Các cấp độ tổ chức sống có mối quan hệ với nhau như thế nào?

Tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc

– Tổ chức sống cấp dưới làm nền tảng để xây dựng nên tổ chức sống cấp trên.

– Tổ chức sống cao hơn không chỉ có các đặc điểm của tổ chức sống cấp thấp mà còn có những đặc tính nổi trội hơn.

Ví dụ: Tập hợp các tế bào chuyên hóa, có cấu tạo giống nhau, đảm nhận chức năng nhất định gọi là mô; cơ quan là tập hợp các mô cùng thực hiện một chức năng chung; hệ cơ quan là một nhóm các cơ quan hoạt động cùng nhau để thực hiện một chức năng nhất định; các hệ cơ quan cấu tạo nên một cơ thể hoàn chỉnh.

Hệ thống mở và tự điều chỉnh

– Hệ thống mở: Sinh vật ở mọi tổ chức đều không ngừng trao đổi vật chất và năng lượng với môi trường → sinh vật không chỉ chịu sự tác động của môi trường mà còn góp phần làm biến đổi môi trường.  Hệ thống mở có nghĩa cơ thể sinh vật luôn không ngừng trao đổi vật chất và năng lượng với môi trường nên chúng không những chịu tác động của môi trường mà còn góp phần làm biến đổi môi trường.

Ví dụ: Cá voi ăn sinh vật phù du, động vật nhuyễn thể và giáp xác nhỏ nhưng chất thải mà nó thải ra cũng là nguồn dinh dưỡng quan trọng nhất giúp những loài sinh vật là thức ăn này phát triển, góp phần to lớn vào việc duy trì hệ sinh thái biển.

– Mọi cấp độ tổ chức từ thấp đến cao đều có các cơ chế tự điều chỉnh để đảm bảo duy trì và điều hòa sự cân bằng trong hệ thống → hệ thống cân bằng và phát triển.

Ví dụ: Khi nồng độ glucose trong máu tăng lên, hormone insulin có trong tụy sẽ được tiết ra, biến glucose thành glycogen dự trữ trong gan. Ngược lại, nếu nồng độ glucose trong máu giảm, glucagon trong có trong tụy sẽ chuyển glycogen dự trữ trong gan thành glucose để tăng lượng đường trong máu.

Thế giới sống liên tục tiến hóa

- Sự sống tiếp diễn liên tục nhờ sự truyền thông tin trên ADN từ tế bào này sang tế bào khác, từ thế hệ này sang thế hệ khác.

- Nhờ sự kế thừa thông tin di truyền nên các sinh vật trên Trái Đất đều có những đặc điểm chung.

- Nhưng do sinh vật luôn có cơ chế phát sinh biến dị di truyền được tự nhiên chọn lọc nên chúng luôn tiến hóa nhằm thích nghi với môi trường, hình thành thế giới sống đa dạng và phong phú.

+ Ví dụ: Khi phun thuốc trừ sâu lần đầu tiên, số sâu bị diệt có thể chiếm tới gần 100%, tuy nhiên, nếu lặp đi lặp lại phun loại thuốc đó nhiều lần sẽ xuất hiện các cá thể sâu bệnh kháng thuốc và thuốc trừ sâu đó sẽ dần bị mất tác dụng.

Tóm lại, Những đặc tính nổi trội ở mỗi cấp tổ chức được hình thành do sự tương tác của các bộ phận cấu thành. Những đặc điểm nổi trội đặc trưng cho thế giới sống như: trao đổi chất và năng lượng, sinh trưởng phát triển, cảm ứng, sinh sản…

+ Ví dụ: Từng tế bào thần kinh chỉ có khả năng dẫn truyền xung thần kinh, tập hợp của 1012 tế bào thần kinh tạo nên bộ não của con người với 1015 đường liên hệ giữa chúng, đã làm cho con người có được trí thông minh và trạng thái tình cảm mà ở mức độ từng tế bào không thể có được.