Tính chất hóa học của oxit bazơ?

Câu hỏi: Tính chất hóa học của oxit bazơ?

Trả lời: Oxit bazơ tác dụng với nước, oxit axit, axit .

Cùng Top lời giải đi tìm hiểu chi tiết về oxit bazo nhé.

I. Oxit bazơ

1. Khái niệm Oxit bazơ

- Thường là oxit của kim loại tương ứng với một bazo

Ví dụ: Na₂O tương ứng với bazo NaOH

Cu₂O tương ứng với bazo Cu(OH)₂

- Ngoài ra còn có:

Oxit lưỡng tính: Những oxit tác dụng với dung dịch bazơ và tác dụng với dung dịch axit tạo thành muối và nước. Ví dụ: Al₂O₃, ZnO…..

Oxit trung tính: Oxit trung tính là oxit không phản ứng với nước để tạo bazo hay axit, không phản ứng với bazo hay axit để tạo muối. Ví dụ: CO, NO...

2. Cách gọi tên Oxit bazơ

Tên oxit: Tên nguyên tố + oxit

Ví dụ: BaO: Bari oxit

NO: nito oxit

 - Nếu kim loại có nhiều hóa trị: Fe( II, III)...

Tên oxit: Tên kim loại ( kèm hóa trị) + oxit

Ví dụ: F₂O₃ - Sắt (III) oxit

FeO - Sắt (II) oxit

- Nếu phi kim có nhiều hòa trị: N (II, III, IV...)

Tên oxit:

Tên phi kim ( có tiền tố chỉ số nguyên tử phi kim) + oxit( có tiền tố chỉ nguyên tố oxit)

1: mono 2: đi

3: tri 4: tetra

5: penta

II. Tính chất hóa học của Oxit bazơ

a) Oxit bazo tác dụng với nước

- Một số oxit bazơ tác dụng với nước ở nhiệt độ  thường là : Na₂O; CaO; K₂O; BaO;... tạo ra bazơ tan (kiềm) tương ứng là: NaOH, Ca(OH)₂, KOH, Ba(OH)₂

Những Oxit Bazơ có thể tác dụng với nước ở nhiệt độ thường mà các em cần nhớ là:
- Oxit Bazơ thuộc kim loại nhóm IA: Na, K
- Oxit Bazơ thuộc kim loại nhóm IIA: Ba, Ca

- Oxit bazơ + H₂O → Bazơ

Na₂O + H₂O → 2NaOH

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

BaO + H₂O → Ba(OH)₂

b) Oxit bazo tác dụng với axit: Oxit Bazơ tác dụng với axit ở đây chúng tôi muốn nói nhiều đến Oxit Bazơ tác dụng với dung dịch axit ở điều kiện thường hoặc một số điều kiện phúc tạp hơn như cần thêm nhiệt độ hoặc chất xúc tác.

- Oxit bazơ tác dụng với axit tạo thành muối và nước.

- Oxit bazơ  + axit  → muối + nước

Ví dụ:

CuO + 2HCl → CuCl₂ + H₂O

CaO + 2HCl → CaCl₂ + H₂O

Na₂O + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + H₂O

c) Oxit bazo tác dụng với oxit axit

- Một số oxit bazơ (CaO, BaO, Na₂O, K₂O,...) tác dụng với oxit axit tạo thành muối.

 Oxit bazơ  + Oxit axit  → muối

     Một trong những hiện tượng được nhiều người biết đến đó chính là để một cục vôi sống ngoài trời sau một thời gian thấy cục vôi chuyển từ màu trắc sữa sang màu trắng ngà ngà và cho vào nước thì không thấy tan nữa.

Na₂O + CO₂ → Na₂CO₃

CaO + CO₂ → CaCO₃↓

BaO + CO₂ → BaCO₃↓

* Lưu ý: Oxit bazo tác dụng được với nước thì tác dụng với Oxit axit

Trong khi, còn tồn tại oxit lưỡng tính và oxit trung tính

Oxit lưỡng tính: là oxit rất có thể chức năng cùng với axit hoặc bazơ tạo thành muối cùng nước. Ví dụ: Al₂O₃,ZnOOxit trung tính: là oxit ko phản bội ứng với nước nhằm tạo nên bazơ hay axit tuy thế oxit này sẽ không phản ứng với bazơ tuyệt axit để chế tạo muối.Ví dụ: Cacbon monoxit, Nitơ monoxit,..

III. Các dạng bài tập về oxit bazơ

Dạng 1: Xác định công thức của oxit bazơ

- Bước 1: Đặt CTTQ: Gọi tên Công thức oxit ba zơ cần tìm dựa vào kim loại đề bài cho, hoặc đề bài chưa cho biết kim loại

- Bước 2: Tính toán các số mol liên quan.

- Bước 3: Viết PTHH

- Bước 4: Lập phương trình toán học dựa vào các ẩn số theo cách đặt.

