logo

Phân tích, đánh giá bài thơ " Thuyền và Biển" của nhà thơ Xuân Quỳnh

Thuyền và biển là một bài thơ tiêu biểu của nhà thơ Xuân Quỳnh. Bài thơ đã gây được nhiều tiếng vang tới công chúng, nó được ghi chép lại trong rất nhiều cuốn sổ tay và truyền qua nhiều thế hệ. Chắc hẳn những người đã yêu, đang yêu và sẽ yêu khi thưởng thức bài thơ này sẽ vô cùng muốn cảm ơn nữ thi sĩ. Dưới đây là bài Phân tích bài thơ Thuyền và biển mời thầy cô và các bạn cùng thâm khảo


Dàn ý Phân tích bài thơ Thuyền và biển


Mẫu số 1

Lập dàn ý bài thơ “Thuyền và biển” của nhà thơ Xuân Quỳnh:

a. Mở bài

- Giới thiệu về tác phẩm. 

b. Thân bài

- Giới thiệu chung về tác giả Xuân Quỳnh

- Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm

- Phân tích bài thơ:

+ 6 câu đầu “ em sẽ kể...còn xa”: Mượn hình ảnh của thuyền và biển để thể hiện sự khăng khít, bền chặt và chung thủy của tình yêu. Nó không thể tách rời nhau dẫu có xa cách.

+ 4 câu tiếp “ những đêm... sóng vỗ”: Thuyền và biển như tình anh và em, đã phải lòng nhau nhưng khi đứng trước nhau vẫn còn đôi chút ngại ngùng.

+ 8 câu tiếp theo “ cũng có khi... về đâu”: tình em thì êm đềm, nhẹ nhàng và sâu lắng còn biển thì dữ dội, đôi khi rất hung hãn. Mặc dù vậy thông qua cử chỉ, hành động, ánh mắt đã hiểu lòng nhau như thế nào. Đem lại một cảm giác hãnh diện, tin tưởng khi ở bên nhau.

+ Những câu còn lại: khao khát được sống một lần trọn vẹn với tình yêu của nữa thi sĩ.  Không thể rời xa nhau dù chỉ trong một giây phút nào, luôn mong muốn được vĩnh viễn bên nhau.

c. Kết bài

- Nghệ thuật: sử dụng nhiều thủ pháp nghệ thuật: so sánh, nhân hóa, các phép điệp từ

+ Thể thơ 5 chữ, đặc sắc

+ Hình ảnh gợi hình, gợi cảm.

- Nội dung:  Mượn hình ảnh của tự nhiên để thể hiện nỗi niềm, khát khao được một tình yêu của nhà thơ và hứa sẽ sống hết mình với tình yêu ấy. Dù có ra sao vẫn không chia lìa xa nhau.

- Đánh giá: Những triết lí sâu sắc về tình yêu của nhà thơ


Mẫu số 2

I. Mở bài

- Giới thiệu sơ lược những hiểu biết của em về tác giả và bài thơ Thuyền và biển

II. Thân bài

- Tác giả Xuân Quỳnh (tiểu sử cuộc đời, sự nghiệp văn học, phong cách nghệ thuật,..)

- Tác phẩm

“Em sẽ kể anh nghe

Chuyện con thuyền và biển:

Từ ngày nào chẳng biết

Thuyền nghe lời biển khơi

Cánh hải âu, sóng biếc

Đưa thuyền đi muôn nơi”

=> Lời thủ thỉ tâm tình ngọt ngào mà người con gái đang chia sẻ, giãi bày tâm sự với chàng trai, qua đó gợi mở về một câu chuyện mộng mơ, lãng mạn.

“Lòng thuyền nhiều khát vọng

Và tình biển bao la

Thuyền đi hoài không mỏi

Biển vẫn xa… còn xa”

=> Lời khẳng định chắc nịch cho tình yêu bền vững giữa thuyền và biển.

“Cũng có khi vô cớ

Biển ào ạt xô thuyền

(Vì tình yêu muôn thuở

Có bao giờ đứng yên?)”

=> Những cảm xúc rất chân thật khi yêu, nó mãnh mẽ và ồ ạt vì vậy chẳng thể dự đoán được chính xác phương hướng. Khi đắm chình trong tình yêu con người ta chỉ nghe theo cảm xúc, mặc mình để tình yêu dẫn lối.

