Nội tâm nhân vật là gì? Cách miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự?

Nội dung trả lời câu hỏi Nội tâm nhân vật là gì? Cách miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự? ngắn gọn, hay nhất, giúp các bạn học tốt môn Văn.

Nội tâm nhân vật là gì?

- Nội tâm nhân vật nhằm chỉ toàn bộ những biểu hiện thuộc cuộc sống bên trong của nhân vật. Đó là những tâm trạng, những suy nghĩ, những phản ứng tâm lí… của nhân vật trước những cảnh ngộ, những tình huống mà nó gặp phải trong cuộc đời.

Nội tâm và độc thoại nội tâm

a. Nội tâm

- Nội có nghĩa là bên trong; còn tâm có nghĩa mặt tình cảm, suy nghĩ, ý chí của con người. Như vậy, có thể hiểu đơn giản nội tâm là tâm tư, tình cảm của con người; nó được xem là một phần tính cách của con người. 

- Những người sống nội tâm thường rất ít khi chia sẻ cảm xúc, tâm tư của mình với người khác. Và khi tiếp xúc, bạn luôn cảm thấy họ thật khó hiểu và có vẻ hơi khó để làm quen. 

b. Độc thoại nội tâm

- Độc thoại nội tâm là những lời nói độc thoại không cất lên thành tiếng, là lời nói mà nhân vật tự nói với chính mình. Thông qua độc thoại nội tâm, chúng ta có thể dễ dàng khám phá nội tâm nhân vật. Thủ pháp này được sử dụng rất phổ biến trong văn học. 

Ví dụ: Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lão cứ dàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu… (Làng – Kim Lân). 

Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

- Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựng nhân vật, làm cho nhân vật sinh động.

- Người ta có thể miêu tả nội tâm trực tiếp bằng cách diễn tả ý nghĩa, cảm xúc, tình cảm của nhân vật, cũng có thể miêu tả nội tâm gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt, cử chỉ, trang phục,… của nhân vật.

- Đặc tả nội tâm nhân vật là bằng các biện pháp nghệ thuật, tác giả khắc họa đậm nét nội tâm nhận vật một cách khác biệt, độc đáo, nổi bậc, đạt đến mức điển hình nhằm chuyển tải một thông điệp nghệ thuật nào đó.

- Tâm lí, tính cách của con người bao giờ cũng là đối tượng phản ánh của văn học. Lịch sử văn học dân tộc xét đến cùng là lịch sử tâm hồn của nhân dân. Nghệ thuật miêu tả tâm lí tức là nhà văn sử dụng các phương tiện, biện pháp nghệ thuật để tái hiện thế giới tâm lí phong phú, phức tạp của con người trong tác phẩm của mình.

- Nghệ thuật miêu tả tâm lí con người là thước đo tài năng người nghệ sĩ. Tài năng người nghệ sĩ là khả năng sáng tạo nghệ thuật, sơ sở để hình thành phong cách nhà văn. Nhận định trên đã thừa nhận chân lí trong sáng tác nghệ thuật: tài năng của người nghệ sĩ không phụ thuộc vào điều anh ta nói mà hãy xem anh  ta miêu tả tâm lí nhân vật ra sao? Người nghệ sĩ lớn bao giờ cũng là một bậc thầy trong việc miêu tả tâm lí.

- Trong quá trình phát triển của lịch sử văn học, việc thể hiện nhân vật qua nội tâm ngày càng có vai trò quan trọng. Trong văn học Việt Nam, so với các giai đoạn trước. Truyện Kiều của Nguyễn Du đã đạt được những thành tựu rực rỡ. Tác phẩm chứng tỏ Nguyễn Du có khả năng nắm bắt một cách tài tình những ý nghĩ, tình cảm sâu kín của nhân vật và diễn tả nó một cách sinh động.

Cách miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự?

- Miêu tả nội tâm là một yếu tố quan trọng trong văn bản tự sự, giúp độc giả hiểu rõ hơn về tâm trạng, suy nghĩ và cảm xúc của người viết. Để miêu tả nội tâm một cách hiệu quả, có một số phương pháp và kỹ thuật mà người viết có thể áp dụng.

