Phân tích đoạn trích truyện ngắn Bà ngồi góc nhà của Ma Văn Kháng

Truyện ngắn Bà ngồi góc nhà của Ma Văn Kháng với nội dung, tư tưởng hết sức nhân văn về nhân vật người bà ở tuổi đã cao. Xuyên suốt câu chuyện tác giả đã nêu lên những phẩm chất tốt đẹp của  bà như một sự hãnh diện tự hào. Cùng Toploigiai phân tích tác phẩm để thấy rõ hơn điều này nhé!

Dàn ý Phân tích đoạn trích truyện ngắn Bà ngồi góc nhà của Ma Văn Kháng

1. Mở bài

- Giới thiệu tác giả:

+ Nhà văn nổi bật của văn học hiện đại Việt Nam, đặc biệt là sau Đổi mới.

+ Viết nhiều tiểu thuyết, truyện ngắn, được nhiều giải thưởng về văn học.

+ Phong cách sáng tác: kết hợp giữa tính hiện thực và tính nhân văn, giữa triết lý và trữ tình; quan tâm đến vấn đề giá trị đạo đức giữa biến động lớn của thời cuộc.

- Giới thiệu tác phẩm:

+ Truyện ngắn giàu ý nghĩa nhân văn.

+ Tác phẩm là bài học về lòng biết ơn với những người trong gia đình.

2. Thân bài

2.1 Giá trị nội dung

* Nhân vật người bà

- Hình ảnh người bà: già yếu, nhỏ bé, cô đơn

+ “Đã tám mươi năm tuổi trời cho, bà ngoại già lắm rồi! Đi lại chẳng được, người xộ xệ, chân sưng khớp tấy đỏ liên miên,...”, “chỉ có thể ngồi được trong cái ghế độn rơm ở góc nhà”, “bà nhai nhóm nhém, hạt được, hạt rơi ra ngoài”

+ Chịu sự vô tâm, lạnh nhạt của những đứa cháu: bà nhắc nhở chúng => bà gây phiền toái cho chúng, lờ đi khi nghe bà nhắc nhở, cãi lại bà.

- Bà là người có phẩm chất tốt đẹp:

+ Yêu thương con cháu: 

• Bán của hồi môn để nuôi gia đình khi thời khó khăn.

• Lội mưa gió hơn cây số cõng cháu bị đau ruột thừa đi bệnh viện cấp cứu.

• Chăm sóc đứa cháu ốm đau vì bệnh ghẻ, hát ru cho nó trong những ngày nó kêu khóc vì bệnh.

• Thương đứa cháu cả đi bộ đội ở biên giới trời lạnh có quần áo ấm mặc không.

+ Giỏi việc nước, đảm việc nhà:

• Thời thanh niên, bà tham gia kháng chiến chống Mỹ=>yêu nước, dũng cảm.

• Làm công nhân dệt đến 55 tuổi mới nghỉ hưu =>chăm chỉ, chịu thương chịu khó

* Nhân vật người bố, người mẹ

- Họ là con người giàu lòng biết ơn, là người con hiếu thảo, là bậc cha mẹ mẫu mực, biết đúng sai, phải trái.

• Mẹ: chăm sóc cho bà, chuẩn bị đầy đủ bữa cơm cho bà. Giận dữ, bật khóc trước những hành vi sai lầm của những đứa con với bà. Đặc biệt, mẹ ghi nhớ tất cả những hi sinh, vất vả mà bà dành cho gia đình.

• Bố: luôn nhắc nhở con cái phải hành xử đúng mực với bà, ông giải quyết vấn đề bằng lời nói thay vì dùng bạo lực hay mắng chửi (để con học bài xong mới nói chuyện). Bố là người biết ơn thế hệ đi trước, những người có công với đất nước như bà.

2.3 Giá trị nghệ thuật

- Ngôi kể thứ ba, linh hoạt trong khắc họa nhân vật và triển khai các chi tiết trong truyện.

- Xây dựng nhân vật qua những từ ngữ, chi tiết có tính chọn lọc.

- Ngôn ngữ gần gũi, dễ hiểu.

3. Kết bài

- Khẳng định lại giá trị nội dung và nghệ thuật của tác giả.