“Chỉ có thuyền mới hiểu

Biển mênh mông nhường nào

Chỉ có biển mới biết

Thuyền đi đâu về đâu”

=> Tâm trạng của những người đang yêu, đồng thời nhà thơ thể hiện khao khát về một hạnh phúc trọn vẹn.

- Tổng kết lại nội dung, nghệ thuật của tác phẩm.

III. Kết bài

Nêu cảm nhận của bản thân sau khi học xong tác phẩm Thuyền và biển.

Dàn ý Phân tích bài thơ Thuyền và biển

Phân tích, đánh giá bài thơ " Thuyền và Biển" của nhà thơ Xuân Quỳnh


Mẫu số 1

      Như Tolkien đã từng viết “Thế giới thực sự đầy hiểm họa, và tồn tại rất nhiều nơi tăm tối; nhưng vẫn có nhiều thứ đẹp đẽ, và dù tất cả các miền đất, tình yêu trộn lẫn với đâu khổ, tình yêu có lẽ vẫn sinh trưởng nhanh hơn” Thật vậy, làm sao có ai có thể sống mà không yêu, bởi vậy nên mỗi con người đều mong muốn, khao khát có được một tình yêu trọn vẹn. 

      Đúng như lời nhận định của nhạc sỹ Trịnh Công Sơn “Thơ Xuân Quỳnh là thơ của một cánh chuồn chuồn bay tìm chỗ nương thân trong nắng nôi giông bão của cuộc đời”. Bà viết về rất nhiều cỏ, hoa lá, thuyền...khi nói về những thứ nhỏ nhoi, dễ đi vào lãng quên ấy lại chính là Xuân Quỳnh đang viết về cuộc đời, số phận lênh đênh của chính mình. Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền văn học Việt Nam, bà luôn mang trong mình một tình yêu bất diệt. Khi đến với bài thơ “ Thuyền và biển” của Xuân Quỳnh ta càng cảm nhận được rõ những băn khoăn, khát khao, trăn trở... về tình yêu lý tưởng của nhà thơ. Bài thơ chính là kết quả của chiến đi thực tế lên vùng đất Thái Bình. Bà viết nên bài thơ với nỗi nhớ nhung, cùng với nhiều cung bậc cảm xúc.

      Câu chuyện tình yêu được kể lại qua sự mượn hình ảnh của thuyền và biển, nhằm thể hiện sự khăng khít, bền chặt, chung thủy của tình yêu. Ngay từ những câu đầu của bài thơ, một phần nào đó người đọc cũng hình dung ra được tình cảm chân thành, sâu sắc mà tác giả đã dành cho người bạn đời của mình. Tình yêu luôn đem đến cho ta sự ngọt ngào, hạnh phúc nhưng khi lìa xa nó lại khiến ta đau khổ, nỗi ở trong nồi buồn, luyến tiếc về tình yêu ấy:

Em sẽ kể anh nghe

Chuyện con thuyền và biển:

      Câu mở đầu tuy đơn giản, không cầu kì, mĩ từ nhưng lại chất chứa bên trong đó biết bao nhiêu là nỗi nhớ của nhà thơ.

Lòng thuyền nhiều khát vọng

Và tình biển bao la

Thuyền đi hoài không mỏi

Biển vẫn xa... còn xa

      Biển tình mênh mông, con thuyền thì căng buồm ra khơi nghe theo lời vẫy gọi của biển cả. Vì thuyền, biển sẵn sàng vỗ sóng “đưa thuyền đi muôn nơi” đi theo tiếng gọi thiêng liêng của tình yêu đó. Nếu thuyền có thật “nhiều khát vọng” thì biển cũng “bao la”. Thuyền thì đi hoài không đến, nhưng biển lại vẫn ở rất rất xa. Giống như thuyền hỏi thì biển đáp lại. Nó thể hiện một sự gắn bó không thể tách rời, luôn cùng nhau tồn tại lênh đênh trôi ra cuối dòng đại dương xa xăm kia. Chỉ có thuyền mới khơi được sóng dậy, và cũng chỉ có sóng mới đưa thuyền đi với những “khát  vọng” kia. Và cứ thế, cũng chẳng biết tự bao giờ thuyền và biển lại phải lòng nhau, nhưng vẫn còn ngại ngùng e thẹn, khi cạnh nhau. Khi đứng trước biển khơi, Xuân Quỳnh như hòa mình vào biển cả để thấu hiểu tâm tư của biển:

