Soạn Địa lí 11 Cánh Diều Bài 19: Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên và dân cư, xã hội Liên bang Nga

Hướng dẫn Soạn Địa lí 11 Cánh Diều Bài 19: Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên và dân cư, xã hội Liên bang Nga ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 19: Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên và dân cư, xã hội Liên bang Nga

Lý thuyết Địa lí 11 Cánh Diều Bài 19. Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên và dân cư, xã hội Liên Bang Nga

Sơ đồ tư duy Địa lí 11 Cánh Diều Bài 19: Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên và dân cư, xã hội Liên Bang Nga

Câu hỏi mở đầu trang 88 Địa Lí 11

Câu hỏi: Liên bang Nga có diện tích lớn nhất thế giới, tài nguyên thiên nhiên giàu có. Đất nước có tiềm lực lớn về khoa học kĩ thuật, nhiều dân tộc và nền văn hóa đa dạng,… Những đặc điểm đó có tác động như thế nào đến phát triển kinh tế - xã hội của Liên bang Nga?

Trả lời:

- Đặc điểm lãnh thổ và vị trí giúp Liên Bang Nga có thể giao thương thuận lợi để phát triển kinh tế xã hội với các quốc gia châu Âu, châu Á và cả Bắc Phi, Bắc Mỹ. Tuy nhiên, phần lớn lãnh thổ liên bang nga nằm trong khu vực khí hậu không thuận lợi cho phát triển kinh tế xã hội.

- Đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của Liên bang Nga có nhiều thuận lợi cho cho sự phát triển kinh tế - xã hội, nhưng cũng đặt ra một số khó khăn cần giải quyết

- Dân cư đông tạo ra nguồn lao động dồi dào, thị trường tiêu thụ lớn. Thành phần dân tộc đa dạng tạo nên bản sắc đa dạng

Câu hỏi trang 89 Địa Lí 11

Câu hỏi: Đọc thông tin, quan sát hình 19.1, hãy: 

- Trình bày vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ của Liên bang Nga.

- Phân tích ảnh hưởng của vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ đến phát triển kinh tế- xã hội Liên bang Nga.

Trả lời:

- Đặc điểm vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ

+ Liên bang Nga có diện tích khoảng 17 triệu km2, trải theo chiều bắc - nam từ khoảng vĩ độ 41°11′B đến vĩ độ 7743’B và theo chiều đông - tây từ khoảng kinh độ 27°Đ đến kinh độ 16940’T.

+ Lãnh thổ bao gồm phần lớn đồng bằng Đông Âu, toàn bộ phần Bắc Á và tỉnh Ca-li-nin-grát nằm biệt lập; kéo dài từ biển Ban-tích ở phía tây đến Thái Bình Dương ở phía đông, từ Bắc Băng Dương ở phía bắc đến Biển Đen và biển Ca-xpi ở phía nam.

+ Liên bang Nga giáp nhiều quốc gia với đường biên giới xấp xỉ chiều dài xích đạo.

+ Có vùng biển rộng lớn thuộc Bắc Băng Dương, Thái Bình Dương và các biển như: Ban-tích, Biển Đen, Ca-xpi.

- Ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội:

+ Lãnh thổ rộng lớn đã làm cho Liên bang Nga có thiên nhiên đa dạng, tài nguyên phong phú.

+ Vị trí địa lí giáp với nhiều quốc gia, giáp biển là điều kiện thuận lợi để giao lưu, phát triển kinh tế - xã hội.

+ Tuy nhiên, lãnh thổ rộng lớn cũng đặt ra các vấn đề cần quan tâm về phát triển kinh tế, xã hội giữa các vùng, các khu vực.

Câu hỏi trang 91 Địa Lí 11

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 19.1, hãy:

- Trình bày điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của Liên bang Nga.

- Phân tích ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên đến phát triển kinh tế - xã hội Liên bang Nga.

Trả lời:

* Địa hình, đất :

- Phía Tây: Đồng bằng Đông Âu, Đồng bằng Tây Xibia và vùng trũng.

- Phía Đông: Phần lớn là núi và cao nguyên.

- Thuận lợi: Trồng cây lương thực, thực phẩm, chăn nuôi và phát triển kinh tế xã hội ở phía Tây.

- Khó khăn: Núi và cao nguyên chiếm diện tích lớn ở phía Đông.