Ví dụ: Cho 4,48g một oxit của kim loại hoá trị (II) tác dụng hết 7,84 g axit H₂SO₄. Xác định công thức của oxit trên.

Lời giải

Gọi của oxit cần tìm là: MO ( vì kim loại có hóa trị II)

n_H2SO4= 0,08 mol , n MO = 4,48/(M + 16)

MO + H₂SO₄ → MSO₄ + H₂O

Ta có theo phương trình: 1mol     1mol

Theo đề bài:       4,48/(M + 16)     0,08 mol

=> 4,48/(M + 16) = 0,08 => M = 40 (Ca)

Vậy oxit cần tìm là CaO

Dạng 2: Dạng toán oxit bazơ tác dung với dung dịch axit

Trường hợp 1: Oxit bazơ + dd H₂SO₄ loãng Muối sunfat + H₂O

VD: Na₂O + H₂SO₄ →Na₂SO₄ + H₂O

MgO + H₂SO₄ → MgSO₄ + H₂O

Fe₂O₃ + 3H₂SO₄ → Fe₂(SO₄)₃ + 3H₂O

Nhận xét:

Các phảng ứng hóa học trên có điểm giống nhau là: nH₂SO₄ = nH₂O

- Khi chuyển từ oxit thành muối sunfat, thì cứa 1 mol H₂SO₄ tham gia phản ứng thì khối lượng muối tăng:

 sinh ra hoặc 1 mol H₂SO₄ tham gia phản ứng . Từ đó có công thức:

m _{muối sunfat} = m_oxit + 80.nH₂SO₄

Ví dụ: Hòa tan hoàn toàn 2,81 gam hỗn hợp gồm Fe₂O₃, MgO, ZnO trong 500 ml H₂SO₄ 0,1 M (vừa đủ). Sau phản ứng, hỗn hợp muối sunfat khan thu được khi cô cạn dung dịch có khối lượng là

Lời giải

Cách 1:

Cần nhớ phản ứng cho oxit bazơ tác dụng với H₂SO₄ thì

Số mol H₂SO₄ = 0,5. 0,1 = 0,05 mol số mol H₂O = 0,05 mol

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có:

m_oxit + m_{axit sunfuric} = m_{muối sunfat} + m_nước

m_{muối sunfat} = (m_oxit + m_{axit sunfuric}) - m_nước

= (2,81 + 0,05.98) + (0,05.18) = 6,81 gam.

Cách 2:

Số mol H₂SO₄ = 0,5. 0,1 = 0,05 mol

Áp dụng công thức

ta có: m_{muối sunfat} = 2,81+0,05.80 = 6,81 g.

Trường hợp 2: Oxit bazơ + dd HCl Muối clorua + H₂O

VD:

Na₂O + HCl → NaCl + H₂O

MgO + 2HCl→ MgCl₂ + H₂O

Fe₂O₃ + 6HCl → 2FeCl₃ + 3H₂O

Nhận xét:

Các phảng ứng hóa học trên có điểm giống nhau là:

nHCl = 2nH₂O và nH₂O = n [O] trong oxit

Khi chuyển từ oxit thành muối clorua, thì cứ 1 mol H₂O sinh ra thì khối lượng muối tăng:

Ví dụ: Hòa tan hoàn toàn 2,8 gam hỗn hợp gồm Fe₂O₃, MgO, CuO cần dùng 200 ml HCl 0,5M. Hỗn hợp muối clorua khan thu được khi cô cạn dd có khối lượng là:

Lời giải

Cách 1: Cần nhớ phản ứng cho oxit bazơ tác dụng với axit clohiđric thì:

hay nHCl = 0,2.0,5 = 0,1 mol

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có:

m_oxit + m_{axit clohiđric} = m_{muối clorua} + m_nước

m_{muối clorua} = (m_oxit + m_{axit clohiđric}) - m_nước

= (2,8 + 0,1.36,5) - 0,05.18 = 5,55 gam.

Cách 2: nHCl = 0,2.0,5 = 0,1 mol. Áp dụng công thức

m_{muối clorua} = m_oxit + 27,5.nHCl

= 2,8 + 27,5.0,1 = 5,55 gam.

IV. Giải bài tập về Oxit axit, Oxit bazo

Bài 1 trang 6 sgk hoá 9: Có những oxit sau: CaO, Fe₂O₃, SO₃. Oxit nào có thể tác dụng được với:

a) Nước.

b) Axit clohiđric.

c) Natri hiđroxit.

Viết các phương trình phản ứng.

* Lời giải bài 1 trang 6 sgk hoá 9:

a) Những oxit tác dụng với nước:

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

SO₃ + H₂O → H₂SO₄

b) Những oxit tác dụng với axit clohiđric:

CaO + 2HCl → CaCl₂ + H₂O

Fe₂O₃ + 6HCl → 2FeCl₃ + 3H₂O

c) Những oxit tác dụng với dung dịch natri hiđroxit:

SO₃ + NaOH → NaHSO₄

SO₃ + 2NaOH → Na₂SO₄ + H₂O.

