Trả lời câu hỏi Hóa 10 Bài 5 Chân trời sáng tạo sgk trang 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42

Hướng dẫn Sách mới CTST Soạn Hóa 10 Bài 5: Cấu tạo bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học ngắn gọn nhất bám sát nội dung SGK Hóa học 10 trang 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42 bộ Chân trời sáng tạo theo chương trình sách mới. Hi vọng, qua bài viết này các em học sinh có thể nắm vững nội dung bài và hiểu bài tốt hơn.

Bài 5: Cấu tạo bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học trang 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42 SGK Hóa 10 Chân trời sáng tạo

>>> Xem thêm: Tóm tắt Lý thuyết Hóa 10 Bài 5 ngắn nhất Chân trời sáng tạo

Mở đầu

Trả lời câu hỏi trang 35 SGK Hóa học 10

Cách đây hàng nghìn năm, người ta chỉ biết đến một số nguyên tố như đồng (copper), bạc (silver) và vàng (gold). Mãi đến năm 1700, cũng chỉ mới có 13 nguyên tố được xác định. Khi đó, các nhà hóa học nghi ngờ rằng vẫn còn nhiều nguyên tố bí ẩn khác chưa được khám phá. Bằng việc sử dụng các phương pháp khoa học hiện đại, chỉ trong một thập kỉ (1765 – 1775) đã có thêm 5 nguyên tố hóa học được xác định. Trong đó, có 3 khí không màu là hydrogen, nitrogen và oxygen. Tính đến năm 2016, tổng cộng đã có 118 nguyên tố hóa học được xác định trên bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học. Trong bảng tuần hoàn, các nguyên tố được sắp xếp theo nguyên tắc nào và có mối liên hệ như thế nào với cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố đó?

Lời giải:

Trong bảng tuần hoàn, các nguyên tố được sắp xếp theo nguyên tắc:

- Các nguyên tố được xếp theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân nguyên tử.

- Các nguyên tố có cùng số lớp electron trong nguyên tử và cấu hình electron tương tự nhau được xếp cùng một chu kì.

- Các nguyên tố mà nguyên tử có cấu hình electron tương tự nhau được xếp cùng một nhóm.

⇒ Biết cấu hình electron nguyên tử có thể xác định được vị trí nguyên tố trong bảng tuần hoàn và ngược lại.

1. Lịch sử phát minh định luật tuần hoàn và bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học

Thảo luận

Trả lời câu hỏi trang 36 SGK Hóa học 10

Câu 1: Quan sát hình 5.1, hãy mô tả bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học của Mendeleev. Nhận xét về cách sắp xếp các nguyên tố hóa học theo chiều từ trên xuống dưới trong cùng một cột.

Lời giải:

Các nguyên tố được sắp xếp vào các hàng và các cột theo chiều tăng dần khối lượng nguyên tử, bắt đầu ở hàng mới.

Câu 2: Quan sát hai nguyên tố Te và I trong Hình 5.1, em nhận thấy điều gì khác thường?

Lời giải:

Nguyên tố Te có nguyên tử khối = 128 nhưng lại đứng trước nguyên tố I có nguyên tử khối = 127

Câu 3: Hãy cho biết các dấu chấm hỏi trong bảng tuần hoàn ở hình 5.1 có hàm ý gì?

Lời giải:

Các dấu chấm hỏi trong bảng tuần hoàn ở hình 5.1 (cụ thể 10 dấu chấm hỏi) là các dự đoán của Mendeleev về các nguyên tố mới (gồm 10 nguyên tố). Trong đó có 3 nguyên tố (sau này chính là Sc; Ga và Ge) được ông miêu tả khá tỉ mỉ về tính chất vật lí của đơn chất và một số hợp chất của chúng, 7 nguyên tố còn lại do vị trí của chúng trong bảng tuần hoàn không thuận lợi cho việc tiên đoán, nên ông mới chỉ ước lượng được khối lượng nguyên tử của chúng.

Câu 4: Quan sát hình 5.2, hãy cho biết 3 nguyên tố Sc, Ga và Ge nằm ở vị trí nào trong bảng tuần hoàn của Mendeleev (Hình 5.1)

Lời giải:

Vì theo Hình 5.1, các nguyên tố được sắp xếp theo chiều tăng dần của khối lượng nguyên tử. Mà nguyên tử khối của Sc < Ga < Ge nên

- Sc ở vị trí có nguyên tử khối = 45

- Ga ở vị trí có nguyên tử khối = 68

- Ge ở vị trí có nguyên tử khối = 70

2. Bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học

Thảo luận

Trả lời câu hỏi trang 38 SGK Hóa học 10

Câu 5: Quan sát hình 5.3, em hãy nêu các thông tin có trong ô nguyên tố aluminium.

