Cảm nhận bài thơ Cảnh ngày hè

Mở bài Cảm nhận bài thơ Cảnh ngày hè

        “Cảnh ngày hè” là bài thơ chất chứa biết bao tâm sự của thi hào Nguyễn Trãi về nước về dân nhưng, đồng thời cũng qua đó, ta như bắt gặp một bức tranh thiên nhiên mùa hè căng tràn sức sống, sự sống, mang vẻ đẹp như vượt ra ngoài khuôn khổ văn học trung đại lúc bấy giờ.

Thân bài Cảm nhận bài thơ Cảnh ngày hè

         Bài thơ mở đầu, gây ấn tượng cho người đọc bởi tâm thế nhàn của nhân vật trữ tình:

“Rồi hóng mát thuở ngày trường”.

         Với cương vị là một bậc công thần của dân tộc, ngày ngày mang vác trên vai gánh nặng chính sự, quốc sự thì hình ảnh Nguyễn Trãi trong câu thơ đầu này quả thực có chút lạ lẫm. Nhưng “Hóng mát thuở ngày trường”, phần nào cho người đọc thấy một tâm thế khác của Nguyễn Trãi, ông phải chăng đã tạm gác việc triều chính, thế sự nhiễu nhương sang một bên, tạm lánh đục về trong, sống đời sống của một hiền nhân thanh cao không vướng bụi trần. Phần nào có lẽ cũng vì thế, mà tâm hồn thi sĩ, tình yêu thiên nhiên trong thi nhân đã khiến những cảnh sắc thiên nhiên vốn thân thuộc, bình dị trở nên mơn mởn sức sống sức xanh:

 “Hòe lục đùn đùn tán rợp giương

 Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

 Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”

         Vẫn là những hình ảnh quen thuộc của thiên nhiên ngày hè, nào hòe, nào lựu, và cả hồng liên trì. Cái mới lạ ở đây là cách Nguyễn Trãi gọi dậy sức sống ở trong từng loại thảo mộc, là ở ngòi bút rất có hồn của thi nhân như đã điểm bút lực vào cho cả những thứ tưởng rất đỗi vô tri. Các động từ mạnh “đùn đùn, phun, tiễn” cho thấy sức sống căng tràn, dồi dào, thấy được nhựa sống đang lên trong lòng vạn vật. Thơ trung đại ưa vẻ đẹp của cái tĩnh, thanh trong vị, đạm trong màu sắc, ít khi nào ta thấy thiên nhiên trong thơ trung đại có những chuyển động mạnh, ấy vậy mà trong thơ Nguyễn Trãi sự sống như đang phun trào từ chính bản thân của cảnh vật. Đó không chỉ là sức sống, mà còn là nội lực sống căng tràn, tưởng như đang chảy tràn trên trang sách. Nghe thấy được những chuyển động tế vi, mạch sống quý giá ấy bên trong cảnh vật thiên nhiên, Nguyễn Trãi qủa nhiên phải là một hồn thơ vô cùng tinh tế với những sợi tơ đàn bén nhạy đến độ. Có được cảm quan đó, hẳn đấy phải là một tâm hồn yêu thiên nhiên, và rạo rực với niềm tin vào cuộc sống, vào dòng lưu chuyển đất trời. Thiên nhiên trong thơ Nguyễn Trãi nhờ những chuyển động mạnh mẽ đầy nội lực ấy mà bớt đi vẻ đài các cao sang ước lệ của văn chương cổ điển, mà mang đậm hơi thở của cuộc sống:

“Lao xao chợ cá làng ngư phủ

 Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”.

          Nếu ở trên là bức tranh thiên nhiên rạo rực sức sống, thì ở dưới là hình ảnh cuộc sống bình dị, câu trên là dân dã thường ngày câu dưới lại vẫn pha chút ước lệ cổ điển của văn học trung đại. Rõ ràng, trong tâm niệm của người Việt, hình ảnh chợ biểu hiện phần nào chất lượng cuộc sống, ở câu thơ này, chợ cá “lao xao”, phần nào thấy được cuộc sống no đủ, tấp nập, buôn bán huyên náo của người dân  chứ không còn “lác đác bên sông chợ mấy nhà nữa”. Chính những gợi ý nho nhỏ từ câu thơ này, mà ở dưới mong ước của bậc trung quân, yêu nước thương dân càng thêm sâu sắc, rõ nét:

“Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng

Dân giàu đủ khắp đòi phương".

        Điển tích đàn Ngu cầm của vua Nghiêu Thuấn là hình ảnh về đời sống nhân dân an cư lạc nghiệp, thái bình thịnh trị. Từ đây, có thể hiểu tấm lòng tác giả đó là ông khao khát, mong muốn, mong mỏi nhân dân có cuộc sống an lạc, thái bình, không trải qua cảnh binh đao giày xéo. Chính ước mơ ấy đã phần nào giúp ta hiểu hơn về tấm lòng Nguyễn Trãi, một nhà thơ vĩ đại có một tấm lòng nhân đạo cao cả.

Kết bài Cảm nhận bài thơ Cảnh ngày hè

        Như vậy, mở đầu là hình ảnh người “nhàn” hưởng thú điền viên, tâm hồn nhuần thấm với thiên nhiên ngày hè rạo rực, nhưng kết lại ta nhận ra, đằng sau tâm hồn của một thi nhân, còn là tấm lòng vĩ đại của một bậc quân thần luôn lao tâm khổ tứ sâu nặng với nước với dân để mong người dân lương thiện có cuộc sống an lạc thái bình.

Các bài viết liên quan:

• Soạn bài: Cảnh ngày hè (ngắn nhất)

• Tác giả - Tác phẩm: Cảnh ngày hè (Hoàn cảnh sáng tác, Tóm tắt, Nội dung, Sơ đồ tư duy)