[Sách mới] Lý thuyết Công nghệ 10 Bài 14 Cánh diều: Bệnh hại cây trồng

Tóm tắt Lý thuyết Công nghệ 10 Bài 14 Cánh diều: Bệnh hại cây trồng theo chương trình Sách mới ngắn gọn nhất. Tổng hợp lý thuyết Công nghệ 10 trọn bộ chi tiết, đầy đủ.

Bài 14: Bệnh hại cây trồng - Công nghệ 10 Cánh diều

>>> Tham khảo: Soạn Công nghệ 10 Bài 14: Bệnh hại cây trồng - Cánh diều

1. Khái niệm bệnh hại cây trồng

1.1. Định nghĩa

Bệnh hại cây trồng là trạng thái không bình thường của cây về chức năng sinh lí, cấu tạo và hình thái do tác động của điều kiện ngoại cảnh không phù hợp hoặc sinh vật gây ra, làm giảm năng suất và phẩm chất của cây trồng.

1.2. Nguyên nhân gây bệnh

* Do sinh vật gây hại

- Gồm: nấm, vi khuẩn, vi rút, tuyến trùng

- Đặc điểm:

+ Bệnh có tính lây lan

+ Nguồn bệnh trên cây, trong đất và kí chủ khác trên đồng ruộng

+ Truyền bệnh thông qua vật trung gian

* Do điều kiện ngoại cảnh bất lợi:

- Các yếu tố ngoại cảnh bất lợi của môi trường : nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, ngập ủng, khô hạn, thiếu hoặc thừa dinh dưỡng, chất độc, khí độc,... gây ra bệnh cây bị bệnh sinh lí cho cây trồng. 

- Đặc điểm: bệnh không có tính lây lan; không có nguồn bệnh tích luỹ trên đồng ruộng, là điều kiện thuận lợi cho các bệnh do sinh vật phát sinh, phát triển, gây hại.

1.3. Triệu trứng của cây bị bệnh

- Những biểu hiện về hình thái bên ngoài của bộ phận cây bị bệnh có thể quan sát được gọi là triệu chứng.

- Gồm:

+ Vết đốm

+ Biến máu

+ Biến dạng cây

+ Héo rũ toàn cây hoặc héo bộ phận

+ Thối hỏng hoặc khô cứng củ, rễ, thân…

+ U, bướu, chảy mủ, lở, loét trên các bộ phận cây

1.4. Đặc điểm phát sinh, phát triển của bệnh do sinh vật

Quá trình xâm nhiễm của sinh vật gây bệnh cho cây trồng trải qua các giai đoạn: xâm nhập, ủ bệnh, phát triển bệnh. Sự phát sinh, phát triển của bệnh do sinh vật chỉ có thể xảy ra khi có đầy đủ 3 điều kiện cơ bản sau:

- Có vi sinh vật gây bệnh đạt số lượng nhất định

- Có cây kí chủ đang ở giai đoạn mẫn cảm bệnh

- Có điều kiện ngoại cảnh phù hợp cho sinh vật gây bệnh phát triển

2. Một số bệnh hại cây trồng thường gặp

2.1. Bệnh đạo ôn hại lúa

- Nguyên nhân: Do nấm Pyricularia oryzae gây ra

- Triệu trứng: Trên lá ban đầu vết bệnh nhỏ, sau lớn dần có hình thoi, ở giữa hoại tủ và khô xám. Khi nặng, lan ra làm toàn bộ lá bị “cháy”.

- Điều kiện phát sinh, phát triển:

+ Bệnh nặng khi thời tiết mát, độ ẩm cao, ít nắng, …

+ Gieo sạ dày

+ Bón thừa đạm

- Biện pháp phòng trừ: Phòng trừ tổng hợp

2.2. Bệnh xoăn vàng lá cà chua

- Nguyên nhân: Bệnh do virus xoăn vàng lá TYLCV (Tomato yellow leaf curl virus) gây ra.

- Triệu trứng: lá bị xoăn, xuất hiện đầu tiên từ lá ngọn; lá bị đốm vàng; thân thấp lùn, phinh to.

- Điều kiện phát sinh, phát triển bệnh: nóng, ẩm

- Biện pháp phòng trừ:

+ Dùng giống kháng vi rút TYLCV

+ Nhổ cây bệnh tiêu hủy

+ Luân canh nghiêm ngặt

+ Vệ sinh đồng ruộng

+ Trừ cỏ dại

+ Trừ sinh vật trung gian truyền bệnh

2.3. Bệnh vàng lá gân xanh hại cam

- Nguyên nhân: 

+ Bệnh vàng lá gân xanh (bệnh greening) do vi khuẩn Liberobacter asiaticum sống trong mạch dẫn của cây,

+ Làm tắc nghẽn quá trình vận chuyển dinh dưỡng, làm cây sinh trưởng, phát triển kém.

+ Bệnh lây truyền qua rầy chổng cánh và mắt ghép.

- Triệu chứng: phiến lá hẹp màu vàng, lá thẳng đứng, khoảng cách các lá ngắn, quả nhỏ, hạt nép.

- Điều kiện phát sinh, phát triển bệnh: mùa mưa, thời tiết ấm và ẩm, rầy chổng cánh phát triển mạnh.

- Biện pháp phòng trừ:

+ Trồng cây sạch bệnh, mật độ hợp lí; tỉa cành, tạo tán thông thoáng;

+ Cắt bỏ các cành bị bệnh nặng đem tiêu huỷ; bón phân hợp lí; trồng xen ổi với cam để xua đuổi rầy chổng cánh;

+ Diệt trừ sinh vật trung gian truyền bệnh là rầy chổng cánh; sử dụng thuốc kháng sinh tetracyclin để chữa bệnh.

2.4. Bệnh do tuyến trùng hại rễ cây hồ tiêu

- Nguyên nhân: Tuyến trùng làm rễ nghẽn mạch, giảm khả năng hấp thụ nước và chất dinh dưỡng. Đồng thời, tuyến trùng gây vết thương tạo điều kiện cho nấm bệnh, vi rút, vi khuẩn gây bệnh.

- Triệu chứng: sinh trưởng kém, cằn cỗi; rễ kém phát triển; lá vàng, cây héo.

- Biện pháp phòng trừ:

+ Đảo mương thoát nước để hạn chế tuyến trùng lây lan; tăng cường bón vôi, bón phân hữu cơ hoai mục; tránh làm tổn thương rễ;

+ Dùng cây có tính kháng tuyến trùng như: lá cây cúc vạn thọ, hạt cây thầu dầu, hạt cây củ đậu, rễ cây ruốc cá,... ù gốc dễ diệt tuyến trùng;

+ Dùng thuốc hoá học đặc trị trở tuyến trùng

>>> Xem trọn bộ: Tóm tắt lý thuyết Công nghệ 10 ngắn gọn Cánh diều

-----------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Tóm tắt Lý thuyết Công nghệ 10 Bài 14: Bệnh hại cây trồng trong bộ SGK Cánh diều theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Toploigiai đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!