Lời giải:

Các thông tin có trong ô nguyên tố aluminium:

- Số hiệu nguyên tử

- Nguyên tử khối trung bình

- Độ âm điện

- Kí hiệu hóa học

- Tên nguyên tố

- Cấu hình electron

- Số oxi hóa

Trả lời câu hỏi trang 38 SGK Hóa học 10

Luyện tập: Quan sát Hình 5.3, cho biết số electron lớp ngoài cùng, số proton của nguyên tử aluminium

Lời giải:

Dựa vào cấu hình electron xác định nguyên tử aluminium có 3 electron lớp ngoài cùng.

Dựa vào số hiệu nguyên tử (Z) = 13, xác định nguyên tử aluminium có 13 electron.

Trả lời câu hỏi trang 38 SGK Hóa học 10

Câu 6: Quan sát hình 5.4, hãy nhận xét về số lớp electron trong nguyên tử của các nguyên tố cùng chu kì

Lời giải:

- Các nguyên tố thuộc chu kì 2 đều có 2 lớp electron

- Các nguyên tố thuộc chu kì 3 đều có 3 lớp electron

Trả lời câu hỏi trang 38 SGK Hóa học 10

Luyện tập: Dựa vào cấu hình electron, em hãy cho biết nguyên tố có số hiệu nguyên tử là 20 thuộc chu kì nào trong bảng tuần hoàn.

Lời giải:

Cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố có Z = 20 là: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶4s²

⇒ Số thứ tự chu kì = số lớp electron = 4.

Câu 7: Quan sát hình 5.2, nhận xét đặc điểm cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố trong cùng một nhóm A.

Lời giải:

Các nguyên tố trong cùng một nhóm A có số electron lớp ngoài cùng bằng nhau.

Câu 8: Quan sát nhóm VIIIB trong bảng tuần hoàn, cho viết nhóm này có đặc điểm gì khác biệt so với các nhóm còn lại.

Lời giải:

Các nguyên tố trong nhóm VIIIB trong bảng tuần hoàn có cấu hình electron không tương tự nhau như các nhóm khác

Trả lời câu hỏi trang 39 SGK Hóa học 10

Câu 9: Quan sát Hình 5.5, nhận xét mỗi quan hệ giữa số electron hóa trị của nguyên tử với số thứ tự nhóm của nguyên tố nhóm A.

Lời giải:

- Số electron hóa trị của nguyên tử = số thứ tự nhóm của nguyên tố nhóm A

Ví dụ:

+ Nhóm IA, các nguyên tố đều có 1 electron hóa trị

+ Nhóm IIIA, các nguyên tố đều có 3 electron hóa trị

+ Nhóm VIIIA (trừ He) các nguyên tố đều có 8 electron hóa trị

Câu 10: Quan sát hình 5.2, dựa vào cấu hình electron nguyên tử, hãy nhận xét mối quan hệ giữa số electron hóa trị của nguyên tử các nguyên tố với số thứ tự nhóm của nguyên tố nhóm B. Nêu rõ các trường hợp đặc biệt.

Lời giải:

Các nguyên tố nhóm B: Số thứ tự của nhóm bằng tổng số electron thuộc hai phân lớp (n -1)d và ns. Nếu tổng số electron trên hai  phân lớp này của nguyên tử là 8, 9, 10 thì nguyên tố đó thuộc nhóm VIIIB; là 11 thì thuộc nhóm IB; là 12 thì thuộc nhóm IIB.

Câu 11: Dựa vào cấu hình electron, cho biết nguyên tố có số hiệu nguyên tử là 6, 8, 18, 20 thuộc khối nguyên tố nào trong bảng tuần hoàn. Chúng là kim loại, phi kim hay khí hiếm.

Lời giải:

- Nguyên tố có Z = 6: 1s²2s²2p² => Khối nguyên tố p, có 4 electron ở lớp ngoài cùng => Phi kim

- Nguyên tố có Z = 8: 1s²2s²2p⁴ => Khối nguyên tố p, có 6 electron ở lớp ngoài cùng => Phi kim

- Nguyên tố có Z = 18: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶ => Khối nguyên tố p, có 8 electron ở lớp ngoài cùng => Khí hiếm

- Nguyên tố có Z = 20: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶4s² => Khối nguyên tố s, có 2 electron ở lớp ngoài cùng => Kim loại

Trả lời câu hỏi trang 39 SGK Hóa học 10

Luyện tập: Nitrogen là thành phần dinh dưỡng cần thiết cho sự sinh trưởng, phát triển và sinh sản của thực vật. Biết nitrogen có số hiệu nguyên tử là 7.

a) Viết cấu hình electron của nitrogen

b) Nitrogen là nguyên tố s, p, d hay f?

c) Nitrogen là kim loại, phi kim hay khí hiếm?

