặp phải những cản trở hay phải chịu tai họa, bởi đây là điều hợp lòng dân

=> Ngô Tử Văn là một kẻ sĩ tính tình khảng khái, cương trực, dũng cảm vì dân trừ hại. Có tinh thần dân tộc mạnh mẽ.

b. Cuộc đối mặt với tên Bách hộ và Thổ công

- Hậu quả sau khi Tử Văn đốt đền: Bị bệnh nặng, Tử Văn thấy “khó chịu, đầu lảo đảo và bụng run run, rồi nổi lên một cơn sốt nóng, sốt rét”.

=> Ngô Tử Văn đã mơ gặp hồn ma Bách hộ và Thổ công.

- Cuộc đối thoại với tên Bách hộ:

+ Tên Bách hộ họ Thôi: Đầu đội mũ trụ, giọng nói, quần áo giống người phương Bắc. Tự xưng là cư sĩ, mắng Tử Văn. Đòi lại đền, dọa rằng nếu Tử Văn không tuân theo hắn sẽ kiện chàng xuống địa phủ

+ Thái độ của Tử Văn đối với tên Bách hộ: Mặc kệ cứ ngồi ngất ngưỡng, tự nhiên, Điềm tĩnh, không nhượng bộ cái ác, cái xấu, bày tỏ sự thách thức.

=> Tử Văn không sợ hãi, khoan nhượng trước lời đe dọa của tên Bách hộ, đầy bản lĩnh, luôn giữ vững lập trường của bản thân mình

- Cuộc đối thoại với Thổ công:

+ Thổ công: Ông già áo vải nhà quê, Áo vải mũ đen, phong độ nhàn nhã, vái chào Tử Văn và nói tên họ, Tỏ lời mừng cho Tử Văn và kể lại chuyện bị cướp đền. Hướng dẫn Tử Văn cách trả lời khi bị Diêm Vương tra hỏi và kể cho chàng về những tội ác của tên Bách hộ họ Thôi

+ Thái độ của Tử Văn đối với Thổ công: Ngạc nhiên sao nhiều thần quá vậy, Bức xúc cho thổ công, sao ngài không kiện, Đề phòng: "Hắn thật là tên hung thần, có thể gieo vạ cho tôi không?”, Quyết tâm bảo vệ lẽ phải.

=> Tử Văn cảm thấy bất bình thay cho Thổ công, quyết tâm bảo vệ lẽ phải, không nhún bước trước cõi âm ti đáng sợ mình sắp phải tới

c. Cuộc đối chất giữa Diêm Vương và Tử Văn ở âm phủ

- Quang cảnh dưới âm phủ:  

+ Tòa nhà rất lớn, xung quanh có thành sắt cao vọi đến mấy chục trượng.

+ Sông lớn, cầu dài, gió tanh sóng xám, hơi lạnh thấu xương.

+ Hai bên cầu có mấy vạn quỷ Dạ Xoa mắt xanh tóc đỏ, hình dạng nanh ác.

- Khung cảnh cuộc xử án:

+ Tên Bách hộ: Giả giọng nhân nghĩa, đổi lỗi cho Tử Văn

+ Diêm Vương: Ban đầu tin lời hồn ma, nhưng rồi sau đó cho người tới đền Tản Viên để xác minh rõ thực hư câu chuyện

+ Ngô Tử Văn: Không run sợ, kêu oan, kể lại sự việc bằng lời lẽ cứng cỏi.

=> Cuối cùng cái ác cũng đã bị trừng phạt, Thổ thần được phục dựng lại đền, Ngô Tử Văn được sống lại và được giữ chức Phán sự đền Tản Viên

- Lời bình của tác giả Nguyễn Dữ ở cuối tác phẩm:

+ Đã vạch trần bản chất xảo quyệt, hung ác của hồn ma tướng giặc họ Thôi;

+ Phơi bày hiện thực đầy rẫy những bất công, thối nát của xã hội đương thời. Những hiện tượng tiêu cực ở cõi âm chính là hình chiếu của xã hội.

+ Tệ nạn mê tín dị đoan.

+ Tham ô, hối lộ.

=> Là kẻ sĩ, biết đấu tranh đến cùng để chống lại cái xấu, cái ác. Chỉ có đấu tranh dũng cảm mới đem lại phần thắng cho chính nghĩa.

3. Tổng kết

a. Giá trị nội dung:

- Văn bản là bài học để ca ngợi sự chính nghĩa, cũng như ngầm khẳng định được một điều “Cái thiện sẽ luôn chiến thắng cái ác dù cho có bị vùi dập”

- Tấm gương sáng về việc chiến đấu với cái ác, giữ gìn vẻ đẹp của cái thiện trong cuộc sống đầy rẫy khó khăn, áp bức

- Là ước mơ của nhân dân về một xã hội công bằng, tươi đẹp

- Bài học nhân sinh sâu sắc về mối quan hệ chính-tà, thiện-ác

b. Giá trị nghệ thuật:

- Xây dựng cốt truyện chặt chẽ, gây cấn, rất lô-gíc

- Dẫn dắt câu chuyện hấp dẫn, có nhiều nút thắt khiến bản thân độc giả hứng thú với tác phẩm, hào hứng với những điều sắp được thể hiện trong văn bản

- Xây dựng nhân vật gần gũi với nhân dân, khiến cho nhân dân dễ dàng chấp nhận và thấu hiểu được nhân vật trong văn bản

- Sử dụng nhiều yếu tố kì ảo nhưng câu chuyện không tách ra khỏi hiện thực mà góp phần tô điểm têm cho hiện thực trở nên tươi đẹp hơn