Dàn ý Phân tích bài thơ Tự tình 2 của Hồ Xuân Hương

Dàn ý Phân tích bài thơ Tự tình 2

1. Mở Bài

Giới thiệu tác giả Hồ Xuân Hương và bài thơ "Tự tình" (bài II)

+ "Bà Chúa Thơ Nôm" - Hồ Xuân Hương là một nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ, thơ của bà chính là tiếng nói thương cảm đối với số phận người phụ nữ, đồng thời đó còn là sự khẳng định đề cao vẻ đẹp và khát vọng của họ.

+ Bài thơ "Tự tình" (bài II) nằm trong chùm thơ "Tự tình" của bà là một trong những sáng tác mà ở đó ta cảm nhận được tâm trạng buồn tủi, phẫn uất trước duyên phận éo le và khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc ở Hồ Xuân Hương.

2. Thân Bài

- Phân tích bốn câu thơ đầu để thấy được hoàn cảnh và tâm trạng của nhà thơ:

+ Không gian đêm khuya tĩnh mịch gợi nỗi cô đơn, muộn phiền

+ Phận hồng nhan vẫn còn trơ trơ, chỉ có mình ta với nước non, đó là sự cô đơn, lẻ bóng.

- Phân tích hình tượng thiên nhiên trong câu thơ 5 - 6 để thấy được tâm trạng và thái độ của nhà thơ trước số phận:

+ "Xiên ngang, đâm toạc" là sự phẫn uất và phản kháng của nhà thơ đối với cuộc đời, số phận của mình.

+ Từng lời thơ nghe có vẻ đầy căm phẫn nhưng sâu xa ta lại thấy sự chua chát, cam chịu và chấp nhận của nhà thơ.

- Phân tích tâm sự của nhà thơ trong hai câu thơ kết:

+ Nhắc đến mùa xuân là nhớ về tuổi xuân của mình, nữ thi sĩ ngán ngẩm bởi mùa xuân qua đi rồi mùa xuân lại đến nhưng tuổi xuân mà qua thì là hết hẳn.

+ Lời thơ như lời tâm sự của nhà thơ về chính tình duyên và số phận của mình, nỗi lòng của nhà thơ thể hiện sự khát khao có được hạnh phúc

3. Kết Bài

Khẳng định giá trị bài thơ: Bài thơ nói lên bi kịch duyên phận của nhà thơ, đồng thời cho thấy khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc của nhà thơ.

Phân tích bài thơ Tự tình 2 hay nhất

“Đau đớn thay phận đàn bà

Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung”

      Từ xa xưa, thân phận người phụ nữ được ví với “trái bần trôi”, với “dải lụa đào” đã gợi lên trong lòng người đọc biết bao xót xa, thương cảm. Đó là những tiếng lòng cất lên từ một tâm hồn chịu nhiều đau khổ, bất hạnh nhưng cũng chưa bao giờ nguôi khát vọng. Và trong dòng cảm hứng chung ấy, Hồ Xuân Hương đã góp thêm một tiếng nói cá tính, táo báo khi trải lòng về thân phận người phụ nữ:

“Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn,

Trơ cái hồng nhan với nước non.

Chén rượu hương đưa say lại tỉnh,

Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn,

Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám.

Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn.

Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại,

Mảnh tình san sẻ tí con con!”

       Đêm khuya thanh vắng dường như là thời điểm con người trở nên yếu đuối nhất, những tâm sự sâu kín tận cõi lòng lại như lớp sóng trào lên từng đợt:

“Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn,

Trơ cái hồng nhan với nước non”

       Từng hồi trống canh điểm nhịp đêm khuya hay đang điểm từng giây phút cô đơn, buồn tủi của người phụ nữ? Bằng nghệ thuật lấy động tả tĩnh, tiếng trống không làm cho màn đêm bớt hiu quạnh đi mà dường như lại càng trở nên bao la, thăm thẳm, ôm trọn lấy con người. Tiếng trống đêm khuya vốn đều đặn, nhịp nhàng nhưng khi được chiếu qua lớp kính là cõi lòng với trăm mối ngổn ngang của người phụ nữ, nó lại như thúc giục, dồn dập, vội vã. Đêm khuya thường là thời điểm ngọt ngào, hạnh phúc của lứa đôi mặn nồng, thế nhưng ở đây, ta chỉ thấy hình ảnh nhân vật trữ tình hiện lên với sự bẽ bàng và chua xót: “Trơ cái hồng nhan với nước non”. Đặt bên cạnh “cái hồng nhan” và “nước non”, cả câu thơ đã diễn tả những mặt tưởng đối lập nhưng lại hết sức thống nhất trong tâm hồn người phụ nữ. Một mặt, nó là thân phận cô đơn, bẽ bàng giữa cái rộng lớn của vũ trụ, mặt khác, nó lại là minh chứng cho sự táo bạo, kiên quyết của Hồ Xuân Hương: dù cô độc nhưng vẫn bản lĩnh, hiên ngang khi sánh mình với vũ trụ.

