Thành ngữ

Soạn bài: Thành ngữ (siêu ngắn)

I. Thế nào là thành ngữ?

1.

a. Cụm từ ‘lên thác xuống ghềnh” được cấu tạo bởi 4 chữ, trong đó sử dụng cặp từ trái nghĩa lên – xuống=> Tạo ra một cụm từ có nghĩa hoàn chỉnh

- Không thể thêm hoặc đảo vị trí của các từ đó, bởi nếu thế, cụm từ sẽ mất giá trị nghĩa hoặc trở thành cụm từ không có nghĩa.

b. Nhận xét về câu tạo của cụm từ “lên thác xuống ghềnh”

- Có cấu tạo ổn định

- Biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh

=> Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định để biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.

2.

a. Cụm từ lên thác xuống ghềnh biểu thị ý nghĩa:

- Nghĩa đen: diễn tả hành động lên xuống, nguy hiểm

- Nghĩa bóng: thể hiện sự vất vả, hiểm nguy của số phận con người

b. “Nhanh như chớp” biểu thị tốc độ nhanh cực đại, được so sánh như tốc độ của chớp, chưa kịp nhìn thấy đã biến mất

- Khi nói “nhanh như chớp” là nói về tốc độ của sự vật, sự việc, hành động nào đó nhanh đến mức chưa ai kịp nhìn thấy nghe thấy.

II. Sử dụng thành ngữ

1. Xác định vai trò của thành ngữ.

a. Thành ngữ “bảy nổi ba chìm” – làm vị ngữ trong câu

b. Thành ngữ “tắt lửa tối đèn” – làm phụ ngữ cho động từ (động từ phòng)

2. Nhận xét về cái hay của việc dùng thành ngữ trong hai ví dụ trên.

- Khi dùng thành ngữ, ya nghĩa của câu vẫn đầy đủ, hình thức câu ngắn gọn hơn nữa, sức biểu cảm của câu được nhấn mạnh hơn.

III. Luyện tập

Bài 1.

a. Thành ngữ “sơn hào hải vị”: chỉ những món ăn quý hiếm, khó kiếm ở rừng và dưới biển

Thành ngữ “nêm công chả phượng”: nem làm bằng thịt con công, chả làm bằng thịt con phượng => món ăn quý hiếm

 

- Thành ngữ “khỏe như voi”: ý nói sức khỏe cường tráng của con người

b. Thành ngữ “tứ cố vô thân”: biểu thị sự đơn độc, một mình, không nhà cửa, không họ hàng, anh em, không nơi nương tựa.

c. Thành ngữ “da mồi tóc sương”: ý nói về sự già nua, sự thay đổi nhan sắc của con người, da bắt đầu có những đốm đồi mồi, và tóc bắt đầu bặc trắng.

Bài 2: Đọc lại truyền thuyết "Con rồng cháu tiên", "Ếch ngồi đáy giếng", "Thầy bói xem voi".

Bài 3:

Điền thêm yếu tố để thành ngữ được trọn vẹn.

- Lời ăn tiếng nói

- Một nắng hai sương

- Ngày lành tháng tốt

- No cơm ấm áo

- Bách chiến bách thắng

- Sinh cơ lập nghiệp

Bài 4: sưu tầm các thành ngữ và giả thích nghĩa các thành ngữ ấy

- Ăn cháo đá bát: nói về sự vô ơn của con người, không nghĩ đến những người đã giúp đỡ mình trong lúc khó khăn hoạn nạn.

- Có công mài sắt, có ngày nên kim: nói về sự kiên trì, động viên con người phải cố gắng, thì có ngày sẽ đạt được thành quả

- Một nắng hai sương: nói về sự vất vả, khó nhọc kieems sống của con người

- Như nước đổ đầu vịt: ý nóí con người không biết tiếp thu

- Há miệng chờ sung: nói về sự lười biếng của con người, không làm chỉ biết chờ đợi mà hưởng thụ

- Qua cầu rút vát: sự vô ơn, không nghĩ đến công ơn những người đã giúp mình

- Chuột sa chĩnh gạo: nói về sự may mắn

- Ngang như cua: nói vè tính cách bướng bỉnh, ương ngạnh

- Tấc đât tác vàng: giá trị của đất, được so sánh quý giá như vàng

- Đẹp như tiên: ý nói sắc đẹp của người phụ nữ, rất đẹp, đẹp được so sánh với tiên.

Tham khảo toàn bộ: Soạn văn 7 siêu ngắn tập 1