Hoàn cảnh ra đời và đặc điểm chủ yếu của kinh tế chính trị tầm thường

Câu hỏi: Hoàn cảnh ra đời và đặc điểm chủ yếu của kinh tế chính trị tầm thường.

Trả lời

* Hoàn cảnh ra đời của kinh tế chính trị tầm thường:

Cuối TK XVIII – đầu TK XIX, kinh tế chính trị tư sản cổ điển bắt đầu suy thoái. Các nhà kinh tế học gọi đó là sự suy vong, suy đồi, sự lão hóa của kinh tế chính trị tư sản cổ điển. K.Marx gọi đó là sự tầm thường của kinh tế chính trị tư sản cổ điển.

Nguyên nhân:

- Về kinh tế:

 Những mâu thuẫn vốn có của chủ nghĩa tư bản như mâu thuẫn cơ bản của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa (mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất), mâu thuẫn giữa tư sản và công nhân bộc lộ ra dưới dạng xung đột.

+ Năm 1825, cuộc khủng hoảng kinh tế đầu tiên xảy ra và từ đó diễn ra theo chu kì. Cuộc cách mạng công nghiệp ở Anh hình thành. Chủ nghĩa tư bản đã phát triển dựa trên một cái cốt vật chất riêng của nó, đó là nền đại công nghiệp.

+ Những sự biến động trong các quan hệ kinh tế – xã hội và nhiều hiện tượng mới nảy sinh (như khủng hoảng kinh tế, thất nghiệp, lạm phát, bần cùng hóa vô sản…), đòi hỏi người ta phải xem xét, phải có những cách nhìn nhận các vấn đề kinh tế một cách mới mẻ.

- Về tư tưởng:

+ Trong thời gian này xuất hiện trào lưu mới: trào lưu chủ nghĩa xã hội không tưởng ở Tây Âu. Trào lưu này phần nào có tác động đến trào lưu công nhân và khoét sâu thêm mâu thuẫn giữa công nhân và tư bản.
→ Chính vì vậy, các nhà kinh tế chính trị học tư sản có thêm một nhiệm vụ là loại trừ trào lưu này.

+ Ngay trong khoa kinh tế chính trị tư sản cổ điển Anh cũng đã chứa đựng 2 mặt là khoa học và tầm thường:

+ Mặt khoa học được K.Marx kế thừa và phát triển thành kinh tế chính trị học Marxit, sau đó Lenin kế thừa và phát triển thành kinh tế chính trị học Mác - Lênin.

+ Mặt tầm thường được các nhà kinh tế học tư sản khai thác và trở thành kinh tế chính trị tầm thường

* Đặc điểm chủ yếu:

- Nếu như các nhà kinh tế chính trị cổ điển đã tìm hiểu toàn bộ hiện thực và nội tại của nền kinh tế tư bản chủ nghĩ thì các nhà kinh tế chính trị học tầm thường lại xa rời phương pháp trừu tượng hóa khoa học mà chỉ nhận xét, hệ thống hóa các hiện tượng kinh tế một cách hời hợt, bên ngoài.

- Nếu như các nhà kinh tế chính trị cổ điển đưa ra nguyên lí giá trị – lao động thì trường phái kinh tế chính trị học tầm thường lại xa rời nguyên lí này và đưa ra nguyên lí giá trị – ích lợi.

- Nếu như các nhà kinh tế chính trị cổ điển phân tích khách quan các hiện tượng kinh tế, vạch ra các qui luật vận động của nền sản xuất thì kinh tế chính trị học tầm thường lại duy tâm, chủ quan, xuất phát từ chỗ bảo vệ lợi ích cho giai cấp tư sản, biện hộ một cách có ý thức cho chủ nghĩa tư bản.