Câu 1 (trang 158 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)
- Gật đầu: thể hiện ý nghĩa là đồng ý với một sự việc nào đó
- Gật gù: thể hiện mức độ biểu cảm cao hơn, vừa đồng ý, vừa tánh thưởng
⇒Sử dụng từ “gật gù” cho câu thơ thích hợp hơn.
Câu 2 (trang 158 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)
- Câu nói của người chồng : chân sút – được dùng với nghĩa chuyển, phát triển từ nghĩa gốc là từ chân (bộ phận trên cơ thể người để nâng đỡ toàn bộ cơ thể), ở đây, chân sút là người đá giỏi trong đội, và có vị trí quan trọng trong đội bóng.
- Cách nói của người vợ: một chân thì chơi bóng làm gì : ở đây người vợ hiểu chân sút theo nghĩa gốc – bộ phận trên cơ thể người, một chân sút (chỉ có một chân để sút, nên khó khăn trong việc di chuyển và chơi bóng)
Câu 3 (trang 158 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)
+ Từ vai được dùng theo nghĩa chuyển, xuất phát từ nghĩa gốc là vai người - vai áo).
+ Từ đầu được dùng theo nghĩa chuyển, phương thức ẩn dụ xuất phát từ nghĩa gốc đầu người - đầu súng
+ Từ miệng, chân, tay được dùng theo nghĩa gốc: các bộ phận trên cơ thể người.
Câu 4 (trang 159 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)
- Cái hay trong đoạn thơ chính là sử dụng nhiều từ cùng trường nghĩa về các trạng thái màu sắc của sự cháy: đỏ, hồng, cháy, tro.
- Phát triển từ ngữ theo phương thức chuyển nghĩa: từ tro và từ cháy => thể hiện sức hấp dẫn lôi cuốn của cô gái, làm bao chàng trai say mê.
Câu 5 (trang 159 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)
- Các sự vật, hiện tượng được đặt tên theo những đặc điểm riêng biệt của nó: rạch Mái Gầm ( vì hai bên mọc toàn cây Mái Giầm), Kênh bọ mắt ( vì ở đó tập trung nhiều con bọ mắt), kênh ba khía (vì ở đó nhiều con Ba khía)
- Các ví dụ: ớt chuông, chim cánh cụt, chuột túi, cá vàng, chim chích chòe,…
Câu 6 (trang 159 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1)
Truyện cười nhằm phê phán những kỉ ít chữ, hiểu cạn nhưng lại thích chơi chữ vì từ “đốc tờ” (là tiếng Anh, có nghĩa là bác sĩ).