- Sử dụng mô tả cảm quan: Người viết có thể sử dụng các chi tiết về giác quan như mùi hương, âm thanh, hình ảnh, vị giác và xúc giác để tạo ra một bầu không khí cụ thể và tạo cảm giác cho độc giả. Ví dụ, thay vì chỉ nói "Tôi đang buồn", bạn có thể miêu tả "Những đám mây xám kín đáo trên bầu trời, tiếng mưa nhẹ nhàng chạm vào cửa sổ, tạo ra một không gian ảm đạm và buồn bã trong tâm trạng của tôi."

- Sử dụng lời thoại và suy nghĩ của nhân vật: Cho phép nhân vật trong câu chuyện tự diễn đạt suy nghĩ và cảm xúc của mình thông qua lời thoại nội tâm hoặc suy nghĩ. Điều này giúp độc giả tiếp cận và hiểu sâu hơn về tâm trạng và suy nghĩ của nhân vật. Ví dụ, "Tôi nhìn cánh cửa đóng lại và trong lòng tôi bối rối, không biết liệu có nên đi qua hoặc quay đầu lại."

- Sử dụng các biểu hiện cơ thể: Miêu tả các biểu hiện cơ thể như cử chỉ, khuôn mặt, cử chỉ tay và bản thân của nhân vật để truyền tải tình trạng tâm lý của họ. Ví dụ, "Người mẹ nhìn con trẻ cười tít mắt, và một nụ cười nhẹ nhàng nở trên môi cô, đánh dấu sự hạnh phúc và hài lòng."

- Sử dụng ngôn ngữ hình ảnh và tu từ: Sử dụng các hình ảnh và phép tu từ để miêu tả nội tâm một cách tượng trưng và sức mạnh. Ví dụ, "Trái tim tôi như một hòn đá nặng nề, cảm giác chênh vênh và mệt mỏi trong ngực."

- Sử dụng câu chuyện và ví dụ: Thay vì trực tiếp miêu tả tâm trạng và suy nghĩ, người viết có thể sử dụng câu chuyện hoặc ví dụ để truyền tải thông điệp và ý nghĩa. Ví dụ, "Có một lần tôi đi lạc trong rừng sâu. Nỗi sợ hãi và cô đơn bao trùm tôi, và tôi nhận ra rằng cần phải tìm đường trở về để tìm lại niềm hy vọng và sự an lành."

- Khi miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự, quan trọng nhất là tạo ra sự kết nối giữa người viết và độc giả thông qua cảm xúc và trải nghiệm chung. Sử dụng các phương pháp trên sẽ giúp tăng tính sâu sắc và sự hiểu biết về nội tâm của người viết trong văn bản tự sự.

Ví dụ về miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

Ví dụ 1:

“...Tôi giật sững người. Chẳng hiểu sao tôi phải bám chặt lấy tay mẹ. Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ. Dưới mắt em tôi, tôi hoàn hảo đến thế kia ư? Tôi nhìn như thôi miên vào dòng chữ đề trên bức tranh: “Anh trai tôi”. Vậy mà dưới mắt tôi thì... - Con đã nhận ra con chưa? – Mẹ vẫn hồi hộp. Tôi không trả lời mẹ vì tôi muốn khóc quá. Bởi vì nếu nói được với mẹ, tôi sẽ nói rằng: “Không phải con đâu. Đấy là tâm hồn và lòng nhân hậu của em con đấy.”

(Bức tranh của em gái tôi - Tạ Duy Anh)

Ví dụ 2:

"Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít..."

(Lão Hạc - Nam Cao)

=> Tác giả Nam Cao khi miêu tả Lão Hạc tập trung vào những hành động cử chỉ của lão Hạc (co rúm, những vết nhăn xô lại, ép cho nc mắt chảy ra , đầu ngoẹo, miệng mếu, bật khóc) để làm nổi bật nên tâm trạng xót xa, ăn năn, hối hận của mình khi bán cậu Vàng. Lão giống như một đứa trẻ khi phải rời xa người mà mình yêu mến nhất.