Tóm tắt Lý thuyết Sử 10 Bài 16 ngắn nhất Chân trời sáng tạo

Tóm tắt Lý thuyết Sử 10 Bài 16 ngắn nhất Chân trời sáng tạo. Tổng hợp, tóm lược nội dung Bài 16: Văn minh Chăm - pa trang 95, 96, 97, 98, 99 dễ hiểu.

Bài 16. Văn minh Chăm - pa trang 95, 96, 97, 98, 99 Lịch sử 10 - Chân trời sáng tạo

>>> Xem thêm: Soạn Sử 10 Bài 16: Văn minh Chăm - pa

I. Cơ sở hình thành

1. Điều kiện tự nhiên

- Phía tây địa hình Chăm-pa là dãy Trường Sơn, phía đông là biển đảo, xem kẽ là dải đồng bằng nhỏ, hẹp, dọc ven biển, bị chia cắt bởi các sông ngắn và núi đèo hiểm trở. 

- Khí hậu khô nóng, đất đai cằn cỗi và thường phải chịu những trận bão lụt thường xuyên.

- Tuy nhiên lợi thế của vùng đất này là tài nguyên thiên nhiên giàu có như: lâm thổ sản, khoáng sản, nhiều vịnh, cảng tốt.

2. Dân cư và xã hội

- Cư dân cổ gồm hai bộ tộc chính là bộ tộc Dừa và bộ tộc Cau được gọi chung là người chăm thuộc hệ Nam Đảo. Cộng đồng Chăm bảo lưu lâu dài chế độ mẫu hệ với vai trò chủ đạo của người phụ nữ trong quan hệ gia đình và hôn nhân. 

- Trong đó, tổ chức xã hội của người Chăm phân chia theo địa hình và địa bàn cư trú với mô hình 3 trục: cảng (phía đông) – thành (trung tâm) – trung tâm tôn giáo (phía tây).

3. Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ

- Từ thời văn hóa Sa Huỳnh (V TCN), thông qua tầng lớp thương nhân, chữ viết, tư tưởng, tôn giáo,mô hình nhà nước và pháp luật Ấn Độ đã du nhập vào đất nước Chăm Pa. 

- Sự tiếp thu chọn lọc những thành tựu văn minh Ấn Độ có ảnh hưởng mạnh mẽ đến thiết chế chính trị, xã hội Chăm-pa, góp phần đưa nền văn minh Chăm Pa phát triển rực rỡ. 

II. Thành tựu văn minh tiêu biểu

1. Tổ chức nhà nước

- Đứng đầu bộ máy nhà nước là vua, theo chế độ cha truyền con nối

- Dưới vui là hai vị đại thần (một đứng đầu ngạch quan văn, một đứng đầu ngạch quan võ).

- Ở cấp độ địa phương là đội ngũ ngoại quan quản lí các châu - huyện - làng. 

- Bộ máy nhà nước Chăm pa được xây dựng theo mô hình nhà nước chuyên chế cổ đại phương Đông. 

2. Chữ viết

Thành tựu về chữ viết của văn minh Chăm-pa: Khoảng thế kỉ III, trên cơ sở tiếp nhận chữ Phạn của Ấn Độ, người Chăm sáng tạo ra chữ Chăm cổ gọi là A-kha Ha-y-áp. Sau hơn 1000 năm sử dụng, người Chăm hoàn thiện A-kha Ha-y-áp thành A-kha Thơ-ra làm chữ viết phổ biến của vương quốc.

3. Đời sống vật chất

- Cư dân Chăm-pa trồng lúa, các loại cây hoa màu và bông vải. Ở những thế kỉ đầu Công nguyên, người Chăm đã trồng được những loại lúa ngắn ngày, có khả năng chịu khô hạn.  

- Thủ công nghiệp phát triển mạnh mẽ và đa dạng với các nghề gạch, gốm, luyện kim, thủy tinh,…

- Người Chăm rất giỏi nghề buôn bán bằng đường biển. Thương cảng Đại Chăm, Cù lao Chàm, Thị Nại có vị trị quan trọng trên đường mậu dịch biển quốc tế.

- Người Chăm sống trong những ngôi nhà được xây bằng gỗ hoặc gạch nung.

- Trang phục chính của phụ nữ Chăm là mặc quần bên trong áo dài, đầu đội khăn. Đàn ông thì có quần, ngoài quấn váy (gọi là ka-ma), áo cánh xếp chéo, cài dây phía bên hông cùng khăn đội đầu.

4. Đời sống tinh thần

- Văn học:

+ Văn học dân gian Chăm-pa rất phong phú về thể loại: Sử thi, truyện cổ, truyền thuyết, ca dao, tục ngữ, câu đố...

+ Sử thi của người Chăm vừa mang màu sắc thần thoại Ấn Độ, vừa thấm đượm triết lý Bà La Môn giáo và Hồi giáo. Văn học viết có các trường ca, gia huấn ca và thơ triết lý, thơ trữ tình,…được sáng tác bằng cả chữ Phạn lẫn chữ Chăm cổ.

- Tín ngưỡng, tôn giáo:

+ Cư dân Chăm-pa thịnh hành tín ngưỡng vạn vật hữu lĩnh, thờ cúng tổ tiên và tín ngưỡng phồn thực.

+ Từ thế kỉ III, Ấn Độ giáo trở thành tôn giáo chính ở Chăm-pa, Phật giáo Đại thừa phát triển trong 2 thế kỉ IX và X. Từ thế kỉ XII – XIV, Hồi giáo du nhập vào Chăm-pa, hình thành cộng đồng Hồi giáo Chăm Bà-ni.

- Nghệ thuật: 

+ Kiến trúc, điêu khắc: đền tháp Chăm. Dấu ấn riêng biệt trong kiến trúc Chăm là kĩ thuật làm gạch kết dính để xây tháp và kĩ thuật chạm trổ trên đá. 

+ Những phù điêu nhấn mạnh vào từng hình tượng và khuynh hướng thiên về tượng tròn là đặc điểm giàu tính ấn tượng, tạo nên vẻ đẹp độc đáo của nghệ thuật điêu khắc cỏ Chăm-pa. 

- Âm nhạc:

+ Âm nhạc và ca múa không thể thiếu trong sinh hoạt cộng đồng và các dịp lễ hội truyền thống. Người Chăm đã chế tạo nhiều loại nhạc cụ độc đáo

- Phong tục tập quán: Nghi lễ cưới hỏi của người Chăm chịu sự chi phối của chế độ mẫu hệ. Tập tục mai táng có phân chia theo lứa tuổi, đẳng cấp và nguyên nhân cái chết.

Dấu ấn riêng biệt trong kiến trúc Chăm là kĩ thuật làm gạch kết dính để xây tháp và kĩ thuật trạm chổ trên đá. Những phù điêu nhấn mạnh vào từng hình tượng và khuynh hướng thiên về tượng tròn là đặc điểm giàu tính ấn tượng, tạo nên vẻ đẹp độc đáo của nghệ thuật điêu khắc cổ Chăm-pa.

>>> Xem trọn bộ: Tóm tắt lý thuyết Sử 10 ngắn gọn Chân trời sáng tạo

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Tóm tắt Lý thuyết Sử 10 Bài 16 Chân trời sáng tạo trong bộ SGK Chân trời sáng tạo theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!