Phân tích vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật của bài thơ Buổi gặt chiều của Anh Thơ

Anh Thơ là một trong những thi sĩ tiêu biểu của phong trào thơ Mới. Hãy cùng tham khảo bài viết Phân tích vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật của bài thơ "Buổi gặt chiều" của Anh Thơ để thấy được bức tranh làng quê yên bình cùng tình yêu quê hương của tác giả nhé!

Dàn ý Phân tích vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật của bài thơ Buổi gặt chiều của Anh Thơ.

Mở bài: 

• Giới thiệu tác giả Anh Thơ (vị trí văn học, phong cách sáng tác,…)
• Giới thiệu tác phẩm “Buổi gặt chiều” (hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ, khái quát chung về giá trị nội dung và nghệ thuật,…)

Thân bài: 

• Khổ thơ thứ nhất: Bức tranh thiên nhiên làng quê yên bình, hài hòa giữa màu sắc và âm thanh, tràn đầy sức sống. 

- “Mặt trời lặn, mây còn tươi ráng đỏ/ Cò từng đàn bay trắng cánh đồng xa”: màu đỏ của đám mây thì màu trắng của đàn cò càng tô điểm nét thơ mộng cho bức tranh…

- Tiếng sáo diều,  giọng hát:  m thanh gần gũi, bình dị của làng quê Việt Nam.

=> Sự hài hoà giữa màu sắc, âm thanh của bức tranh, thể hiện sự tinh tế, nhạy cảm của tác giả.

• Khổ thơ thứ 2: Sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên.

- “Trong đồng lúa tươi vàng bông rủ chín/ Những trai tơ từng bọn gặt vui cười”: Không khí lao động hăng say, báo hiệu một mùa màng bội thu.

- Những ông cụ già ngồi đầu bờ cũng ung dung, thong thả hút thuốc → Sự yên bình, nên thơ của bức tranh quê…

• Khổ 3: Miền quê thanh bình với đàn trâu bò thung thăng gặm cỏ. 

- Hình ảnh những đứa trẻ thả diều: “chỏm đầu phơ phất gió” vừa gợi sự yêu mến của tác giả đối với đám trẻ thả diều, vừa gợi sự tinh nghịch, dễ thương của chúng.

- Đàn trâu, bò ung dung nằm bên vệ cỏ trong ngọn gió mát hiu hiu → càng gợi sự thanh bình, yên ả của bức tranh quê.

• Nghệ thuật: Hình ảnh thơ bình dị, quen thuộc, gần gũi với đồng quê Việt Nam, sử dụng nhiều tính từ chỉ màu sắc làm tăng giá trị biểu cảm của bài thơ, giọng thơ tha thiết, nhẹ nhàng thể hiện tình cảm yêu mến, gắn bó của tác giả với quê hương, các biện pháp nghệ thuật: nhân hóa, liệt kê,…

Kết bài: Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật tác phẩm.

Bài mẫu Phân tích vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật của bài thơ Buổi gặt chiều của Anh Thơ.

Anh Thơ là một trong những thi sĩ tiêu biểu của phong trào thơ Mới. Bà quan niệm rằng: “Thơ phải ngắn gọn, không nên rườm rà, phải nói ít viết ít mà người đọc lại hiểu nhiều. Thơ hay phải là những gì tinh túy, vĩnh cửu nhất từ tâm hồn con người. Người làm thơ cũng đừng cầu kỳ câu chữ quá mà khiến cho người đọc khi đọc rồi cứ phải suy luận”. Điều này được thể hiện rất rõ trong các tác phẩm của bà. Thơ Anh Thơ thiên về tả cảnh bình dị quen thuộc: bờ tre, con đò, bến sống, với những nét vẽ chân thực, tinh tế thấm đượm một chút tình quê đằm thắm pha chút bâng khuâng buồn của thơ mới. Bài thơ “Buổi gặt chiều” là một trong những bài thơ tiêu biểu miêu tả bức tranh quê yên bình, gần gũi, thơ mộng. 

Trong những khoảng thời gian trong ngày, có thể nói hoàng hôn lúc mặt trời lặn là thời điểm khiến con người có nhiều suy tư, cảm xúc nhất. Có lẽ vì thế mà Anh Thơ đã chọn lúc “mặt trời lặn” để miêu tả cánh đồng làng quê yên bình. Màu tia nắng cuối ngày ngả đỏ xen kẽ qua những đám mây khiến những đám mây ấy như được nhuộm màu, cũng trở nên “tươi ráng đỏ”: 

Mặt trời lặn, mây còn tươi ráng đỏ,
Cò từng đàn bay trắng cánh đồng xa.
Tiếng diều sáo véo von cùng tiếng gió,
Hoà nhịp nhàng giọng ả hái dâu ca.

