Soạn Sinh 11 Bài 9: Hô hấp ở động vật

Hướng dẫn Soạn Sinh học 11 Chân trời sáng tạo Bài 9: Hô hấp ở động vật ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 9: Hô hấp ở động vật

Lý thuyết Sinh học 11 Chân trời sáng tạo Bài 9: Hô hấp ở động vật

Mở đầu trang 56 Sinh học 11: Tế bào hồng cầu trong máu có vai trò vận chuyển O2 từ phổi đến các tế bào và vận chuyển CO2 từ tế bào về phổi. Tại sao những người sống ở vùng núi cao có số lượng hồng cầu trong máu lại tăng lên so với khi sống ở vùng đồng bằng.

Trả lời:

Do không khí trên cao có áp lực thấp nên khả năng kết hợp của oxi với hemoglobin (Hb) thấp nên số lượng hồng cầu tăng để đảm bảo nhu cầu oxi cho hoạt động của con người.

Câu hỏi 1 trang 56 Sinh học 11: Tại sao ở động vật, quá trình trao đổi O₂ và CO₂ giữa cơ thể và môi trường luôn diễn ra?

Trả lời:

Ở động vật, quá trình trao đổi O₂ và CO₂ giữa cơ thể và môi trường luôn diễn ra để cung cấp oxy cho các tế bào tạo ATP cho hoạt động sống của tế bào cũng như cơ thể, đồng thời để thải cacbonic độc hại ra khỏi cơ thể.

Câu hỏi 2 trang 56 Sinh học 11: Quan sát Hình 9.1, hãy nêu mối liên hệ giữa các giai đoạn trong quá trình hô hấp

Trả lời:

- Thông khí ở phổi, duy trì nồng độ O₂ và CO₂ trong không khí phế nang ở mức thích hợp cho sự trao đổi khí ở phổi.

- Sự trao đổi khí ở phổi : giúp cho O₂ trong không khí phế nang khuếch tán vào trong máu và CO₂ theo chiều ngược lại, làm cho máu sau khi ra khỏi phổi về tim mang nhiều O₂ hơn và ít CO₂ hơn tạo điều kiện thuận lợi cho sự trao đổi khí ở tế bào.

- Sự trao đổi khí ở tế bào : giúp O₂ khuếch tán từ mao mạch máu vào nước mô rồi vào tế bào và CO₂ khuếch tán theo chiều ngược lại.

Câu hỏi 3 trang 57 Sinh học 11: Quan sát Hình 9.2, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở giun đất

Trả lời:

Quá trình trao đổi ở giun đất: bề mặt trao đổi khí là qua da và mang, oxi từ ngoài môi trường khuếch tán vào trong hệ thống mạch máu và khí CO2 từ khuếch tán từ máu ra ngoài môi trường. Bề mặt ẩm ướt: Bề mặt ẩm ướt rất cần thiết đối với việc hoà tan các chất khí, cho phép chúng đi qua một cách dễ dàng, Có nhiều mao mạch máu giúp các cơ quan trao đổi khí và nhanh chóng vận chuyển oxy hoà tan đi khắp cơ thể.

Luyện tập trang 57 Sinh học 11: Giải thích vì sao sau cơn mưa lớn giun đất thường chui lên khỏi mặt đất. 

Trả lời:

Sau cơn mưa lớn giun đất thường chui lên khỏi mặt đất vì giun đất cũng giống như những loài sinh vật khác là chúng hít thở bằng không khí. Mặc dù sống dưới đất nhưng ở đó cũng có một lượng không khí đủ để cho giun hít thở. Khi trời mưa, đất thấm nhiều ướt nước mưa khiến cho lượng không khí giảm đáng kể và giun không thể thở được nên chúng phải ngoi lên mặt đất để hít thở.

