[Sách mới] Soạn Hóa 10 Bài 2 Cánh diều: Thành phần của nguyên tử

Hướng dẫn Sách mới Soạn Hóa 10 Bài 2 Cánh diều: Thành phần của nguyên tử ngắn gọn nhất bám sát nội dung SGK Hóa học 10 trang 11, 12, 13, 14, 15 bộ Cánh diều theo chương trình sách mới. Hi vọng, qua bài viết này các em học sinh có thể nắm vững nội dung bài và hiểu bài tốt hơn.

Bài 2: Thành phần của nguyên tử trang 11, 12, 13, 14, 15 SGK Hóa 10 Cánh diều

>>> Xem thêm: Tóm tắt Lý thuyết Hóa 10 Bài 2 ngắn nhất Cánh diều

Mở đầu

Trả lời câu hỏi trang 11 SGK Hóa học 10

Nguyên tử lithium được tạo nên từ ba loại hạt cơ bản (được tô màu khác nhau như ở Hình 2.1). Hãy gọi tên và nêu vị trí của mỗi loại hạt này trong nguyên tử.

Lời giải:

- 3 loại hạt cơ bản tạo nên nguyên tử là:

+ Hạt proton: nằm ở hạt nhân (bên trong) của nguyên tử

+ Hạt neutron: nằm ở hạt nhân (bên trong) của nguyên tử   

+ Hạt electron: nằm ở  lớp vỏ (bên ngoài) của nguyên tử

I. Thành phần và cấu trúc của nguyên tử

Trả lời câu hỏi trang 11 SGK Hóa học 10

Câu 1: Các nguyên tử đều trung hòa về điện. Dựa vào bảng 2.1, em hãy lập luận để chứng minh rằng: Trong một nguyên tử, số proton và số electron luôn bằng nhau.

Lời giải:

Giả sử trong một nguyên tử bất kì:

- Có x hạt proton, mỗi hạt proton có điện tích +1.

⇒ Tổng số điện tích dương là +x

- Có y hạt electron, mỗi hạt electron có điện tích -1

⇒ Tổng số điện tích âm là –y.

Nguyên tử trung hòa về điện nên: tổng số điện tích dương + tổng số điện tích âm = 0

⇒ (+x) + (-y) = 0 ⇔ x = y

Vậy trong một nguyên tử bất kì số proton và số electron luôn bằng nhau.

Trả lời câu hỏi trang 12 SGK Hóa học 10

Luyện tập: Hạt proton, neutron nặng hơn hạt electron bao nhiêu lần?

Lời giải:

Hạt proton, neutron nặng hơn hạt electron số lần: 1 : 0,00055 = 1818 lần.

Luyện tập: Hãy cho biết bao nhiêu hạt proton thì có tổng khối lượng bằng 1 gam.

Lời giải:

Đổi 1 amu = 1,6605.10-27 kg = 1,6605.10-24 g

Ta có: 1 hạt proton có khối lượng là 1 amu tương ứng với 1,6605.10-24 gam

Vậy  x hạt proton có khối lượng là x amu tương ứng với 1 gam

Luyện tập: Khi các nguyên tử tiến lại gần nhau để hình thành liên kết hóa học, sự tiếp xúc đầu tiên giữa hai nguyên tử sẽ xảy ra giữa

A. Lớp vỏ với lớp vỏ.

B. Lớp vỏ với hạt nhân.

C. Hạt nhân với hạt nhân.

Lời giải:

Đáp án đúng là: A. Lớp vỏ với lớp vỏ.

Khi các nguyên tử tiến lại gần nhau để hình thành liên kết hóa học, sự tiếp xúc đầu tiên giữa hai nguyên tử sẽ xảy ra giữa lớp vỏ với lớp vỏ.

Trả lời câu hỏi trang 12 SGK Hóa học 10

Câu 2: Hãy chỉ ra những sự khác nhau về thành phần nguyên tử giữa nguyên tử hydrogen và beryllium được minh họa trong Hình 2.2

Lời giải:

- Trong hình 2.2:

+ Nguyên tử hydrogen gồm: electron và proton

+ Nguyên tử beryllium gồm: electron, proton và neutron

=> Nguyên tử hydrogen không có hạt neutron, còn nguyên tử beryllium có hạt neutron

II. Khối lượng và kích thước của nguyên tử

Trả lời câu hỏi trang 12 SGK Hóa học 10

Luyện tập: Nguyên tử lithium (Li) tạo nên bởi 3proton, 4 neutron và 3 electron. Khối lượng lớp vỏ của Li bằng khoảng bao nhiêu phần trăm khối lượng của cả nguyên tử Li?

Lời giải:

Nguyên tử lithium (Li) tạo nên bởi 3p, 4n và 3e nên khối lượng của một nguyên tử Li là:

3.1 + 4.1 + 3.0,00055 = 7,00165 (amu)

Khối lượng lớp vỏ của Li là: 3.0,00055 = 1,65.10-3 amu.

Phần trăm khối lượng lớp vỏ: 

Trả lời câu hỏi trang 13 SGK Hóa học 10

Luyện tập: Hồng cầu được coi như có dạng đĩa tròn với đường kính 7,8 ×10⁴A^o. Hỏi cần bao nhiêu nguyên tử Fr sắp xếp thẳng hàng và khít nhau để tạo nên một đoạn thẳng có chiều dài bằng đường kính của hồng cầu?