Những đêm trăng hiền từ

Biển như cô gái nhỏ bé

Thầm thì gửi tâm tư

Quanh mạn thuyền sóng vỗ

      Biển bao la, sóng nước mạnh mẽ lại được tác giả ví như “một cô gái bé nhỏ” xinh xắn, nhỏ nhắn, đáng yêu. Cô gái ấy nhờ sóng gửi ” tâm tư” của mình đến với thuyền đang ngoài đại dương xanh xanh kia. Tình em thì dịu nhẹ, êm đềm còn tình sóng thì lại hung bạo, dữ dội một cách bất ngờ:

Cũng có khi vô cớ

Biển ào ạt xô thuyền

(Vì tình yêu muôn thuở

Có bao giờ đứng yên?)

      Tình yêu và lòng người cũng giống nhau sẽ chẳng bao giờ chịu đứng yên mà tình yêu tự tìm đến với chính họ. Muốn có tình yêu, thì dĩ nhiên là phải kiếm tìm, phải tìm được tình yêu đem lại cho nhau bình yên, một tình yêu cả hai phải cố gắng vì nhau, vun đắp. Biển lúc ấy không khác gì hình ảnh của người con gái đang yêu. Tất cả diễn tả một mạch cảm xúc sâu sắc. Khi yêu con người thường để mặc mình cho tình yêu đưa lối, tình yêu là một thế giới đầy sắc màu và nhiều cung bậc cảm xúc rất khó để biểu đạt ra hết được vậy mà Xuân Quỳnh đã thành công trong việc miêu tả tình yêu ấy. Nhà thơ khéo léo khi không diễn tả tâm trạng kẻ ở người đi mà diễn tả chung tình trạng của những người đang yêu và đang được yêu. Tình yêu được định nghĩa bằng sự cảm thông, thống hiểu và hi sinh:

Chỉ có thuyền mới thấu hiểu

Biển mênh mông

Chỉ có biển mới biết

Thuyền đi đâu về đâu

      Xuân Diệu đã từng nói :” Làm sao sống mà không yêu không nhớ một kẻ nào”. Khi họ thực sự yêu nhau thì luôn đặt nhau tong tâm trí, là luôn hiểu được ý nghĩa của đối phương. Chỉ đơn giản là một cử chỉ, một lời nói, một cái nhìn đều mang một ý nghĩa đặc biệt mà chỉ có những người thực sự yêu nhau mới hiểu được. Nhà thơ đã rất khéo léo khi tách từ” hiểu biết” và sử dụng thêm biện pháp điệp từ để khẳng định chuyện này là của riêng giữa tình anh và em và không có thêm một người nào nữa. Đấy chính là sự hãnh diện, cảm thấy bản thân được trân trọng trong tình yêu. Tất cả tượng trưng cho một tình yêu bền chặt, không gì có thể tách rời được. Có lẽ chính vì vậy mà những vần thơ của bà luôn ngọt ngào, da diết và dào dạt cảm xúc. Ngày lúc ấy, trái tim Xuân Quỳnh lại khao khát một tình yêu lí tưởng, được yêu chân thành, và trọn vẹn trong từng giây phút: 

Những ngày không gặp nhau

Biển bạc đầu thương nhớ

Những ngày không gặp nhau

Lòng thuyền đau – rạn vỡ

Nếu từ giã thuyền rồi

Biển chỉ còn sóng gió

      Một lời khẳng định tựa như hơi thở, thiếu anh chẳng khác gì cá thiếu nước, giống như em cũng không thể thiếu được anh. Một tình yêu trọn vẹn thủy chung, chân thành và cao thượng. Chính vì vậy, mà thuyền và biển đã làm say lòng những người yêu thơ, nó đã làm xao xuyến biết bao trái tim của người nghệ sĩ. Sự xa cách tính từng ngày làm cho “kẻ đầu bạc thương nhớ” ngươi thì “rạn vỡ” tâm can. Đây chính là một tình yêu chân thành một tình yêu biết nhớ, biết thương, biết đau.  Bài thơ thực sự là một lời tự sự của tình yêu, đầy da diết và mãnh liệt, đã làm nổi bật được tình yêu chân thành của nhà thơ.

