Tóm tắt lý thuyết Lịch sử 9 KNTT Bài 8 Cách mạng tháng Tám năm 1945

Tóm tắt kiến thức lý thuyết Lịch sử 9 bài 8 Cách mạng tháng Tám năm 1945 chi tiết, ngắn gọn, bám sát chương trình Sách mới giúp các em hiểu rõ hơn về bài học.

1. Tình hình Việt Nam dưới ách thống trị của Pháp - Nhật Bản

- Nét chính về tình hình Việt Nam dưới ách thống trị của thực dân Pháp và quân phiệt Nhật Bản:

+ Tháng 9/1940, quân phiệt Nhật Bản tiến đánh Việt Nam. Việt Nam chịu ách thống trị của cả Pháp và Nhật Bản.

+ Về chính trị: cả Nhật Bản và Pháp đều tiến hành phát xít hoá bộ máy cai trị, thẳng tay đàn áp phong trào cách mạng.

+ Về kinh tế, thực dân Pháp thực hiện chính sách “Kinh tế chỉ huy”, tăng cường các loại thuế,... Những thủ đoạn tàn ác này đã gây nên nạn đói nghiêm trọng ở Bắc Kì và Bắc Trung Kì (1944 – 1945)

2. Công cuộc chuẩn bị tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền trong toàn quốc

- Nội dung chuyển hướng chiến lược cách mạng của Đảng Cộng sản Đông Dương (1939 – 1941) là:

+ Nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam lúc này là cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, nhằm đánh đổ đế quốc Pháp và tay sai để giành độc lập.

+ Xác định: giải quyết vấn đề dân tộc trong phạm vi từng nước Đông Dương; chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang để giành chính quyền là nhiệm vụ trung tâm, xác định hình thái cuộc khởi nghĩa là đi từ khởi nghĩa từng phần tiến lên tổng khởi nghĩa;...

- Quá trình chuẩn bị lực lượng:

+ Ngày 19/5/1941, Mặt trận Việt Minh được thành lập.

+ Mặt trận Việt Minh đã thu hút đông đảo quần chúng nhân dân tham gia vào các hội Cứu quốc. 

+ Ngày 22/12/1944, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân được thành lập tại Cao Bằng.

- Kết quả của công cuộc chuẩn bị lực lượng : Ngay sau khi thành lập, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân đã đánh thắng hai trận liên tiếp tại Phay Khắt và Nà Ngần (Cao Bằng).

3. Diễn biến chính của cách mạng tháng Tám năm 1945 và sự ra đời của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa

- Diễn biến chính của Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945:

+ Ngày 14/8: Một số cấp bộ Đảng và tổ chức Việt Minh đã phát động nhân dân khởi nghĩa giành chính quyền.

+ Ngày 16/8: Võ Nguyên Giáp chỉ huy một đơn vị Giải phóng quân xuất phát từ Tân Trào tiến và giải phóng thị xã Thái Nguyên, mở đường tiến về Hà Nội.

+ Ngày 18/8: Nhân dân Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam giành được chính quyền ở tỉnh lị sớm nhất trong cả nước.

+ Ngày 19/8: Tại Hà Nội, quần chúng cách mạng có sự hỗ trợ của các đội tự vệ chiến đấu lần lượt chiếm Phủ Khâm sai, Sở Cảnh sát Trung ương, Trại Bảo an binh,... Đến tối, cuộc khởi nghĩa giành thắng lợi hoàn toàn.

+ Ngày 23/8: Tại Huế, hàng vạn nhân dân nội, ngoại thành thành phố Huế kéo về biểu tình thị uy, chiếm các công sở, giành chính quyền về tay nhân dân

+ Ngày 25/8: Tại Sài Gòn, tối 24 – 8, cuộc khởi nghĩa cơ bản giành thắng lợi. Ngày 25 – 8, mít tinh khổng lồ chào mừng thắng lợi của cuộc khởi nghĩa chính quyền cách mạng ra mắt nhân dân.

+ Ngày 28/8: Đồng Nai Thượng và Hà Tiên là 2 tỉnh cuối cùng giành được chính quyền.

- Sự nhạy bén, sáng suốt của Đảng Cộng sản Đông Dương và Tổng bộ Việt Minh trong lãnh đạo Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 thể hiện qua:

+ Chuẩn bị về chủ trương, đường lối cách mạng (1939 – 1941) 

+ Chuẩn bị về lực lượng chính trị với việc thành lập Mặt trận Việt Minh.

+ Chuẩn bị về lực lượng vũ trang và xây dựng căn cứ cách mạng

+ Nhạy bén nắm bắt thời cơ: Ngay khi phát xít Nhật nổ súng lật đổ thực dân Pháp ở Đông Dương Tổng Bí thư Trường Chinh chủ trì đã nhận định tình hình và dự đoán hai tình huống có thể diễn ra và tạo nên một thời cơ “vàng” để nhân dân ta đứng dậy giành chính quyền

- Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời:

+ Ngày 25/8/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng với Trung ương Đảng và Uỷ ban Dân tộc giải phóng Việt Nam từ Tân Trào về đến Hà Nội. Hồ Chí Minh soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập.

+ Ngày 2/9, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), trước hàng vạn nhân dân Thủ đô và các vùng lân cận, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời đọc Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.

4. Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của cách mạng tháng Tám năm 1945

- Nguyên nhân thắng lợi:

+ Dân tộc ta vốn có truyền thống yêu nước nồng nàn, luôn kiên cường, bất khuất, kiên quyết đấu tranh vì độc lập, tự do

+ Đảng Cộng sản Đông Dương với đường lối đúng đắn, sáng tạo đã lãnh đạo nhân dân tiến hành cuộc cách mạng và giành thắng lợi hoàn toàn.

+ Mặt trận Việt Minh linh hoạt, sáng tạo trong chỉ đạo khởi nghĩa, chớp thời cơ phát động quần chúng nổi dậy giành chính quyền

+ Chiến thắng của Hồng quân Liên Xô và quân Đồng minh trong cuộc chiến tranh chống phát xít đã cổ vũ tinh thần, củng cố niềm tin và tạo thời cơ để nhân dân ta đứng lên tổng khởi nghĩa.

- Ý nghĩa lịch sử:

+ Là sự kiện lịch sử vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam, phá tan xiềng xích nô lệ của thực dân Pháp và quân phiệt Nhật Bản, chấm dứt sự tồn tại của chế độ quân chủ trên đất nước ta, mở ra một kỉ nguyên mới trong lịch sử dân tộc.

+ Cổ vũ mạnh mẽ tinh thần đấu tranh của các dân tộc thuộc địa và phụ thuộc trên thế giới, đặc biệt là nhân dân hai nước Cam-pu-chia và Lào

5. Bảng từ khóa cần nhớ Sử 9 bài 8 Cách mạng tháng Tám năm 1945