- Nêu bài học rút ra từ tác phẩm

Phân tích đoạn trích truyện ngắn Bà ngồi góc nhà của Ma Văn Kháng

Ma Văn Kháng là một nhà văn nổi bật của văn học Việt Nam hiện đại, ông bắt đầu viết văn từ những năm 60 của thế thể XX. Sau Đổi mới, tên tuổi của nhà văn được biết đến nhiều hơn. Các sáng tác của Ma Văn Kháng đã giúp ông đạt được nhiều giải thưởng về văn học. Nhà văn viết nhiều tiểu thuyết và truyện ngắn, phần lớn lấy cảm hứng từ sử thi và đời tư thế sự. Văn chương của nhà văn là sự kết hợp giữa tính hiện thực và tính nhân văn, giữa triết lý và trữ tình; quan tâm đến vấn đề giá trị đạo đức giữa biến động lớn của thời cuộc. Bà ngồi góc nhà là một truyện ngắn giàu tính nhân văn của tác giả Ma Văn Kháng. Tác phẩm như một lời răn dạy chúng ta về lòng biết ơn với những người ông, người bà trong gia đình.

Ngay từ nhan đề của truyện ngắn, cụm từ “ngồi góc nhà” đã cho người đọc phần nào thấy được hoàn cảnh của người bà, người đọc cảm nhận được sự nhỏ bé, cô đơn, lẻ loi của nhân vật người bà. Người bà – nhân vật chính của tác phẩm, giống như những người ở độ tuổi gần đất xa trời cũng đang vật lộn với tuổi già của mình. Qua lời của người kể chuyện, hình ảnh của người bà hiện lên rõ nét với những ốm đau, bệnh tật của người già “Đã tám mươi năm tuổi trời cho, bà ngoại già lắm rồi! Đi lại chẳng được, người xộ xệ, chân sưng khớp tấy đỏ liên miên,...”, “chỉ có thể ngồi được trong cái ghế độn rơm ở góc nhà”, “bà nhai nhóm nhém, hạt được, hạt rơi ra ngoài”. Không chỉ phải chịu đựng cơ thể ốm yếu bởi tuổi già, trong bà còn có nỗi buồn của sự cô đơn, đặc biệt là sự vô tâm, lạnh nhạt của những đứa cháu trong gia đình dành cho bà. Chúng không hiểu được tình thương của bà, lời nhắc nhở chân thành của bà về thói hư tật xấu mong chúng trở nên tốt hơn của bà với những đứa cháu lại trở thành sự phiền hà. Chúng bỏ ngoài tai lời bà, đôi khi còn cãi lại bà. Khắc họa hình ảnh người bà và những đứa cháu, nhà văn đã nhìn ra một hiện thực khá đáng buồn, khoảng cách thế hệ khiến cho con người thiếu đi sự đồng cảm với nhau, ngay cả giữa những người thân trong gia đình, bên cạnh đó sự suy đồi giá trị đạo đức của lớp người trẻ.

Xây dựng nhân vật người bà, Ma Văn Kháng khắc họa hình ảnh một người phụ nữ có những phẩm chất tốt đẹp. Bà là một người phụ nữ giàu lòng yêu thương, luôn nghĩ cho con, cho cháu Người bà đã có “cả một cuộc đời rộng lớn mà họ đã dũng cảm đương đầu”. Trong cuộc đời rộng lớn ấy, dường như bà đã dành tất cả thời gian của mình để chăm lo con cái, cháu chắt. Bà là người nuôi cả gia đình khi thời đói kém bằng cách bán đi chiếc nhẫn của hồi môn của bà, là người cõng đứa cháu đau ruột thừa “lội trong mưa gió hơn cây số đến bệnh viện” cấp cứu, là người chăm sóc đứa cháu khi nó ốm đau vì sài đẹn, ghẻ lở. Một người bà dịu dàng, hiền hậu luôn muốn những đứa cháu trẻ người non dạ của mình nên người, luôn nhắc nhở chúng sống tốt dù chúng có hỗn láo với mình, vẫn thương yêu chúng và dù chúng sai nhưng bà cũng không muốn chúng bị mắng nhiếc. Ở tuổi già đầy ốm đau, ấy thế mà bà không nghĩ cho mình mà lo cho đứa cháu trai cả đi bộ đội ở biên giới lạnh lẽo có quần áo ấm mặc không, rồi những ngày trước khi mất, bà luôn nhắc đến sổ tiết kiệm và hai chỉ vàng, biết mình chẳng sống được bao lâu nhưng bà vẫn luôn yêu thương, lo nghĩ cho con cháu, luôn muốn chúng có cuộc sống tốt hơn với số tiền bà để lại.