Lời giải:

Một nguyên tử Fr có đường kính bằng 7,0A^o 

Cần số nguyên tử Fr là: 

Trả lời câu hỏi trang 13 SGK Hóa học 10

Vận dụng: J.J. Thomson (J.J. Tôm – xơn), nhà vật lí người Anh, được trao giải thưởng Nobel (Nô-ben) Vật lí vào năm 1906 vì đã phát hiện ra một loại hạt cơ bản tạo nên nguyên tử. Thomson đã chế tạo ống tia âm cực gồm một ống thủy tinh được hút phần lớn không khí ra khỏi ống, một hiệu điện thế cao được đặt vào hai điện cực gắn ở hai đầu ống (Hình 2.4a). Năm 1897, ông phát hiện ra một dòng hạt (tia) đi ra từ điện cực tích điện âm (cực âm) sang điện cực tích điện dương (cực dương). Tia này được gọi là tia âm cực.

Các loại hạt tạo nên tia âm cực có đặc điểm: (1) Chuyển động theo đường thẳng trong ống (Hình 2.4a). (2) Hoàn toàn giống nhau dù các vật liệu làm cực âm khác nhau. (3) Bị lệch trong điện trường, về phía bản cực tích điện dương được đặt giữa ống tia âm cực (Hình 2.4b).

Hãy cho biết hạt tạo nên tia âm cực là loại hạt gì. Giải thích.

Lời giải:

- Một nguyên tử bao gồm các hạt:

+ Electron: mang điện tích âm

+ Proton: mang điện tích dương

+ Neutron: không mang điện

- Tia âm cực bị lệch trong điện trường, về phía bản cực tích điện dương được đặt giữa ống tia âm cực

=> Chứng tỏ tia âm cực là chùm hạt mang điện tích âm

=> Hạt tạo nên tia âm cực là hạt electron. 

Bài tập

Trả lời câu hỏi trang 15 SGK Hóa học 10

Bài 1: Một loại nguyên tử hydrogen có cấu tạo đơn giản nhất, được tạo nên chỉ từ 1 electron và 1 proton. Những phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về nguyên tử hydrogen này?

(a) Đây là nguyên tử nhẹ nhất trong số các nguyên tử được biết cho đến nay.

(b) Khối lượng nguyên tử xấp xỉ 2 amu.

(c) Hạt nhân nguyên tử có khối lượng gấp khoảng 1 818 lần khối lượng lớp vỏ.

(d) Kích thước của nguyên tử bằng kích thước của hạt nhân.

Lời giải:

a). Khối lượng nguyên tử hydrogen = 0,00055. 1 + 1. 1 + 1. 0 ≈ 1 => Đây là nguyên tử nhẹ nhất được biết cho đến nay => Đúng

(b). Khối lượng nguyên tử hydrogen = 0,00055. 1 + 1. 1 + 1. 0 ≈ 1amu => Sai

(c) Khối lượng hạt proton ≈ 1 amu

Khối lượng hạt electron ≈ 0,00055 amu

⇒ Khối lượng hạt nhân nguyên tử lớn hơn khối lượng lớp vỏ là 1 : 0,00055 ≈ 1818 lần => Đúng

(d). Kích thước của hạt nhân rất nhỏ so với kích thước của nguyên tử => Sai

Vậy những ý kiến đúng là (a) và (c)

Bài 2: Các đám mây gây hiện tượng sấm sét tạo nên bởi những hạt nước nhỏ li ti mang điện tích. Một phép đo thực nghiệm cho thấy một giọt nước có đường kính 50 μm, mang một lượng điện tích âm là -3,33 × 10^-17C. Hãy cho biết điện tích âm của giọt nước trên tương đương với điện tích của bao nhiêu electron.

Trả lời:

Điện tích của 1 hạt electron là -e₀ = -1,602 × 10^-19C

Điện tích âm của giọt nước trên tương đương với điện tích của số electron là:

Bài 3: Nguyên tử trung hòa về điện vì

A. Được tạo nên bởi các hạt không mang điện.

B. Có tổng số hạt proton bằng tổng số hạt electron.

C. Có tổng số hạt electron bằng tổng số hạt neutron.

D. Tổng số hạt neutron bằng tổng số hạt proton.

Lời giải:

- Một nguyên tử trung hòa về điện bao gồm:

+ Electron mang điện tích -1

+ Proton mang điện tích +1

+ Neutron không mang điện

- Ta có: số hạt proton = số hạt electron = a

=> (-1).a + (+1).a = 0

=> Nguyên tử không mang điện vì có tổng số hạt proton bằng tổng số hạt electron.

Bài 4: Trả lời các câu hỏi sau:

a) Loại hạt nào được tìm thấy trong hạt nhân nguyên tử?

b) Loại hạt nào được tìm thấy ở lớp vỏ nguyên tử?

c) Loại hạt nào mang điện trong nguyên tử?

d) Kích thước nguyên tử lớn hơn kích thước hạt nhân nguyên tử khoảng bao nhiêu lần?

Lời giải:

a) Proton và neutron.

b) Electron.

c) Proton và electron.

d) Kích thước của hạt nhân bằng khoảng 10^-5 đến 10^-4 lần kích thước nguyên tử.

Bài 5: Tính tổng số electron, proton và neutron trong một phân tử nước (H₂O). Biết trong phân tử này, nguyên tử H chỉ gồm 1 proton và 1 electron; nguyên tử O có 8 neutron và 8 proton.

Lời giải:

Chú ý: Trong nguyên tử số electron = số proton

	Số electron	Số proton	Số neutron
H	1	1	0
O	8	8	8
H2O	1 × 2 + 8 = 10	1 × 2 + 8 = 10	8

>>> Xem toàn bộ: Soạn Hóa 10 Cánh diều

-----------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Hóa 10 Bài 2: Thành phần của nguyên tử trong bộ SGK Cánh diều theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Toploigiai đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!