Soạn bài Thu điếu lớp 8 trang 40, 41 Kết nối tri thức

Hướng dẫn Soạn bài Thu điếu lớp 8 trang 40, 41 Kết nối tri thức ngắn gọn, hay nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong bộ Sách mới Kết nối tri thức tập 1 Ngữ văn lớp 8 chi tiết. Hi vọng qua bài soạn trên các bạn đã nắm vững được nội dung bài học và chuẩn bị bài trước khi đến lớp tốt nhất. 

Soạn bài Thu điếu lớp 8 - Mẫu số 1

Câu 1. Chỉ ra đặc điểm về bố cục, niêm và luật bằng trắc của thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật được thể hiện trong bài thơ.

Trả lời:

- Bố cục: gồm đủ 4 phần: đề - thực - luận - kết, mỗi phần 2 câu.

- Niêm: có các cặp câu cùng thanh của chữ thứ 2: chiếc-biếc (T-T), vàng-mây (B-B), trúc-gối (T-T), thu-đâu (B-B).

- Luật bằng trắc: Luật bằng (căn cứ vào chữ thứ 2 của câu 1 là thanh bằng)

- Vần: eo

- Nhịp: 2/ 2/3 hoặc 4/3

- Đối: nắng xuống - trời lên.

Câu 2. Giải thích ý nghĩa của nhan đề bài thơ. Chỉ ra mối liên hệ giữa nhan đề và hai câu đề.

Trả lời:

- Nhan đề bài thơ là Thu điếu (mùa thu câu cá): nói về thú vui của thi sĩ khi đi câu cá vào mùa thu. Tác giả miêu tả thiên nhiên, cảnh vật để bộc lỗ tình yêu thầm kín về quê hương qua thú vui câu cá.

- Mối liên hệ giữa nhan đề và hai câu đề: Nhan đề Câu cá mùa thu và hai câu đề liên quan mật thiết tới chủ đề câu cá mùa thu của thi sĩ, qua đó cũng thể hiện hành vi của chính tác giả và những nỗi trăn trở trong thế giới nội tâm của ông.

Câu 3. Bức tranh thiên nhiên mùa thu được tái hiện ở những khoảng không gian nào? Nhận xét về trình tự miêu tả những khoảng không gian đó.

Trả lời:

- Bức tranh thiên nhiên mùa thu được tái hiện ở không gian tĩnh lặng, phảng phất buồn. Cảnh thu thật đẹp với "nước trong veo" - mặt nước yên ả, tĩnh lặng không chút gợn sóng. “Ngõ trúc” thì “quanh co” “khách vắng teo” không một bóng người. Các chuyển động của thiên nhiên ở đây rất nhẹ nhàng, rất khẽ đến mức không tạo ra một âm thanh nào. Đến câu thơ cuối, một tiếng động được được thi sĩ nhắc tới là “Cá đâu đớp động dưới chân bèo” tưởng chừng như là một tiếng động được phát ra giữa không gian tĩnh lặng. Nhưng hoàn toàn không, cá "đớp động” càng làm tăng sự yên lặng, tĩnh mịch của cảnh vật mùa thu => Một thủ pháp lấy động để nói tĩnh của thi sĩ.

- Nhận xét về trình tự miêu tả những khoảng không gian: Có thể thấy, xuyên suốt bài thơ là một khoảng không gian tĩnh lặng làm ta cảm nhận được nỗi cô quạnh, uẩn khúc trong tâm hồn nhà thơ. Chủ đề bài thơ là câu cá mùa thu, nhưng thực tế thi sĩ đâu để tâm vào việc câu cá. Tác giả mượn chuyện câu cá để thể hiện nỗi lòng của chính mình đó là nỗi lòng về thời thế của một nhà nho yêu nước như Nguyễn Khuyến. Ông có tấm lòng gắn bó tha thiết với thiên nhiên, với đất nước rất thầm kín và sâu sắc.

Câu 4. Phân tích các từ ngữ miêu tả màu sắc, âm thanh, chuyển động .. của các sự vật từ đó hãy khái quát những nét đẹp điển hình của mùa thu vùng nông thôn đồng bằng Bắc Bộ được tái hiện trong bài thơ.

Trả lời:

- Cảnh sắc mùa thu xen lẫn trong cảnh tình. Hồ nước (trong veo) tưởng như nhìn thấy đáy, sóng dập dờn, xanh biếc soi được cả màu cây, màu trời. Trời trong xanh ngắt có rất ít mây. Mặt ao phẳng lặng, lạnh lẽo, sóng gợn lăn tăn (gợn tí), gió khẽ lay đưa lá vàng, khách vắng teo, cá đớp dưới ao nghe mơ hồ như không thấy tiếng.

- Cảnh vật hiện lên nổi bật là đặc trưng của đồng bằng Bắc Bộ, ở xứ đồng chiêm trũng. Các chi tiết được miêu tả trong bài với cái nhìn giàu tính hiện thực, gợi cảm xúc ưu tư, sâu lắng về quê hương.

- Dưới ngòi bút trữ tình tài hoa của tác giả, các sự vật được nhắc tới đều có mối quan hệ mất thiết, tương xứng với nhau: Ao thu nhỏ - thuyền cậu bé, gió nhẹ - sóng gợn tí, trời xanh - nước trong, khách vắng teo - người ngồi câu trầm ngâm yên lặng. Nổi bật là màu xanh ngọc của nước, màu xanh của tre trúc hòa cùng với màu xanh biếc của trời.