Bà còn là một người người phụ nữ “giỏi việc nước, đảm việc nhà”, bà đã có “cả một thời thanh niên sôi nổi”. Bà đã từng là những cô gái thanh niên dũng cảm tham gia kháng chiến chống Mỹ, dũng cảm cầm súng bắn máy bay của địch. Công lao của những người thanh niên, chiến sĩ như bà phải được tất cả thế hệ sau khắc ghi vào tâm trí, không được quên. Như người bố trong câu chuyện, với những con người tốt đẹp như người bà, “hãy kính trọng và yêu quý họ”.

Bên cạnh người bà, nhân vật người bố và người mẹ trong tác phẩm cũng là những người có đứng tính tốt. Họ là những người con hiếu thảo và là những người cha mẹ mẫu mực. Bố mẹ là người luôn biết ơn người bà. Mẹ vẫn luôn chăm sóc bà chu đáo, vẫn lo đủ bữa ăn giấc ngủ cho bà, mẹ nhớ tất cả những hi sinh, vất vả mà bà dành cho gia đình. Trước những sự hỗn hào của những đứa con với bà, mẹ giận dữ, bật khóc kể tội chúng, kể ra những sai lầm của chúng với bà, kể hết những điều lớn lao mà bà đã dành cho gia đình. Còn bố, bố cũng rất yêu thương bà, bố cũng thường xuyên nhắc nhở chúng vì chúng hỗn láo với bà. Bố là một người cư xử mẫu mực, bố không dùng bạo lực để dạy dỗ những đứa con. Biết chuyện xảy ra trong bữa ăn, bố để những đứa con học xong rồi mới nói chuyện với chúng. Bố không mắng mỏ mà ôn tồn dạy chúng phải biết kính trọng và yêu quý những người có công với đất nước, có ơn với bản thân mình. Là những người ở giữa hai thế hệ, người bố, người mẹ đóng vai trò như sợi dây kết nối lớp người cũ (người bà) và lớp người trẻ (những đứa con), trong tác phẩm, bố mẹ đã hoàn thành nhiệm vụ của mình, đó là giúp những đứa con hiểu ra sai lầm của mình, dạy chúng phải biết yêu thương, quý trọng những con người tốt đẹp như bà của mình. Đứng thấy họ già mà coi thường, khinh rẻ bởi họ đã có cả một thời thanh xuân đầy huy hoàng, đầy cống hiến.

Tác phẩm được kể theo ngôi thứ ba khiến câu chuyện trở nên khách quan hơn, tránh được sự thiên vị trong miêu tả các nhân vật hay sự kiện trong câu chuyện. Điều này giúp cho câu chuyện trở nên đáng tin cậy và chính xác hơn. Ngôi kể thứ ba giúp tác giả tạo ra một thế giới trong câu chuyện một cách chân thực, độc lập với quan điểm hay cảm nhận của bất kỳ nhân vật nào trong câu chuyện. Điều này giúp cho người đọc dễ dàng hình dung ra các tình huống và sự kiện trong câu chuyện, từ đó tạo nên một trải nghiệm đọc tuyệt vời. Nhà văn khắc họa nhân vật tinh tế, qua những từ ngữ, chi tiết chọn lọc. Ngôn ngữ kể chuyện gần gũi, dễ hiểu. Những yếu tố nghệ thuật ấy đã giúp tác giả Ma Văn Kháng dễ dàng thể hiện tư tưởng của tác phẩm với độc giả. Truyện ngắn Bà ngồi góc nhà không chỉ là sự tôn trọng, yêu quý với những con người có phẩm chất tốt đẹp như người bà, người bố, người mẹ mà còn là lời cảnh tỉnh trước một thế hệ đang dần trở nên suy đồi đạo đức trước những cám dỗ của xã hội.

Truyện ngắn Bà ngồi góc nhà với nội dung, tư tưởng hết sức nhân văn, tác giả đã đem đến câu chuyện về những con người tốt đẹp, những con người đã có một cuộc đời rộng lớn mà họ dám đương đầu nhưng chính những con người ấy lại dễ bị lãng quên, bị khinh rẻ trong một xã hội xô bồ với đủ thói hư tật xấu. Đó cũng là một hiện thực đáng buồn mà tác giả nhìn thấy trong xã hội hiện đại. Qua tác phẩm, nhà văn nhắc nhở chúng ta phải biết yêu thương và kính trọng những người đã có công bảo vệ đất nước, xây dựng nền độc lập, có công ơn chăm sóc, nuôi dưỡng mình. Phải biết yêu thương những người thân trong gia đình.