Câu hỏi 4 trang 57 Sinh học 11: Quan sát Hình 9.3, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở côn trùng

Trả lời:

Ở côn trùng: có hệ thống ống khí được cấu tạo từ những ống dẫn chứa không khí. Các ống phân nhánh nhỏ dần, các ống nhỏ tiếp xúc với tế bào của cơ thể. Hệ thống ống khí thông ra bên ngoài nhờ các lỗ thở.

Khí O₂ từ bên ngoài đi qua các lỗ thở vào ống khí lớn, đi theo các ống khí nhỏ dần và cuối cùng đi đến các tế bào nằm sâu bên trong cơ thể; còn khí CO₂ từ tế bào trong cơ thể đi qua ống khí nhỏ sang ống khí lớn dần và đi qua lỗ thở ra ngoài.

Câu hỏi 5 trang 58 Sinh học 11: Quan sát Hình 9.4, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở cá

Trả lời:

Trao đổi khí ở cá nhờ mang . Mang cá gồm các phiến mang, trên các phiến mang có hệ thống mao mạch. Máu chảy trong mao mạch theo hướng song song và ngược chiều với dòng nước, giúp cho cá lấy được khoảng 80% O2 trong nước. Oxi từ đòng nước chảy liên tục qua mang vào mao mạch ở mang theo vòng tuần hoàn đến các tế bào. Đồng thời CO2 do tế bào thải ra Theo vòng tuần hoàn đến mao mạch ở mang khuếch tán ra dòng nước chảy liên tục qua mang.

Câu hỏi 6 trang 58 Sinh học 11: Quan sát Hình 9.5, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở người.

Trả lời:

Nhờ hoạt động của lồng ngực với sự tham gia của các cơ hô hấp mà ta thực hiện được hít vào và thở ra, giúp cho không khí trong phổi thường xuyên được đổi mới.

- Trao đổi khí ở phổi gồm sự khuếch tán của O₂ từ không khí ở phế nang vào máu và của CO₂ từ máu vào không khí phế nang.

- Trao đổi khí ở tế bào gồm sự khuếch tán của O₂ từ máu vào tế bào của CO₂ từ tế bào vào máu

Câu hỏi 7 trang 59 Sinh học 11: Quan sát Hình 9.7, hãy trình bày hình thức trao đổi khí ở chim

Trả lời:                      

Chim trao đổi khí bằng phổi và hệ thống túi khí. Túi khí là các khoang rỗng chưa khí. Phổi cấu tạo bởi ống khí có mao mạch bao quanh, hệ thống ống khí thông với hệ thống túi khí. Chim hít vào và thở ra đều lấy được O2 nên có hiệu suất hô hấp cao.

Câu hỏi 8 trang 60 Sinh học 11: Hút thuốc lá có hại như thế nào đối với hệ hô hấp

Trả lời:

Trong khói thuốc lá có chứa 1 chất gọi là: Nicotine khi vào cơ thể sẽ gây nên các thay đổi cấu trúc của niêm mạc phế quản dẫn đến tăng sinh các tuyến phế quản, các tế bào tiết nhầy và làm tê liệt lớp lông rung trong khí quản. Do đó ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ hô hấp.

Khí CO trong khói thuốc chiếm chỗ của Oxi trong máu (hồng cầu) làm giảm hiệu quả hô hấp, nặng hơn có thể dẫn đến tử vong.

Trong khói thuốc lá có nito oxit gây nên viêm xương khớp niêm mạc, cản trở trao đổi khí có thể gây chết ở liều cao.

Luyện tập trang 60 Sinh học 11: Nêu ý nghĩa của việc xử phạt người hút thuốc lá nơi công cộng và cấm trẻ em dưới 16 tuổi hút thuốc lá

Trả lời:

- Trong khói thuốc lá có chứa chất Nicotine khi chất này đi vào cơ thể sẽ gây nên các thay đổi cấu trúc của niêm mạc phế quản dẫn đến tăng sinh các tuyến phế quản, các tế bào tiết nhầy và làm tê liệt lớp lông rung trong khí quản. Do đó ảnh hưởng trực tiếp nghiêm trọng đến hệ hô hấp.