Bài 2 trang 6 sgk hoá 9: Có những chất sau: H₂O, KOH, K₂O, CO₂. Hãy cho biết những cặp chất nào có thể tác dụng với nhau.

* Lời giải bài 2 trang 6 sgk hoá 9:

Những cặp chất tác dụng với nhau từng đôi một:

H₂O + CO₂ → H₂CO₃

H₂O + K₂O → 2KOH

2KOH + CO₂ → K₂CO₃ + H₂O

KOH + CO₂ → KHCO₃

K₂O + CO₂ → K₂CO₃

Bài 3 trang 6 sgk hoá 9: Từ những chất sau: Canxi oxit, lưu huỳnh đioxit, cacbon đioxit, lưu huỳnh trioxit, kẽm oxit, em hãy chọn một chất thích hợp điền vào các phản ứng:

a) Axit sunfuric + ... → kẽm sunfat + nước

b) Natri hiđroxit + ... → natri sunfat + nước

c) Nước + ... → axit sunfurơ

d) Nước + ... → canxi hiđroxit

e) Canxi oxit + ... → canxi cacbonat

Dùng các công thức hóa học để viết tất cả những phương trình phản ứng hóa học trên.

* Lời giải bài 3 trang 6 sgk hoá 9:

a) H₂SO₄ + ZnO → ZnSO₄ + H₂O

b) 2NaOH + SO₃ → Na₂SO₄ + H₂O

c) H₂O + SO₂ → H₂SO₃

d) H₂O + CaO → Ca(OH)₂

e) CaO + CO₂ → CaCO₃

Bài 4 trang 6 sgk hoá 9: Cho những oxit sau: CO₂, SO₂, Na₂O, CaO, CuO. Hãy chọn những chất đã cho tác dụng với:

a) nước để tạo thành axit.

b) nước để tạo thành dung dịch bazơ.

c) dung dịch axit để tạo thành muối và nước.

d) dung dịch bazơ để tạo thành muối và nước.

Viết các phương trình phản ứng hóa học trên.

* Lời giải bài 4 trang 6 sgk hoá 9:

a) CO₂, SO₂ tác dụng với nước tạo thành axit:

CO₂ + H₂O → H₂CO₃

SO₂ + H₂O → H₂SO₃

b) Na₂O, CaO tác dụng với nước tạo thành dung dịch bazơ:

Na₂O + H₂O → 2NaOH

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

c) Na₂O, CaO, CuO tác dụng với axit tạo thành muối và nước:

Na₂O + 2HCl → 2NaCl + H₂O

CaO + H₂SO₄ → CaSO₄ + H₂O

CuO + H₂SO₄ → CuSO₄ + H₂O

d) CO₂, SO₂ tác dụng với dung dịch bazơ tạo thành muối và nước:

CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

SO₂ + 2NaOH → Na₂SO₃ + H₂O

Bài 5 trang 6 sgk hoá 9: Có hỗn hợp khí CO₂ và O₂. Làm thế nào có thể thu được khí O₂ từ hỗn hợp trên? Trình bày cách làm và viết phương trình phản ứng hóa học.

* Lời giải bài 5 trang 6 sgk hoá 9:

Dẫn hỗn hợp khí CO₂ và O₂ đi qua bình đựng dung dịch kiềm (dư) (Ca(OH)₂, NaOH…) khí CO₂ bị giữ lại trong bình, do có phản ứng sau:

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃↓ + H₂O

Hoặc CO₂ + 2NaOH → Na₂CO₃ + H₂O

Bài 6 trang 6 sgk hoá 9: Cho 1,6g đồng (II) oxit tác dụng với 100g dung dịch axit sunfuric có nồng độ 20%.

a) Viết phương trình phản ứng hóa học.

b) Tính nồng độ phần trăm các chất có trong dung dịch sau khi phản ứng kết thúc.

* Lời giải bài 6 trang 6 sgk hoá 9:

- Theo bài ra, cho 1,6g đồng (II) oxit tác dụng với 100g dung dịch axit sunfuric nên ta có:

a) Phương trình hoá học của phản ứng:

CuO + H₂SO₄ → CuSO₄ + H₂O

b) Theo phương trình phản ứng trên thì lượng CuO tham gia phản ứng hết, H₂SO₄ còn dư.

- Nên khối lượng CuSO₄ tạo thành được tính theo số mol CuO:

nCuSO₄ = nCuO = 0,02 (mol) ⇒ mCuSO₄ = 0,02.160 = 3,2 (g).

- Khối lượng H₂SO₄ dư sau phản ứng là:

mH₂SO₄ = 20 - 98.0,02= 18,04 (g).

- Nồng độ phần trăm của các chất trong dung dịch sau phản ứng là: