Soạn bài: Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự (siêu ngắn)

Soạn bài: Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự (siêu ngắn)

I. Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

Câu 2 (trang 177 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)

a.

+ Ba câu đầu của đoạn trích diễn ra cuộc trò chuyện, đối thoại giữa những người tản cư đang nói về chuyện làng Chợ Dầu theo giặc.

+ Tham gia câu chuyện có ít nhất hai người

+ Dấu hiệu cho thấy đó là cuộc trò chuyện:

    - Có hai lượt lời qua lại, người nói hướng tới người nghe và ngược lại (người hỏi có người đáp)

    - Cùng nói về một chủ đề

    - Có gạch đầu dòng đứng trước hai lượt lời của nhân vật

b. 

+ Ông Hai nói “- Hà, nắng gớm, về nào..”: không nói với ai.

+ Đây không phải là một câu đối thoại. Vì câu nói này chỉ có một lượt lời, là lời tự ông Hai nói ra mà không nhằm để tham gia vào câu chuyện.

+ Trong đoạn trích còn có các câu dạng này:

    - “Cha mẹ tiên sư nhà chúng nó! Đói khổ ăn cắp ăn trộm bắt được người ta còn thương. Cái giống Việt gian bán nước thì cứ mỗi đứa một nhát!”

    - “Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này”

c. 

+ Những câu đó xuất hiện trong ý nghĩa của ông Hai, là lời của ông Hai tự nói với chính mình.

+ Trước những câu này không sử dụng gạch đầu dòng vì đây là những lời tồn tại trong ý nghĩ của nhân vật mà nó không thốt ra thành tiếng.

d. 

+ Hình thức diễn đạt đối thoại của những người tản cư được thể hiện trong buổi trưa tạo ra bầu không khí của một cuộc trò chuyện chân thực, gần gũi, diễn ra trong đời sống thường nhật. Đồng thời, qua đó bộc lộ được tình yêu làng, yêu nước và thái độ căm tức đối với những người trong làng chợ Dầu theo giặc.

+ Đặc biệt, những đoạn độc thoại, độc thoại nội tâm đã giúp khắc họa diễn biến tâm lý của nhân vật đầy tinh tế, thể hiện được những sự đau khổ trong tâm trạng của ông Hai khi nghe tin làng mình theo giặc, qua đó bộc lộ tình yêu làng, yêu cách mạng của người nông dân này.

Luyện tập

Câu 1 (trang 178 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)

+ Trong đoạn hội thoại:

- Bà Hai và ông Hai nói chuyện, có ba lượt lời trao từ bà Hai, ông Hai chỉ đáp lại hai lượt lời.

- Ông Hai đã không đáp lời của bà Hai trong lời đầu tiên: Thể hiện được sự chán chường, mệt mỏi trong lòng của ông Hai, ông không muốn đáp vì ông biết thế nào bà Hai cũng nói cái chuyện làng mình theo giặc.

- Khi câu hỏi thứ hai của bà Hai thốt ra, ông Hai chỉ nói trống rỗng, cộc lốc: "Gì?": Thể hiện trạng thái miễn cưỡng, trả lời một cách bất đắc dĩ chứ không hề thích thú với cuộc trò chuyện.

- Trong lượt lời thứ ba, khi bà Hai nói chưa hết câu, ông Hai đã vội ngắt lời mà rít lên hai tiếng: “Biết rồi!” đầy đau đớn.

=> Cuộc đối thoại diễn ra giữa hai vợ chồng ông Hai cho thấy được một trạng thái đầy đau khổ, buồn bã, vừa tức giận vừa thất vọng của ông Hai khi tin làng chợ Dầu bán nước nổi lên.

Câu 2 (trang 179 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)

Sau ít phút ra chơi thoải mái, chúng tôi lại bắt đầu vào tiết học mới. Cô giở trang sổ ghi điểm cá nhân ra gọi học sinh lên kiểm tra bài cũ. Tôi  xem trang vở ghi bài hôm trước một chút nhưng không sao thuộc nổi. Cô sẽ không gọi tên mình đâu. Còn nhiêu bạn chưa có điểm miệng mà. Nhưng lỡ nếu cô gọi mình thì phải làm sao đây? Mình còn chưa thuộc bài. Mình sẽ bị điểm “gậy” mất thôi.  Đang trong lo sợ thì tiếng cô giáo vang lên:

- Cô mời bạn Minh Huy nào.

Tôi giật mình đứng dậy:

- Dạ cô, có em đây ạ.

Cầm vội quyển vở trong tay rồi đi lên đứng trước lớp, cô giáo ra câu hỏi:

- Em hãy nêu sự phụ thuộc của cường độ dòng điện và hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn?

Tôi đứng lặng người, vừa run, vừa lí nhí:

- Dạ thưa cô, vì hôm qua em đi tập thể thao với bạn về hơi trễ, lại mệt quá nên em đi ngủ sớm, vì vậy em chưa học bài ạ. Cô có thể cho em kiểm tra thế vào lần khác được không ạ?

Cô nhìn tôi, rồi nhìn cả lớp, nghiêm giọng bảo:

- Các em có thể vui chơi thể thao để rèn luyện sức khỏe và thư giãn sau những giờ học căng thẳng, nhưng không được vì mải mê mà quên đi việc học được. Với mỗi chúng ta, việc học là cần thiết và quan trọng hơn nên các em nên chú tâm học hành. Hôm nay là lần đầu phạm lỗi nên cô sẽ ghi nợ, nếu lần sau Huy còn không học bài cũ cô sẽ ghi điểm “một” vào sổ đấy nhé.

Tôi cảm ơn cô rồi về chỗ, ngồi xuống ghế tôi nắm chặt tay và khẽ nói:

- Mình sẽ học thật thuộc bài cho lần kiểm tra tới.

Tham khảo toàn bộ: Soạn văn 9 siêu ngắn tập 1