- Tác phẩm sử dụng biện pháp tu từ “láy” vừa nhằm làm tăng nhạc tính, vừa mô phỏng dáng vẻ, động thái của sự vật, khiến cho sự vật được độc giả cảm nhận một cách sống động. Bên cạnh đó, từ láy trong tác phẩm thể hiện những biến đổi tài tình trong cảm xúc chủ quan của người viết: lạnh lẽo, lơ lửng, tẻo teo. “Lạnh lẽo” không hẳn nói về cái lạnh của nước mà còn nói về cảnh vật hẩm hiu cũng như tâm trạng u uẩn, đượm buồn của tác giả. Tẻo teo được hiểu là rất nhỏ (chiếc thuyền câu nhỏ), ở đây lại được dùng để miêu tả một đối tượng trong cái nhìn của nhà thơ đang được thu hẹp để vừa tầm mắt, vừa với nỗi suy tư củ nhà thơ. “Lơ lửng” gợi hình ảnh đám mây trôi hững hờ đọng lại giữ tầng trung của bầu trời, cũng gợi lên tâm trạng bâng khuẩn, mơ màng của tác giả.

Câu 5. Ở hai câu kết, hình ảnh con người hiện lên trong tư thế, trạng thái như thế nào? Qua đó, em cảm nhận được nỗi niềm tâm sự gì của tác giả?

Trả lời:

Ở hai câu kết, hình ảnh con người hiện lên trong tư thế, trạng thái êm đềm, sinh động:

Tựa gối buông cần lâu chẳng được

Cá đâu đớp động dưới chân bèo

Nhà thơ đã hòa mình vào với thiên nhiên để cảm nhận cảnh sắc mùa thu rất đẹp. Phải yêu thiên nhiên, yêu đất ước lắm thì nhà thơ mới họa lên được một bức tranh khung cảnh mùa thu sống động, trong trẻo và tươi sáng. Nét đẹp đó là đặc trưng của vùng đồng bằng Bắc Bộ. Tác giả đi câu cá nhưng thực tâm vẫn gợn sóng, gợi lên những suy tư, trăn trở về chuyện nước, chuyện dân, về nhân tình thế thái. Tác giả tuy đã lui về ở ẩn nhưng tấm lòng vẫn luôn hướng về cuộc đời, nối lòng vẫn nặng trĩu về thời thế của đất nước.

Câu 6. Nêu chủ đề của bài thơ. Chủ đề ấy giúp em hiểu thêm điều gì về tâm hồn tác giả?

Trả lời:

Chủ đề của bài thơ: Mượn việc miêu tả thú vui câu cá vào mùa thu, tác giả thiển hiện nỗi niềm hòa mình vào thiên nhiên, cảnh vật để bộc lộ những tâm tư thầm kín về quê hương, đất nước.

Chủ đề này giúp em hiểu được nỗi lo lắng, sầu tư về thời thế của tác giả kể cả khi đã chọn về ở ẩn, có cuộc sống thanh sao, chia xa sự đời.

Câu 7. Viết đoạn văn ( khoảng 7 - 9 câu) phân tích hai câu thơ khiến em có ấn tượng nhất trong bài thơ Thu điếu.

Trả lời:

Nguyễn Khuyến là nhà thơ lớn của nền văn học trung đại. Thơ ông vừa là thơ trữ tình, vừa là thơ trào phúng mang đậm dấu ấn cá nhân bởi cốt cách thanh cao, yêu nước. Bài thơ “Thu Điếu” nằm trong trùm ba bài thơ nổi tiếng cảu Nguyễn Khuyến, bài thơ miêu tả chân thực nét đẹp yên bình, tĩnh lặng của mùa thu nơi làng quê xưa. Cảnh vật trong bài thơ được nhìn nhận từ gần đến xa rồi lại từ cao trở về gần. Từ cái nhìn của một người ngồi chiếc thuyền ngắm ao, nhìn lên trời, nhìn vào ngõ vắng rồi trở ngược lại với ao thu. Nhà thơ quan sát không gian, cảnh sắc thật sinh động:

“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.”

Nguyễn Khuyến đã nêu bật những cảnh vật tiêu biểu cho mùa thu xứ Bắc(ao thu, gió thu, trời thu). Ao thu chỉ có mùa thu mới xuất hiện, Nguyễn Khuyến đã nhanh tay bắt tọn khoảnh khắc đó và thơ ca của mình. Tác giả miêu tả ao thu lạnh lẽo, tĩnh mịc, trong veo nhìn thấy tận đáy. Có lẽ vì tâm hồn Nguyễn Khuyến cũng bình dị, thân mật và chân thành với hồn quê, với cái nét đẹp gần gũi, thân quen của bờ ao. Không chỉ mặt đất mà mây trời cũng trở thành người bạn thân quen, tri kỉ của Nguyễn Khuyến. Tác giả miêu tả bầu trời thu xnah ngắt, những đám mây bồng bềnh, lở lửng. Điều đặc biệt ở đây là từ “xanh ngắt” trong thơ Nguyễn Khuyến chính là xanh trong, tinh khiết đến tuyết đối, không hề lẫn lộn. Từng đường nét của cảnh vật hiện lên uyển chuyển, mảnh mai, tinh tế: hợi gợn tí, khẽ đưa vào, mây lơ lửng, sóng ao gợn nhẹ, rặng trúc đung đưa thanh mảnh, dịu dàng.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Văn 8 Kết nối tri thức

-----------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn bài Thu điếu trong bộ SGK Kết nối tri thức theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Click vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!