       Đối với người con gái, còn nỗi niềm nào chua xót, day dứt hơn tình duyên không trọn vẹn:

“Chén rượu hương đưa say lại tỉnh,

Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn,”

       Mỗi khi lòng chất chứa nhiều tâm sự, người ta lại bầu bạn cùng chén rượu để tìm quên trong men say. Thế nhưng ở đây, hương rượu đã nhạt hay bởi nỗi cô đơn quá lớn nên chẳng thể kéo con người vào trong cõi vô thức? Và vào giây phút chợt tỉnh giữa cơn say ấy, hiện thực ùa về lại càng trở nên bẽ bàng. Vầng trăng vốn là biểu tượng tình yêu lứa đôi và cũng là ước hẹn thủy chung. Vầng trăng đã xế bóng, tuổi xuân dần qua đi, thế nhưng người phụ nữ vẫn chưa được nếm trải vị ngọt của hạnh phúc, tình yêu, còn gì đau khổ và bất hạnh hơn thế?

       Những bi kịch chưa bao giờ có thể khuất phục người phụ nữ mà lại càng khiến cho họ trở nên mạnh mẽ hơn để đối diện với cuộc đời:

“Xiên ngang mặt đất, rêu từng đám.

Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn”.

       Những vật bé mọn như rêu, đá nay lại có sức mạnh lớn lao để “xiên ngang mặt đất” và “đâm toạc chân mây”. “Xiên” và “đâm” đều là những động từ mạnh, lại được đặt lên đầu câu khiến cho sức công phá của rêu và đá càng thêm mãnh liệt, có khả năng xâm chiếm mọi không gian, chiều kích. Ẩn sau sức sống bền bỉ, không chịu khuất phục của những vật vô tri vô giác ấy, ta nhận ra những suy nghĩ táo bạo của nữ sĩ Hồ Xuân Hương. Cuộc đời bà lắm trái ngang, ông trời lại trêu ngươi nhưng nó cũng chính là tác nhân khiến cho cá tính của bà trở nên sắc nhọn, mạnh mẽ đứng lên chống lại những giáo điều của xã hội phong kiến, thậm chí dám thách thức cả trời đất để đòi quyền được yêu thương, hạnh phúc.

       Ý chí phản kháng từng làm dậy sóng hai câu thơ phía trên nay bỗng chùng xuống trong nỗi niềm hoang mang, buồn tủi:

“Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại

Mảnh tình san sẻ tí con con”

       Với nữ sĩ, mùa xuân giờ đây chỉ còn là một vòng tuần hoàn nhàm chán, lấy đi tuổi trẻ, hạnh phúc, tình yêu và chỉ để lại cho con người niềm xót xa, nuối tiếc. Đời người thì ngắn ngủi, duyên phận thì hẩm hiu, nay đến cả một “mảnh tình” con con cũng chẳng thể hạnh phúc, trọn vẹn. Có lẽ bi kịch “cho thật nhiều, song nhận chẳng bao nhiêu” ấy đã trở thành nỗi lòng chung của biết bao người phụ nữ trong xã hội phong kiến, để rồi giờ đây, khi được cất lên qua tiếng nói Hồ Xuân Hương, nó đã khơi dậy ở người đọc biết bao niềm đồng cảm và xót xa.

      Sau những ai oán và cả xót xa cho phận nữ nhi, người ta lại càng thêm yêu, thêm trân trọng một Hồ Xuân Hương cá tính, mạnh mẽ. Bà không ngại bộc lộ những góc khuất trong tâm hồn, dám phơi trải những vết thương lòng nhưng sau tất cả, một thứ chưa bao giờ mất đi là niềm tin ở cuộc đời, ở sự sống.