      Bằng tài năng của mìn nhà thơ đã sử dụng nhiều hình ảnh nhân hóa, so sánh, nhiều thủ pháp nghệ thuật giúp cho độc giả khi đọc bài thơ Thuyền và biển của nhà thơ Xuân Quỳnh sẽ cảm thấy đây như là hai người đang yêu nhau. Lúc đầu là sự theo đuổi của chàng trai rồi sau đó là tình yêu nồng cháy, cuồng nhiệt, sâu đậm giữa anh và em. Qua đây tác giả vẫn muốn nói tình yêu sẽ có ngọt bùi nhưng đôi lúc vẫn sẽ có đan xen chút đắng cay đó mới chính là dư vị của tình yêu. 

      Qua bài thơ ta cảm nhận được sự bình dị, gần gũi cũng như sự tinh tế về cái nhìn tình yêu đôi lứa. Tuy nhiên, ẩn sau đó chính là những triết lí sâu sắc được hình thành từ cuộc sống hàng ngày. Tình yêu trong Xuân Quỳnh vẫn mãi nồng nàn, thật say đắm, nhưng ẩn sâu bên trong là những bão tố, rạn nứt. Đối với thi sĩ luôn khao khát một tình yêu được bất tận như đại dương xanh bao la kia. Chị muốn vượt qua giới hạn của người phụ nữ, muốn trải lòng với mặt biển bao la, nơi tình yêu hạnh phúc của người phụ nữ với tâm hồn nhạy cảm, thổn thức.


Mẫu số 2

Thuyền và biển là một bài thơ tiêu biểu của nhà thơ Xuân Quỳnh. Bài thơ đã gây được nhiều tiếng vang tới công chúng, nó được ghi chép lại trong rất nhiều cuốn sổ tay và truyền qua nhiều thế hệ. Chắc hẳn những người đã yêu, đang yêu và sẽ yêu khi thưởng thức bài thơ này sẽ vô cùng muốn cảm ơn nữ thi sĩ.

“Em sẽ kể anh nghe

Chuyện con thuyền và biển:

Từ ngày nào chẳng biết

Thuyền nghe lời biển khơi

Cánh hải âu, sóng biếc

Đưa thuyền đi muôn nơi”

Những câu thơ đầu tựa như những lời thủ thỉ tâm tình ngọt ngào mà người con gái đang chia sẻ, giãi bày tâm sự với chàng trai, qua đó gợi mở về một câu chuyện mộng mơ, lãng mạn. Bài thơ bắt đầu với hai hình tượng là thuyền và biển. Đó là là hai hình tượng sóng đôi, có mỗi quan hệ gắn kết chặt ché với nhau, không thể tách rời, đồng thời mang trong mình một vẻ đẹp trữ tình mà mộc mạc, giản dị. Trong ca dao có câu:

“Thuyền ơi có nhớ bến chăng?

Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền!”

Hay Xuân Diệu, chính nữ thi sĩ cũng đã từng viết nên những vần thơ:

“Anh không xứng là biển xanh

Nhưng anh muốn em là bờ cát trắng

Bờ cát dài phẳng lặng

Soi ánh nắng pha lê...”

Qua đây càng chứng tỏ, thuyền và biển là hai hình ảnh quen thuộc, gần gũi trong những bài thơ, bài ca dao về tình yêu đôi lứa. Và rồi theo dòng cảm xúc, câu chuyện của tác giả dần được hé mở. Đó là câu chuyện về một tình yêu thủy chung “Từ ngày nào chẳng biết/Thuyền nghe lời biển khơi”. Câu thơ hiện lên như một lời thú nhận ngại ngùng, e thẹn, bẽn lẽn, nàng bày tỏ rằng mình đã phải lòng chàng từ lâu, nguyện đời này cùng anh xây nên hạnh phúc đôi ta. Chẳng biết em đã yêu anh từ lúc nào, em chỉ biết tình yêu đó là sự chân thật, chân thành và là vĩnh cửu. Quả là một câu chuyện tình yêu tràn ngập niềm hạnh phúc:

“Cánh hải âu, sóng biếc

Đưa thuyền đi muôn nơi”

Không khó để cảm nhận được, tiếng sóng lòng tràn ngập trong câu thơ trên, vỗ về trái tim nhỏ bé đang loạn nhịp của người còn gái, ta nghe thấy âm vang của biển cả bao la, dường như đang bảo vệ cho tình yêu của mình. Gợi cảm giác thật bình yên, êm ả, du dương như những xúc cảm ban đầu của tình yêu.