Trong bài thơ “Thiên Trường vãn vọng” của Trần Nhân Tông, ta cũng từng bắt gặp hình ảnh của đàn cò trắng, tiếng sáo cùng những đứa trẻ chăn trâu đang trở về nhà: 

Mục đồng địch lý ngưu quy tận
Bạch lộ song song phi hạ điền
(Mục đồng sáo vẳng trâu về hết 
Cò trắng từng đôi liệng xuống đồng)

Anh Thơ đã kế thừa và sáng tạo những hình ảnh ấy để làm bài thơ của bà vừa mang sắc thái cổ kính, vừa mang dấu ấn cá nhân, mới mẻ. Trong thời gian cuối ngày, bên cạnh màu đỏ của đám mây thì màu trắng của đàn cò càng tô điểm nét thơ mộng cho bức tranh. Từng đàn bay trắng khắp cánh đồng xa tạo cảm giác không gian không chỉ có chiều cao mà còn trải rộng cả chiều xa, không giới hạn. Không những thế, bức tranh ấy còn có cả âm thanh tiếng sáo vi vu trong gió hòa cùng giọng hát dâu ca, khiến người đọc như tận mắt chứng kiến, tai nghe những gì được miêu tả trong bài thơ. Phải là một người có tâm hồn tinh tế và yêu quê hương sâu sắc thì Anh Thơ mới sử dụng không chỉ thị giác mà còn cả thính giác để cảm nhận. Khung cảnh làng quê trong thơ bà không chỉ dừng lại ở màu sắc cổ xưa, trang trọng mà đã trở nên bình dị, thân thuộc, gần với cuộc sống lao động của nhân dân. 

Trong đồng lúa tươi vàng bông rủ chín,
Những trai tơ từng bọn gặt vui cười.
Cùng trong lúc ông già che nón kín,
Ngồi đầu bờ hút thuốc thổi từng hơi.

Không còn dừng lại ở cảnh vật, ở khổ thơ thứ hai đã có sự hoà hợp giữa con người và thiên nhiên, khiến cho bức tranh làng quê càng trở nên ấm áp, tràn đầy sức sống. Trong những cánh đồng lúa chín vàng, rủ xuống trĩu hạt, những chàng trai trẻ đang vui cười, rộn ràng gặt lúa. Không khí lao động thật vui tươi, hăng hái! Dường như sự mệt mỏi trong công việc đã bị xua tan trong niềm hân hoan, phấn khởi khi thu hoạch một mùa màng bội thu, năng suất. Những ông cụ già ngồi đầu bờ cũng ung dung, thong thả hút thuốc. Miền quê hiện lên thật yên bình, nên thơ, tạo cảm giác gần gũi, dễ chịu đến lạ kỳ. 

Trên đê trắng, chỏm đầu phơ phất gió,
Lũ cu con mê mải chạy theo diều.
Bỏ mặc cả trâu bò nằm vệ cỏ,
Mắt mơ màng trong gợn gió hiu hiu.

Không gian càng trở nên rộng lớn, đa chiều hơn khi tác giả di chuyển điểm nhìn lên bờ đê, nơi có những đàn trâu bò thung thăng gặm cỏ. Dưới ánh nắng, bờ đê như ánh màu trắng bạc, tô điểm thêm cho bức tranh đồng quê thêm màu sắc tươi đẹp. Cụm từ “chỏm đầu phơ phất gió” vừa gợi sự yêu mến của tác giả đối với đám trẻ thả diều, vừa gợi sự tinh nghịch, dễ thương của những đứa trẻ ấy. Chúng mải mê nô đùa đến mức bỏ quên cả đàn trâu mà mình chăn thả. Bên cạnh đó, đàn trâu, bò ung dung nằm bên vệ cỏ trong ngọn gió mát hiu hiu càng gợi sự thanh bình, yên ả của bức tranh quê. Hình ảnh những cánh diều trên bờ đê cùng đàn trâu không còn xa lạ gì với đồng quê Việt Nam, nó đã trở thành biểu tượng quen thuộc, đi sâu vào tâm thức của mỗi người con Việt. Thi sĩ đã đưa vào thơ mình những hình ảnh mang linh hồn quê hương, khiến bài thơ trở nên giản dị, gần gũi với mọi đọc giả. 

Như vậy bằng hình ảnh thơ bình dị, quen thuộc, sử dụng nhiều tính từ chỉ màu sắc làm tăng giá trị biểu cảm của bài thơ, giọng thơ tha thiết, nhẹ nhàng thể hiện tình cảm yêu mến, gắn bó của tác giả với quê hương, các biện pháp nghệ thuật: nhân hóa, liệt kê,…, bài thơ đã khắc họa bức tranh làng quê đầy màu sắc và sức sống. Qua đó tác giả cũng thể hiện tình yêu quê hương và những điều gần gũi, quen thuộc với nông thôn Việt Nam.