Hành vi đạo đức là gì? Trình bày tiêu chuẩn để xác định hành vi đạo đức. Cho ví dụ minh họa

Câu hỏi: Hành vi đạo đức là gì? Trình bày tiêu chuẩn để xác định hành vi đạo đức. Cho ví dụ minh họa.

Trả lời:

* Khái niệm Hành vi đạo đức

- Hành vi đạo đức: “Là một hành động tự giác được thúc đẩy bởi một động cơ có ý nghĩa về mặt đạo đức”. Cụ thể hơn, hành vi đạo đức là những cử chỉ, những việc làm của con người trong các mối quan hệ xã hội phù hợp với ý thức đạo đức, với các chuẩn mực và các giá trị đạo đức.

* Các tiêu chuẩn để xác định hành vi đạo đức:

- Tính tự giác của hành vi: Một hành vi được xem là hành vi của đạo đức khi hành vi đó được chủ thể hành động, ý thức đầy đủ về mục đích, ý nghĩ của hành vi. Hay nói cách khác, chủ thể hành vi phải có hiểu biết, có thái độ, có ý thức đạo đức. Chủ thể tự giác hành động dưới sự thúc đẩy của những động cơ của chính chủ thể mà không phải bị tác động mang tính bắt buộc từ người khác. Việc thực hiện 1 hành vi có nội dung đạo đức nhưng do sự bắt buộc từ người khác chưa thể coi là một hành vi đạo đức.

Ví dụ : Nhường ghế cho cụ già trên xe bus là hành vi đạo đức có tính tự giác khi chủ thể hành động theo lương tâm của mình.

- Tính có ích của hành vi: Đây là một đặc điểm nổi bật của hành vi đạo đức, nó phụ thuộc vào thế giới quan và nhân sinh quan chủ thể của hành vi. Hành vi vô bổ không đem lại lợi ích cho người khác hoặc cho xã hội thì không thể coi là hành vi đạo đức. Trong xã hội hiện tại, một hành vi được coi là có đạo đức hay không tùy thuộc ở chỗ nó có thúc đẩy cho xã hội đi lên theo hướng có lợi cho công việc đổi mới hay không .

- Tính không vụ lợi của hành vi đạo đức: Hành vi đạo đức phải là hành vi có mục đích vì tập thể vì lợi ích chung, vì cộng đồng xã hội. Cá nhân thực hiện hành vi đạo đức không được lấy lợi ích của mình làm trung tâm hay thực hiện hành vi có bản chất là mong muốn lợi ích cho bản thân. Tục ngữ có câu: “ Làm lành mong chúng biết danh/ Ấy là làm tiếng làm lành chi đâu”. Hành vi ấy có bản chất là vì cá nhân, vì bản thân do vậy nó không được coi là hành vi đạo đức.

Ví dụ: A và B cùng thấy cháy nhà. A báo cháy nhà và chạy đến giúp không suy tính đây là hành vi có đạo đức . B báo cháy nhà, nhưng lại chạy đến hôi của đây là hành vi vô đạo đức