Lời giải:

a) Cấu hình electron của nitrogen: 1s²2s²2p³ hay [He] 2s²2p³.

b) Nitrogen thuộc nhóm VA ⇒ nitrogen là nguyên tố p.

Hoặc dựa vào cấu hình electron lớp ngoài cùng có dạng ns2npa xác định.

c) Nitrogen có 5 electron lớp ngoài cùng ⇒ là phi kim.

Trả lời câu hỏi trang 40 SGK Hóa học 10

Câu 12: Quan sát hình 5.2, nhận xét chiều tăng điện tích hạt nhân nguyên tử các nguyên tố trong chu kì và nhóm.

Lời giải:

Các nguyên tố được xếp theo chiều tăng điện tích hạt nhân nguyên tử các nguyên tố trong chu kì và nhóm

Trả lời câu hỏi trang 40 SGK Hóa học 10

Vận dụng: Silicon là một nguyên tố phổ biến và có nhiều ứng dụng trong cuộc sống. Silicon siêu tinh khiết là chất bán dẫn, được dùng trong kĩ thuật vô tuyến và điện tử. Ngoài ra, nguyên tố này còn được sử dụng để chế tạo pin mặt trời nhằm mục đích chuyển đổi năng lượng ánh sáng thành năng lượng điện để cung cấp cho các thiết bị trên tàu vũ trụ. Xác định vị trí của nguyên tố silicon (Z = 14) trong bảng tuần hoàn.

Lời giải:

- Nguyên tố silicon có Z = 14: 1s²2s²2p⁶3s²3p²

=> Nguyên tố silicon nằm ở ô số 14, có 3 lớp electron nên thuộc chu kì 3 và 4 electron ở lớp ngoài cùng nên thuộc nhóm IVA

Bài tập

Trả lời câu hỏi trang 42 SGK Hóa học 10

Bài 1: Viết cấu hình electron và xác định vị trí của các nguyên tố sau trong bảng tuần hoàn. Cho biết chúng thuộc khối nguyên tố nào (s, p, d, f) và chúng là kim loại, phi kim hay khí hiếm:

a) Neon tạo ra ánh sáng màu đỏ khi sử dụng trong các ống phóng điện chân không, được sử dụng rộng rãi trong các biển quảng cáo. Cho biết Ne có số hiệu nguyên tử là 10.

b) Magnesium được sử dụng để làm cho hợp kim bền nhẹ, đặc biệt được sử dụng cho ngành công nghiệp hàng không. Cho biết Mg có số hiệu nguyên tử là 12.

Lời giải:

a) Cấu hình electron Ne (Z = 10): 1s²2s²2p⁶

+ Ne thuộc khối nguyên tố p;

+ Ne có 8 electron lớp ngoài cùng ⇒ là khí hiếm.

b) Cấu hình electron của Mg (Z = 12): 1s²2s²2p⁶3s² hay [Ne]3s².

+ Mg thuộc khối nguyên tố s;

+ Mg có 2 electron lớp ngoài cùng ⇒ là kim loại.

Bài 2: Dãy nào gồm các nguyên tố có tính chất hóa học tương tự nhau? Vì sao?

a) Oxygen (Z = 8), nitrogen (Z = 7), carbon (Z = 6).

b) Lithium (Z = 3), sodium (Z = 11), potassium (Z = 19).

c) Helium (Z = 2), neon (Z = 10), argon (Z = 18).

Lời giải:

Dãy gồm các nguyên tố có tính chất hóa học tương tự nhau là:

b, Lithium (Z=3), sodium (Z=11), potassium (Z=19)

c. Helium (Z=2), neon ( Z= 10), argon (Z= 18)

Bài 3: Viết cấu hình electron nguyên tử của các nguyên tố sau:

a) Nguyên tố thuộc chu kì 4, nhóm IIA

b) Nguyên tố khí hiếm thuộc chu kì 3

Lời giải:

a)

- Nguyên tố chu kì 4 => Có 4 lớp electron

- Nguyên tố nhóm IIA => Có 2 elecrton ở lớp ngoài cùng

=> 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶4s²

b)

- Nguyên tố chu kì 3 => Có 3 lớp electron

- Nguyên tố khí hiếm => Nhóm VIIIA => Có 8 electron ở lớp ngoài cùng

=> 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶

>>> Xem toàn bộ: Soạn Hóa 10 Chân trời sáng tạo

-----------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Soạn Hóa 10 Bài 5: Cấu tạo bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học trong bộ SGK Chân trời sáng tạo theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Toploigiai đã có đầy đủ các bài soạn cho các môn học trong các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!