Giải bài tập SGK Sử 10 Bài 16 Chân trời sáng tạo ngắn nhất

Hướng dẫn Soạn Sử 10 Bài 16: Văn minh Chăm - pa ngắn gọn, đầy đủ SGK trang 95, 96, 97, 98, 99 bám sát nội dung bộ sách mới Chân trời sáng tạo. Hi vọng, qua bài viết này các em học sinh có thể nắm vững nội dung bài và hiểu bài tốt hơn.

Bài 16. Văn minh Chăm - pa SGK Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo

>>> Xem thêm: Tóm tắt Lý thuyết Sử 10 Bài 16 ngắn nhất Chân trời sáng tạo

I. Cơ sở hình thành

1. Điều kiện tự nhiên

Trả lời câu hỏi trang 95 SGK Lịch sử 10 

Điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng như thế nào đến sự hình thành văn minh Chăm-pa

Lời giải

- Phía tây địa hình Chăm-pa là dãy Trường Sơn, phía đông là biển đảo, xem kẽ là dải đồng bằng nhỏ, hẹp, dọc ven biển, bị chia cắt bởi các sông ngắn và núi đèo hiểm trở. 

- Khí hậu khô nóng, đất đai cằn cỗi và thường phải chịu những trận bão lụt thường xuyên.

- Tuy nhiên lợi thế của vùng đất này là tài nguyên thiên nhiên giàu có như: lâm thổ sản, khoáng sản, nhiều vịnh, cảng tốt.

2. Dân cư và xã hội

Trả lời câu hỏi trang 95 SGK Lịch sử 10 

Điều kiện dân cư và xã hội có ảnh hưởng như thế nào đến sự hình thành văn minh Chăm-pa?

Lời giải

- Cư dân cổ gồm hai bộ tộc chính là bộ tộc Dừa và bộ tộc Cau được gọi chugn là người chăm thuộc hệ Nam Đảo. Cộng đồng Chăm bảo lưu lâu dài chế độ mẫu hệ với vai trò chủ đạo của người phụ nữ trong quan hệ gia đình và hôn nhân. 

- Trong đó, tổ chức xã hội của người Chăm phân chia theo địa hình và địa bàn cư trú với mô hình 3 trục: cảng (phía đông) – thành (trung tâm) – trung tâm tôn giáo (phía tây).

3. Ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ

Trả lời câu hỏi trang 95 SGK Lịch sử 10 

Nêu ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ đến văn minh Chăm-pa

Lời giải

- Từ thời văn hóa Sa Huỳnh (V TCN), thông qua tầng lớp thương nhân, chữ viết, tư tưởng, tôn giáo,mô hình nhà nước và pháp luật Ấn Độ đã du nhập vào đất nước Chăm Pa. 

- Sự tiếp thu chọn lọc những thành tựu văn minh Ấn Độ có ảnh hưởng mạnh mẽ đến thiết chế chính trị, xã hội Chăm-pa, góp phần đưa nền văn minh Chăm Pa phát triển rực rỡ. 

II. Thành tựu văn minh tiêu biểu

1. Tổ chức nhà nước

Trả lời câu hỏi trang 96 SGK Lịch sử 10 

Nêu mô hình tổ chức bộ máy Nhà nước Chăm-pa cổ đại

Lời giải

- Đứng đầu bộ máy nhà nước là vua, theo chế độ cha truyền con nối

- Dưới vui là hai vị đại thần (một đứng đầu ngạch quan văn, một đứng đầu ngạch quan võ).

- Ở cấp độ địa phương là đội ngũ ngoại quan quản lí các châu - huyện - làng. 

- Bộ máy nhà nước Chăm pa được xây dựng theo mô hình nhà nước chuyên chế cổ đại phương Đông. 

2. Chữ viết

Trả lời câu hỏi trang 96 SGK Lịch sử 10 

Nêu thành tựu về chữ viết của văn minh Chăm-pa

Lời giải

Thành tựu về chữ viết của văn minh Chăm-pa: Khoảng thế kỉ III, trên cơ sở tiếp nhận chữ Phạn của Ấn Độ, người Chăm sáng tạo ra chữ Chăm cổ gọi là A-kha Ha-y-áp. Sau hơn 1000 năm sử dụng, người Chăm hoàn thiện A-kha Ha-y-áp thành A-kha Thơ-ra làm chữ viết phổ biến của vương quốc.