* Khoáng sản:

Giàu có và đa dạng bậc nhất thế giới: dầu mỏ, khí tự nhiên, than đá, sắt, vàng, kim cương…

- Thuận lợi: Phát triển công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản, năng lượng, luyện kim,...

- Khó khăn: phân bố chủ yếu ở vùng núi nên khó khai thác.

* Khí hậu:

Phân hóa đa dạng.

+ Chủ yếu là ôn đới (80%).

+ Ngoài ra còn có khí hậu cận cực và cận nhiệt.

+ Thuận lợi: Phát triển nền nông nghiệp ôn đới.

+ Khó khăn: Khí hậu băng giá chiếm diện tích lớn.

* Sông hồ:

+ Nhiều sông lớn: Vôn-ga. Ô-bi, Ê-nit-xây…

+ Hồ Bai-can là hồ nước ngọt sâu nhất thế giới.

- Phát triển giao thông vận tải, thủy diện và du lịch.

- Đóng băng về mùa đông, lũ lụt đầu mùa hạ.

* Sinh vật:

+ Diện tích rừng đứng đầu thế giới, chủ yếu là rừng Tai-ga.

- Thuận lợi: Phát triển ngành lâm nghiệp, tạo ra nhiều cảnh quanh du lịch.

- Khó khăn: Quản lí, bảo vệ rừng.

* Biển:

- Có đường bờ biển dài trên 37 000km, vùng biển rộng thuộc Thái Bình Dương, Bắc Băng Dương và các vùng biển khác.

- Thuận lợi: Dọc bờ biển có nhiều địa điểm thuận lợi để xây dựng cảng, vùng biển rộng có sinh vật phong phú, dầu mỏ, khí tự nhiên,... là tiềm năng để phát triển kinh tế.

- Khó khăn: Nhiều vùng biển phía bắc bị đóng băng gây khó khăn cho khai thác.

Câu hỏi trang 93 Địa Lí 11 

Câu hỏi 1:  Đọc thông tin, quan sát các hình 19.2, 19.3 và dựa vào bảng 19, hãy:

- Trình bày đặc điểm dân cư của Liên bang Nga.

- Phân tích tác động của đặc điểm dân cư đến phát triển kinh tế - xã hội Liên bang Nga.

Trả lời:

- Đặc điểm dân cư của Liên bang Nga:

+ Số dân đông thứ 9 thế giới (2020), tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên rất thấp, có giá trị âm trong nhiều năm. Tỉ lệ dân số ở nhóm từ 65 tuổi trở lên tăng, tuổi thọ trung bình là 73 tuổi (2020), cơ cấu dân số già.

+ Mật độ dân số trung bình thấp, chỉ khoảng 9 người/km2, phân bố không đều, tập trung ở vùng đồng bằng Đông Âu, các vùng phía bắc và phía đông rất thưa thớt.

+ Tỉ lệ dân thành thị khoảng 74,8%, các đô thị chủ yếu thuộc loại nhỏ và trung bình.

+ Có nhiều dân tộc (hơn 100 dân tộc) trong đó dân tộc Nga chiếm 80,9%.

- Tác động của đặc điểm dân cư đến phát triển kinh tế - xã hội

+ Dân số tăng chậm và cơ cấu dân số già đã gây khó khăn về nguồn lao động và làm tăng chi phí phúc lợi xã hội, gây áp lực cho nền kinh tế.

+ Dân cư phân bố không đồng đều gây trở ngại cho việc sử dụng lao động và khai thác lãnh thổ; nhiều vùng giàu tài nguyên nhưng thiếu lao động tại chỗ để khai thác.

+ Có nhiều dân tộc, mỗi dân tộc có truyền thống văn hóa, sản xuất khác nhau, tạo ra sự đa dạng văn hóa, truyền thống dân tộc; đồng thời là nguồn lực quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội.

Câu hỏi 2: Đọc thông tin, hãy: 

- Trình bày về một số đặc điểm xã hội nổi bật của Liên bang Nga.

- Phân tích tác động của đặc điểm xã hội đến phát triển kinh tế - xã hội Liên bang Nga.

Trả lời:

- Một số đặc điểm xã hội nổi bật của Liên bang Nga:

+ Nền văn hóa đa dạng và độc đáo, thể hiện trong kiến trúc, hàng thủ công mỹ nghệ, lễ hội, múa ba-lê, âm nhạc truyền thống…

+ Trình độ học vấn của người dân khác cao, tỉ lệ biết chữ của người từ 15 tuổi trở lên đạt trên 99,4%.

