Phân tích bài Gương báu khuyên răn (học sinh giỏi)

“Gương báu khuyên răn” là bài thơ được trích từ chùm thơ Bảo kính cảnh giới của nhà thơ Nguyễn Trãi. Bài thơ là bức tranh mùa hè tươi tắn, rực rỡ mà không chói chang. Đọc bài thơ ta có thể cảm nhận được tư tưởng, tình cảm yêu đời, yêu thiên nhiên và ước vọng cao đẹp của nhà thơ. Để hiểu rõ hơn về bài thơ, chúng tôi đã mang đến cho các bạn bài văn mẫu Phân tích bài Gương báu khuyên răn, mời các bạn cùng tham khảo.

Dàn ý Phân tích bài Gương báu khuyên răn

Mở bài

Giới thiệu đôi nét về tác giả Nguyễn Trãi và nội dung chính của tác phẩm Gương báu khuyên răn.

Thân bài

* Trình bày bức tranh thiên nhiên trong bài thơ được Nguyễn Trãi lột tả vô cùng chân thực

- Từ những hình ảnh của thiên nhiên: hoa hòe, thạch lựu hiên, hồng liên trì như đã báo hiệu cho chúng ta biết rằng lại một mùa hè nữa đang bắt đầu.

- Tác giả Nguyễn Trãi đã sử dụng những động từ mạnh để diễn tả cho chúng ta biết được sức sống mãnh liệt của cảnh vật thiên nhiên như thế nào: đùn đùn, phun tiễn.

- Trong bài thơ này tác giả đã hòa mình vào thiên nhiên cũng như dùng mọi giác quan để cảm nhận được vẻ đẹp hiếm có ấy. Ông đã sử dụng thính giác của mình để cảm nhận được âm thanh rộn ràng của ngày hè, chẳng hạn như tiếng lao xao ngoài chợ cá, tiếng ve kêu dắng dỏi.

* Từ đó chúng ta làm sáng tỏ được vẻ đẹp tâm hồn của người thi sĩ

- Tác giả đã thể hiện tình yêu thiên nhiên của mình một cách vô cùng tỉ mỉ và tinh tế.

- Ông sử dụng hết những giác quan của bản thân để cảm nhận vẻ đẹp ấy

- Ngoài việc cảm nhận vẻ đẹp thiên nhiên ngày hè ông còn luôn lo nghĩ vì nước, vì dân. Ông mong muốn mình có chiếc đàn của vua Ngu Thuấn để cầu mong cho nhân dân có một cuộc sống ấm no.

* Nghệ thuật: Từ những lời thơ hết sức bình dị và giàu sức biểu cảm của ông đã cho chúng ta thấy được vẻ đẹp của ngày hè đẹp biết nhường nào. Ngoài ra Nguyễn Trãi còn sử dụng điển tích điển cố về cây đàn của vua Ngu Thuấn để thể hiện tình yêu quê hương đất nước và lòng thương dân của mình.

Kết bài

Tổng kết lại vấn đề.

>>> Tham khảo: Bài Gương báu khuyên răn SGK 10 trang 18, 19, 20 - Văn Cánh diều

Phân tích bài Gương báu khuyên răn

Đối với nhân dân Việt Nam thì Nguyễn Trãi chính là một bậc đại anh hùng của dân tộc, là danh nhân văn hóa thế giới được UNESSCO công nhận. Ông không chỉ cống hiến hết mình cho đất nước mà ông còn giúp cho nền văn học của nước nhà được rộng mở hơn. Trong những tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Trãi thì có bài thơ Gương báu khuyên răn được vô số độc giả đón nhận. Khi đọc bài thơ chúng ta sẽ thấy được sự yêu đời, yêu quê hương đất nước của Nguyễn Trãi. Ngoài ra bài thơ còn thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên ngày hè.

Mở đầu bài thơ chính là tâm thế của Nguyễn Trãi khi bước vào những ngày hè oi ả.

Rồi hóng mát thuở ngày trường

Ông hóng mát trong tâm thế rảnh rỗi ở nơi quê hương yên bình. Trong thời gian cáo quan về ở ẩn thì ông có nhiều thời gian rảnh rỗi để hóng mát hơn, tâm trạng của ông cũng được giải tỏa bớt những căng thẳng ở chốn quan trường. Và cũng từ đó mà ông cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên hùng vĩ.

Tiếp theo ông đã miêu tả cho chúng ta thấy được vẻ đẹp đặc trưng của những ngày hè ấy.