Phân tích bài thơ Thuyền và biển

Như vậy, cứ một câu thơ nói về biển thì lại được xen kẽ với một lời thơ viết về thuyền. Sự sóng đôi này đã ngầm khẳng định sự gắn bó mật thiết, khăng khít không thể tách rời của hai hình tượng. Quả thật, chỉ có thuyền mới có thể “xô sóng dậy” và chỉ có sóng mới “đẩy thuyền lên”. 

“Lòng thuyền nhiều khát vọng

Và tình biển bao la

Thuyền đi hoài không mỏi

Biển vẫn xa… còn xa”

Câu thơ như một lời khẳng định chắc nịch cho tình yêu bền vững giữa thuyền và biển, và hình ảnh sóng đôi càng giúp làm nổi bật ý nghĩa đó.

“Những đêm trăng hiền từ

Biển như cô gái nhỏ

Thầm thì gửi tâm tư

Quanh mạn thuyền sóng vỗ”

Theo lẽ thường, biển sẽ tượng trưng cho hình ảnh người con trai bởi sự dữ dội, mạnh mẽ của nó, song với Xuân Quỳnh, nữ thi sĩ lại có sự đảo ngược rất độc đáo và thú vị. Nhà thơ đã sử dụng biển để ẩn dụ cho hình ảnh người con gái, bởi qua đôi mắt của mình, bà thấy biển cũng có sự dịu dàng, êm ả, đặc biệt có sự rộng lớn, bao la như chính tình cảm của nhà thơ trong tình yêu.

“Cũng có khi vô cớ

Biển ào ạt xô thuyền

(Vì tình yêu muôn thuở

Có bao giờ đứng yên?)”

Đây là những cảm xúc rất chân thật khi yêu, nó mãnh mẽ và ồ ạt vì vậy chẳng thể dự đoán được chính xác phương hướng. Khi đắm chình trong tình yêu con người ta chỉ nghe theo cảm xúc, mặc mình để tình yêu dẫn lối.

Không phải ai cũng có thể miêu tả, hay viết nên những câu thơ về tình yêu, nhưng với Xuân Quỳnh, bà đã làm rất tốt công việc đó. Và vì vậy mà Xuân Quỳnh đã nói hộ nỗi lòng của biết bao đôi lứa. Nhà thơ đã biến hóa đầy sáng tạo và độc đáo cách nói của dân gian:

“Thuyền ơi có nhớ bến chăng?

Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền!”

Nhà thơ đan diễn tả rất rõ nét về tâm trạng chung của những người đang yêu:

“Chỉ có thuyền mới hiểu

Biển mênh mông nhường nào

Chỉ có biển mới biết

Thuyền đi đâu về đâu”

Người ta vẫn thường nói rằng khi yêu hai người rất có thể sẽ đoán được ý nghĩ của nhau, dường như họ vẫn truyền cho nhau những thông tin, tín hiệu, bức điện vô hình, giữa những người đang yêu dường như tồn tại một trường "điện từ" có lẽ vậy nên họ có "thần giao cách cảm”. Bằng kinh nghiệp và sự từng trải, Xuân Quỳnh đã khẳng định và diễn tả rất rõ nét điều này. 

Đọc tác phẩm Thuyền và biển của nữ thi sĩ Xuân Quỳnh, chắc hẳn độc giả sẽ cảm nhận được rõ nét những tâm sự, niềm khao khát hạnh phúc cùng, những lo âu và trăn trở trong chuyện tình yêu. Thuyền và Biển là hai hình tượng được hoài thai khi tác giả còn là một tâm hồn giàu ước mơ, nhiệt huyết say mê với vẻ đẹp của một tình yêu chân thành, trọn vẹn – một tình yêu mang đậm tính chất lý tưởng.

------------------------------

Trên đây, Toploigiai đã cung cấp cho các bạn bài dàn ý và bài văn mẫu Phân tích bài thơ Thuyền và biển. Hi vọng bài viết này sẽ giúp ích cho các bạn trong quá trình học tập. Chúc các bạn đạt kết quả tốt trong các kì thi sắp tới.

icon-date
Xuất bản : 17/02/2023 - Cập nhật : 02/08/2023