Thế nào là tự thụ phấn? Ý nghĩa của tự thụ phấn

Mục tiêu của các sinh vật sống là sinh sản để duy trì nòi giống, lưu giữ hoặc phát triển biến thể di truyền. Trong đó, các loài thực vật thực hiện việc này thông qua thụ phấn chéo. Tức là, chuyển cơ quan sinh sản cái sang đực để bắt đầu thụ tinh. Một số ít loại cây có thể tự thụ phấn, vậy thế nào là tự thụ phấn? Cùng Toploigiai tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.

Thế nào là tự thụ phấn?

Quá trình phấn hoa cùng một cây rơi vào đầu nhụy hoặc noãn của chính hoa đó dẫn đến sự kết hợp của các giao tử đực và cái cùng nguồn gốc được gọi là tự thụ phấn. Một số loài thực vật tự thụ phấn bao gồm một số loài lan, hoa hướng dương, bồ công anh, gạo, lúa mì, v.v.

Tự thụ phấn là cơ chế sinh sản phổ biến ở nhiều loài thực vật, đặc biệt là các loài thực vật lưỡng tính (có cả giao tử đực và cái trong cùng một hoa). Tự thụ phấn có ưu điểm lớn là duy trì tính di truyền ổn định, không phụ thuộc vào các tác nhân thụ phấn bên ngoài đồng thời tiết kiệm phấn hoa. Nhưng hình thức tự thụ phấn này có nhược điểm là thiếu tính đa dạng di truyền, khả năng thích ứng không cao khi môi trường thay đổi và có nguy cơ suy thoái do nội phối.

Quá trình tự thụ phấn

Quá trình phấn hoa từ cùng một cây rơi vào đầu nhụy hoặc noãn của chính hoa đó, dẫn đến sự kết hợp giữa các giao tử đực và cái cùng nguồn gốc. Tự thụ phấn có thể xảy ra trong cùng một bông hoa (tự phối) hoặc giữa các bông hoa khác nhau trên cùng một cây (thụ phấn khác hoa cùng gốc). Tự thụ phấn là một cơ chế sinh sản phổ biến ở nhiều loài thực vật, đặc biệt là các loài lưỡng tính, có cả hai giới tính trong một hoa. 

+ Tự phối: là khi phấn hoa từ bao phấn của một bông hoa được chuyển tới đầu nhụy của cùng một bông hoa đó. Đây là trường hợp thường gặp ở các loài hoa không mở ra (thụ phấn ngậm) hoặc có nhị hoa di chuyển để tiếp xúc với đầu nhụy (ví dụ: một số loài lan).

+ Thụ phấn khác hoa cùng gốc: là khi phấn hoa từ bao phấn của một bông hoa được chuyển tới đầu nhụy của một bông hoa khác trên cùng một cây. Đây là trường hợp thường gặp ở các loài có nhiều bông hoa trên cùng một cành hoặc có các bông hoa nằm gần nhau (ví dụ: hoa hướng dương).

Ý nghĩa của tự thụ phấn

- Tự thụ phấn góp phần duy trì sự đa dạng sinh học và cân bằng sinh thái của các loài thực vật.

- Duy trì tính di truyền ổn định, quá trình thụ phấn không phụ thuộc vào các tác nhân thụ phấn bên ngoài, tiết kiệm phấn hoa.

- Đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn thức ăn cho động vật. Một số loài thực vật khi ra hoa thu hút các loài côn trùng như ong, bướm và ruồi để thụ phấn. Sau đó động vật này có thể trở thành nguồn thức ăn cho các loài khác trong chuỗi thức ăn.