Hòe lục đùn đùn tán rợp giương
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương

Có thể thấy rằng mùa hè là mùa mà cây cối đua nhau sinh trưởng, phát triển. Tầng tầng, lớp lớp lá cây hòe đùn rợp tán cây. Thạch lựu hiên thì phun từng chùm hoa đỏ tô điểm thêm màu sắc cho ngày hè ấy. Ngoài ra tác giả Nguyễn Trãi còn điểm tô thêm vào cảnh ngày hè bằng hương thơm của hoa sen. Chắc hẳn đây là một bức tranh muôn màu muôn vẻ mà tác giả muốn gửi gắm đến chúng ta. Bức tranh này không chỉ mang mang màu sắc nhẹ nhàng mà nó còn mang màu sắc rực rỡ như sức sống mãnh liệt của các loài cây nơi đây vậy. Bên cạnh những loài cây có màu sắc tươi tắn, rực rỡ như hoa lựu thì vẫn có những loại cây mang màu sắc nhẹ nhàng hơn như hoa sen hồng, hoa hòe nở rợp tán cây. Hình ảnh tán cây hoa hòe xum xuê là đặc trưng cho sự thanh bình, phát đạt và sum họp. Tất cả những điều đó đã tạo nên một bức tranh thiên nhiên vô cùng hài hòa.

Không chỉ thưởng thức thiên nhiên bằng thị giác và khứu giác mà tác giả còn sử dụng thính giác để cảm nhận được hết vẻ đẹp của thiên nhiên ở nơi quê hương thanh bình.

Lao xao chợ cá làng ngư phủ
Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương

Mỗi mùa hè đến chúng ta sẽ được nghe thấy âm thanh lao xao của chợ cá làng ngư phủ và âm thanh của những chú ve kêu râm ran mỗi buổi trưa hè. Hình ảnh của những chợ cá giúp chúng ta liên tưởng đến cuộc sống ấm no của những người dân nơi thôn quê. Còn âm thanh của những chú ve đã trở thanh biểu tượng đặc trưng cho mùa hè. Mỗi mùa hè đến chúng ta sẽ được thưởng thức những bản hòa âm vô cùng cuốn hút và những âm thanh ấy đã trở thành một đặc trưng của mùa hè.

Ngoài việc cảm nhận vẻ đẹp thiên nhiên ngày hè ông còn luôn lo nghĩ vì nước, vì dân. Ông mong muốn mình có chiếc đàn của vua Ngu Thuấn để cầu mong cho nhân dân có một cuộc sống ấm no.

Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp đòi phương

Chúng ta đều biết rằng Nguyễn Trãi là một người trung với nước, hiếu với dân. Mặc dù ông đã cáo quan về ở ẩn nhưng không lúc nào ông ngừng lo lắng về vận mệnh của đất nước cũng như cuộc sống của những người dân hiền lành, chất phác. Ông đã mượn điển tích chiếc đàn của vua Ngu Thuấn để thể hiện tấm lòng của mình. Tương truyền rằng khi gảy chiếc đàn ấy thì cuộc sống của nhân dân sẽ được ấm no, hạnh phúc. 

Cùng những lời thơ hết sức giản dị và mộc mạc của Nguyễn Trãi đã cho chúng ta thấy được ông là một người đa tài thế nào. Không chỉ là một người thi sĩ yêu sự thanh bình của thiên nhiên mà ông còn là một người anh hùng ai ai cũng kính trọng. Tuy nhiên cuộc đời của ông lại gặp nhiều trắc trở. Nhưng không vì thế mà ông có suy nghĩ bi quan, ông luôn giữ trong mình những suy nghĩ hết sức lạc quan để cuộc sống luôn được vui vẻ, không vướng bụi trần.

Qua tác phẩm Gương báu khuyên răn của Nguyễn Trãi đã cho chúng ta thấy được vẻ đẹp hài hòa mà rực rỡ của thiên nhiên. Cùng với đó là tình thần yêu nước, lòng thương dân vô bờ bến của tác giả. Ông đã dành hết những tài năng mà mình có để cống hiến cho đất nước. Dù cho ông có cáo quan về ở ẩn thì tình yêu quê hương đất nước của ông cũng không bao giờ giảm bớt. Ông chính là một tấm gương mẫu cho chúng ta cùng noi theo và học tập để chúng ta cùng bảo vệ quê hương thanh bình của mình.

-----------------------------

Trên đây, Toploigiai đã mang đến cho các bạn mẫu Phân tích bài Gương báu khuyên răn. Hi vọng với bài văn mẫu này sẽ giúp các bạn học tập tốt hơn. Mời các bạn đến với câu hỏi tiếp theo.