3. Đời sống vật chất

Trả lời câu hỏi trang 97 SGK Lịch sử 10 

Nêu những nét chính về đời sống vật chất của cư dân Chăm-pa

Lời giải

- Cư dân Chăm-pa trồng lúa, các loại cây hoa màu và bông vải. Ở những thế kỉ đầu Công nguyên, người Chăm đã trồng được những loại lúa ngắn ngày, có khả năng chịu khô hạn.  

- Thủ công nghiệp phát triển mạnh mẽ và đa dạng với các nghề gạch, gốm, luyện kim, thủy tinh,…

- Người Chăm rất giỏi nghề buôn bán bằng đường biển. Thương cảng Đại Chăm, Cù lao Chàm, Thị Nại có vị trị quan trọng trên đường mậu dịch biển quốc tế.

- Người Chăm sống trong những ngôi nhà được xây bằng gỗ hoặc gạch nung.

- Trang phục chính của phụ nữ Chăm là mặc quần bên trong áo dài, đầu đội khăn. Đàn ông thì có quần, ngoài quấn váy (gọi là ka-ma), áo cánh xếp chéo, cài dây phía bên hông cùng khăn đội đầu.

4. Đời sống tinh thần

Trả lời câu hỏi trang 98 SGK Lịch sử 10 

1. Hãy nêu một số thành tựu tiêu biểu của văn minh Chăm-pa

Lời giải

- Văn học:

+ Văn học dân gian Chăm-pa rất phong phú về thể loại: Sử thi, truyện cổ, truyền thuyết, ca dao, tục ngữ, câu đố...

+ Sử thi của người Chăm vừa mang màu sắc thần thoại Ấn Độ, vừa thấm đượm triết lý Bà La Môn giáo và Hồi giáo. Văn học viết có các trường ca, gia huấn ca và thơ triết lý, thơ trữ tình,…được sáng tác bằng cả chữ Phạn lẫn chữ Chăm cổ.

- Tín ngưỡng, tôn giáo:

+ Cư dân Chăm-pa thịnh hành tín ngưỡng vạn vật hữu lĩnh, thờ cúng tổ tiên và tín ngưỡng phồn thực.

+ Từ thế kỉ III, Ấn Độ giáo trở thành tôn giáo chính ở Chăm-pa, Phật giáo Đại thừa phát triển trong 2 thế kỉ IX và X. Từ thế kỉ XII – XIV, Hồi giáo du nhập vào Chăm-pa, hình thành cộng đồng Hồi giáo Chăm Bà-ni.

- Nghệ thuật: 

+ Kiến trúc, điêu khắc: đền tháp Chăm. Dấu ấn riêng biệt trong kiến trúc Chăm là kĩ thuật làm gạch kết dính để xây tháp và kĩ thuật chạm trổ trên đá. 

+ Những phù điêu nhấn mạnh vào từng hình tượng và khuynh hướng thiên về tượng tròn là đặc điểm giàu tính ấn tượng, tạo nên vẻ đẹp độc đáo của nghệ thuật điêu khắc cỏ Chăm-pa. 

- Âm nhạc:

+ Âm nhạc và ca múa không thể thiếu trong sinh hoạt cộng đồng và các dịp lễ hội truyền thống. Người Chăm đã chế tạo nhiều loại nhạc cụ độc đáo

- Phong tục tập quán: Nghi lễ cưới hỏi của người Chăm chịu sự chi phối của chế độ mẫu hệ. Tập tục mai táng có phân chia theo lứa tuổi, đẳng cấp và nguyên nhân cái chết.

2. Dựa vào kiến thức trong bài và Hình 16.5, em hãy cho biết nét độc đáo của kiến trúc, điêu khắc Chăm-pa

Lời giải

Dấu ấn riêng biệt trong kiến trúc Chăm là kĩ thuật làm gạch kết dính để xây tháp và kĩ thuật trạm chổ trên đá. Những phù điêu nhấn mạnh vào từng hình tượng và khuynh hướng thiên về tượng tròn là đặc điểm giàu tính ấn tượng, tạo nên vẻ đẹp độc đáo của nghệ thuật điêu khắc cổ Chăm-pa.

Luyện tập

Trả lời câu hỏi trang 99 SGK Lịch sử 10 

Lập bảng thống kê các thành tựu tiêu biểu của văn minh Chăm-pa

Lời giải

Lĩnh vực	Thành tựu
Sự ra đời nhà nước	- Dưới sự lãnh đạo của Khu Liên, đầu năm 192, nhân dân đã nổi dậy lật đổ ách thống trị ngoại bang, lập ra nhà nước Lâm Ấp (sau này gọi là Chăm-pa). - Tổ chức bộ máy nhà nước theo chế độ quân chủ chuyên chế phương Đông cổ đại
Kinh tế	- Cư dân Chăm-pa có hoạt động kinh tế đa dạng: trồng lúa, chăn nuôi gia súc, làm nghề thủ công. - Giỏi buôn bán bằng đường biển, nhiều cảng thị ra đời
Chữ viết	- Trên cơ sở chữ Phạn của Ấn Độ, cư dân Chăm-pa đã sáng tạo chữ viết riêng của dân tộc mình.  - Hệ thống chữ viết của người Chăm đã dần được cải tiến và duy trì đến ngày nay. - Chữ Chăm cổ được coi là chữ viết cổ nhất ở Đông Nam Á.
Đời sống vật chất	- Người Chăm ở trong những ngôi nhà được xây bằng gỗ hoặc gạch nung. - Trang phục chính của nam gồm quần, ngoài quấn váy (gọi là ka-ma), áo cánh xếp chéo, cài dây phía bên hông cùng khăn đội đầu.Phụ nữ mặc quần bên trong áo dài, đầu đội khăn.
Đời sống tinh thần	- Văn học Chăm-pa rất phong phú, đa dạng về thể loại: Sử thi, truyện cổ, truyền thuyết, trường ca, gia huấn ca và thơ triết lý, thơ trữ tình,... - Tôn giáo nổi bật như:  Phật giáo, Hồi giáo... - Tín ngưỡng vạn vật hữu lĩnh, thờ cúng tổ tiên và tín ngưỡng phồn thực. - Nghệ thuật điêu khắc thể hiện thông qua các bức tượng và phù điêu trang trí trên các đài thờ, đền tháp. - Âm nhạc và ca múa (múa tôn giáo, múa tập thể, múa độc diễn, múa đạo cụ, múa bóng) không thể thiếu trong sinh hoạt cộng đồng và các dịp lễ hội truyền thống.

Vận dụng

Trả lời câu hỏi trang 99 SGK Lịch sử 10 

Hãy sưu tầm, giới thiệu một di sản văn minh Chăm-pa và cho biết cảm nhận của em về di sản đó

Lời giải

Thánh địa Mỹ Sơn

- Thánh địa Mỹ Sơn với hơn 70 đền tháp được xây dựng từ giữa thế kỉ VII. Các vua Chăm trước đây chọn Mỹ Sơn để đóng đô có lẽ do tính chất thiêng liêng của vùng đất để tôn thờ thần thánh. 

- Theo văn bia để lại, tiền thân của nó là một ngôi đền làm bằng gỗ từ thế kỉ thứ IV để thờ thần Di-va Bha-dre-xve-ra. Nhưng đến khoảng cuối thế kỉ VI, một cơn hỏa hoạn đã thiêu cháy ngôi đền gỗ. 

- Mỹ Sơn là khu thánh địa quan trọng nhất của dân tộc Chăm suốt từ cuối thế kỉ IV đến thế kỉ XV. Giá trị của di tích ở Mỹ Sơn được thể hiện qua nghệ thuật điêu khắc, chạm nổi trên gạch, trên đá với những hình ảnh sống động về các vị thần, tu sĩ, vũ nữ....

- Thánh địa Mỹ Sơn được UNESCO bình chọn là Di sản văn hóa thế giới năm 1999. 

>>> Xem trọn bộ: Soạn Sử 10 Chân trời sáng tạo

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Soạn Sử 10 Bài 16: Văn minh Chăm - pa trong bộ SGK Chân trời sáng tạo theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!