+ Đứng hàng đầu thế giới về nghiên cứu khoa học cơ bản.

+ Giáo dục đào tạo được chú trọng phát triển với nhiều trường đại học danh tiếng.

+ HDI ở mức rất cao, năm 2020 là 0,830.

- Tác động của đặc điểm xã hội đến phát triển kinh tế - xã hội

+ Những bản sắc dân tộc đóng góp và phát triển kinh tế đất nước, đặc biệt đối với ngành du lịch.

+ Giáo dục đào tạo được chú trọng đã cung cấp nguồn nhân lực có trình độ cao cho nền kinh tế.

Luyện tập và vận dụng

Câu hỏi 1. Quan sát hình 19.1, hãy nhận xét sự phân bố địa hình của Liên bang Nga. 

Trả lời: 

Địa hình Liên bang Nga cao ở phía đông, thấp dần về phía tây. Dòng sông Ê-nít-xây chia LB Nga ra thành 2 phần rõ rệt:

- Phần phía Tây:

Đại bộ phận là đồng bằng (đồng bằng Đông Âu, đồng bằng Tây Xi-bia) và vùng trũng. Đồng bằng Đông Âu tương đối cao, xen lẫn nhiều đồi thấp, đất màu mỡ, là nơi trồng cây lương thực, thực phẩm và chăn nuôi chính của LB Nga.

Phần phía bắc đồng bằng Tây Xi-bia chủ yếu là đầm lầy, nông nghiệp chỉ tiến hành được ở dải đất miền Nam. Đồng bằng này không thuận lợi cho phát triển nông nghiệp nhưng tập trung nhiều khoáng sản, đặc biệt là dầu mỏ, khí tự nhiên.

Dãy núi U-ran giàu khoáng sản (than, dầu, quặng sắt, kim loại màu...) là ranh giới tự nhiên giữa 2 châu lục Á - Âu trên lãnh thổ LB Nga.

- Phần phía Đông:

Phần lớn là núi và cao nguyên không thuận lợi lắm cho phát triển nông nghiệp nhưng có nguồn khoáng sản, lâm sản và trữ nặng thủy điện lớn.

- Liên bang Nga có nguồn tài nguyên khoáng sản đa dạng và phong phú.

- Diện tích rừng của Liên bang Nga đứng đầu thế giới (886 triệu ha, trong đó rừng có thể khai thác là 764 triệu ha) chủ yếu là rừng lá kim (Taiga).

- Liên bang Nga có nhiều sông lớn, có giá trị về nhiều mặt. Tổng trữ năng thủy điện là 320 triệu kW, tập trung chủ yếu ở vùng Xi-bia trên các sông Ê-nit-xây, O-bi, Lê-na. Von-ga là sông lớn nhất trên đồng bằng Đông Âu và được coi là một trong những biểu tượng của nước Nga. Liên bang Nga còn có nhiều hồ tự nhiên và hồ nhân tạo, Bai-can là hồ nước ngọt sâu nhất thế giới.

- Hơn 80% lãnh thổ Liên bang Nga nằm ở vành đai khí hậu ôn đới, phần phía tây có khí hậu ôn hòa hơn phần phía đông. Phần phía bắc có khí hậu cận cực lạnh giá, chỉ 4% diện tích lãnh thổ (ở phía Nam) có khí hậu cận nhiệt.

Điều kiện tự nhiên của Liên bang Nga có nhiều thuận lợi đối với phát triển kinh tế, nhưng cũng không ít khó khăn: địa hình núi và cao nguyên chiếm diện tích lớn, nhiều vùng rộng lớn có khí hậu băng giá hoặc khô hạn, tài nguyên phong phú nhưng phân bố chủ yếu ở vùng núi hoặc vùng lạnh giá.

Câu hỏi 2. Vẽ sơ đồ thể hiện những thuận lợi và khó khăn của dân cư Liên bang Nga đến phát triển kinh tế – xã hội. 

Trả lời: 

Câu hỏi 3. Sưu tầm và trình bày về các thành tựu trong lĩnh vực giáo dục, văn hoá và khoa học kĩ thuật của Liên bang Nga.

>>> Xem trả lời

>>> Xem toàn bộ: Soạn Địa 11 Cánh Diều

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Địa lí 11 Cánh Diều Bài 19: Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên và dân cư, xã hội Liên bang Nga trong bộ SGK Cánh Diều theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!