- Khi hút thuốc nhiều lâu dần các chất độc tích tụ, phá hủy dần các tế bào trong cơ thể, gây nên những bệnh nguy hiểm không chỉ cho bản thân mà cả những người xung quanh, đặc biệt là đối với phụ nữ mang thai và trẻ em. 

- Không chỉ người hút thuốc lá mà những người sống chung với người hút thuốc, khói thuốc hít qua phổi ngấm vào máu, tích luỹ lâu ngày trở thành điều kiện và nguyên nhân gây nên các bệnh tim mạch, viêm nhiễm đường hô hấp gây tổn thương trong lòng mạch máu. 

→ Vì vậy việc xử phạt người hút thuốc lá nơi công cộng và cấm trẻ em dưới 16 tuổi hút thuốc lá là rất cần thiết và cần thực hiện triệt để hơn.

Vận dụng 1 trang 61 Sinh học 11: Hãy tìm hiểu một số bệnh về đường hô hấp. Trong đó trình bày rõ nguyên nhân, triệu chứng, hậu quả và những biện pháp phòng tránh bệnh.

Trả lời:

Bệnh về đường hô hấp	Nguyên nhân	Triệu chứng	Hậu quả	Biện pháp phòng tránh
Cúm	- Tác nhân trực tiếp là virus cúm - influenza virus.  - Nguyên nhân bị cúm còn có thể đến từ việc lây nhiễm từ người đang bị bệnh.	- Sốt, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, sổ mũi, đau họng và ho, các triệu chứng ho thường nặng và kéo dài. - Một số triệu chứng kèm theo có thể xảy ra như: buồn nôn, nôn, tiêu chảy, nhất là ở trẻ em.	- Đây là khởi nguồn của viêm tai giữa, viêm xoang, viêm đường tiết niệu… - Cúm gây biến chứng nguy hiểm cho đường hô hấp như: viêm phổi, suy hô hấp,…	- Giữ vệ sinh cá nhân, che miệng khi hắt hơi;  rửa tay thường xuyên với xà phòng; vệ sinh mũi, họng bằng dung dịch vệ sinh mũi, họng chuyên dụng hoặc nước muối loãng. - Ăn uống đủ chất để nâng cao thể trạng. - Tiêm vắc xin cúm mùa
Viêm xoang	Do lớp niêm mạc lót trong lòng các xoang bị vi khuẩn, virus tấn công hoặc do dị ứng dẫn đến phù nề, sưng viêm, tích tụ dịch mủ và chất nhầy.	Sốt, đau nhức tại vị trí bị xoang viêm, chảy dịch mũi, họng; nghẹt mũi, điếc mũi,...	Nếu viêm xoang cấp tính không điều trị kịp thời và phòng ngừa tốt có thể gây viêm xoang mạn tính và ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống của người mắc bệnh	- Vệ sinh răng miệng sạch sẽ, vệ sinh mũi, họng hàng ngày bằng dung dịch vệ sinh mũi, họng chuyên dụng hoặc nước muối loãng. - Hạn chế dùng tay chạm lên mặt, miệng, mũi,... - Không hút thuốc lá, tránh xa khói thuốc lá để bảo vệ hệ hô hấp.

 

Vận dụng 2 trang 61 Sinh học 11: Giải thích vì sao trong quá trình nuôi cá, tôm ở mật độ cao người ta thường dùng quạt nước. 

Trả lời:

Sử dụng quạt nước giúp: Tạo dòng chảy và cung cấp oxy cho ao nuôi, từ đó tăng cường hoạt động của tôm, giúp tôm tiêu hóa và hấp thụ thức ăn tốt hơn.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Sinh 11 Chân trời sáng tạo

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Sinh học 11 Chân trời sáng tạo Bài 9: Hô hấp ở động vật trang 56, 61 trong bộ SGK Chân trời sáng tạo theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!