"Chó ba khoanh mới nằm, người ba năm mới nói" nghĩa là gì?

Lời giải chuẩn nhất cho câu hỏi: “Chó ba khoanh mới nằm, người ba năm mới nói” nghĩa là gì?” và phần kiến thức mở rộng thú vị về hình tượng chó trong bài học nhân sinh do Top lời giải biên soạn là tài liệu hay dành cho các bạn học sinh và các thầy cô giáo tham khảo

“Chó ba khoanh mới nằm, người ba năm mới nói” nghĩa là gì?

Người xưa nói: “Chó ba quanh mới nằm, người ba năm mới nói” có nghĩa là một lời phát ra phải nghĩ cho thật chín chắn. Để nói thành lời gọn ghẽ, người ta phải học ba năm. Nhưng để học được sự im lặng, có khi họ phải mất cả một đời. Có những việc không cần giải thích, bởi càng giải thích thì sự việc càng sai, càng hiểu lầm. Rồi một ngày mỗi chúng ta cũng sẽ minh bạch được rằng: “Làm người sống thông minh không khó, khó là sống sao cho lương thiện”, vì lương thiện chính là một sự lựa chọn, mà đã là một sự lựa chọn thì phải hy sinh…

Kiến thức tham khảo về hình tượng chó trong bài học nhân sinh

1. Tập tính của loài chó với câu tục ngữ chó ba khoanh mới nằm, người ba năm mới nói

Từ sự quan sát về tập tính sinh hoạt của loài chó, nhân dân ta đúc kết thành những châm ngôn có giá trị triết lý cao về kinh nghiệm sống, phép tắc ứng xử trong giao tiếp, đánh giá con người… Qua đó, truyền tải nội dung giáo dục đạo đức, giúp mỗi cá nhân trong cộng đồng không ngừng tu dưỡng, hoàn thiện nhân cách; vươn tới chân, thiện, mỹ.

Một trong những yếu tố giao tiếp quan trọng bậc nhất được cha ông ta đặc biệt coi trọng là lời nói hằng ngày. Chẳng thế mà dân gian thường nhắc nhau: “Học ăn, học nói, học gói, học mở ”, “Lời nói, đọi máu” (tục ngữ); “Lời nói chẳng mất tiền mua/Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau” (ca dao). Vì vậy, lời nói cần hết sức cẩn trọng, giống như: “Chó ba khoanh mới nằm, người ba lăm mới nói” (tục ngữ); không nên cấm cảu (gắt gỏng) như “Chó cắn ma” (thành ngữ)… Lời nói cần ôn hòa, có lý, có tình để đạt hiệu quả cao trong giao tiếp.

Người xưa nói: “Chó ba quanh mới nằm, người ba năm mới nói”, đại ý rằng một lời phát ra phải nghĩ cho thật chín chắn. Để nói thành lời gọn ghẽ, người ta phải học ba năm. Nhưng để học được sự im lặng, có khi họ phải mất cả một đời. Có những việc không cần giải thích, bởi càng giải thích thì sự việc càng sai, càng hiểu lầm. Rồi một ngày mỗi chúng ta cũng sẽ minh bạch được rằng: “Làm người sống thông minh không khó, khó là sống sao cho lương thiện”, vì lương thiện chính là một sự lựa chọn, mà đã là một sự lựa chọn thì phải hy sinh…
Trước biến động của cuộc đời, khó nhất là giữ được cái tâm tĩnh tại, xem nhẹ mọi thứ được mất. Gặp chuyện thị phi không nhất thiết lúc nào cũng phải vội vã thanh minh, biện bạch…Vậy nên làm người đôi khi lùi một bước biển rộng trời cao, vạn sự hanh thông, muôn điều hòa thuận. Ý nghĩa của đời người không phải ở chỗ người đó hiểu biết, thấu tỏ bao nhiêu sự tình mà là họ có thể xem nhẹ bao nhiêu sự tình, gạt bỏ bao nhiêu thị phi để tâm hồn giữ được sự thanh cao. . Đời người có được mấy kỳ xuân? Cớ chi tranh đấu nhọc muôn phần. Xã hội đa màu, làm người thì có người thành, kẻ bại, người ung dung tự tại, kẻ sớm tối lao tâm, tất cả cũng định bởi hai chữ quan niệm của chính mình.
Vạn sự trên đời có sinh ắt có tử, nhưng sống một ngày cũng cần phải sống một cách tốt nhất có thể. Tiền tài danh vọng có thể không có, nhưng không thể không có niềm vui, không thể không có sự chính trực, nhân nghĩa. Sông có khúc, người có lúc, an nhiên tự tại, vạn sự tùy duyên, không tranh không đấu, thiện đãi vạn vật, ắt hạnh phúc đong đầy.

2. Tập tính loài chó phản ánh trong câu tục ngữ khác

Con người nỗ lực không ngừng để đạt mục tiêu lý tưởng; không trông chờ sự may rủi, mong có ngày “Chó ngáp phải ruồi” (thành ngữ). Ngoài ra, để đạt tới thành công viên mãn, con người phải có tính kỷ luật cao trong lao động, trong rèn luyện đạo đức; giống kẻ tu hành muốn thành chính quả thì phải chấp hành nghiêm nội dung răn dạy của giáo pháp. Không làm được điều đó, sẽ phạm giới, bị cười chê như trong câu ca dao: “Ði tu, Phật bắt ăn chay/Thịt chó ăn được, thịt cầy thì không”. Mỗi cá nhân trong cộng đồng đều có vị thế, vai trò riêng, giống như “Chó giữ nhà, gà gáy trống canh” (tục ngữ). Chúng ta phải biết bố trí nhân lực cho thích hợp; dựa vào chuyên môn nghề nghiệp, kinh nghiệm, sở trường, sở đoản của từng người vì “Chó quen nhà, gà quen chuồng” (tục ngữ).

Trong đời sống cộng đồng, có những thói hư, tật xấu cần được phê phán; nhất là thói gian dối, lừa bịp trong làm ăn theo kiểu “Treo đầu dê, bán thịt chó” (thành ngữ); thói mê tín, dị đoan thông qua lời phán của thầy bói: “Nhà bà có con chó đen/Thở ra đằng mũi, cắn ra đằng mồm” (ca dao). Rồi phải biết giữ phép tắc, giới hạn cần thiết trong giao tiếp theo quan hệ cho đúng “vai” của mình, chớ nên để xảy ra tình trạng “cá mè một lứa” tới mức: “Chơi chó, chó liếm mặt” (tục ngữ) và khi hành động trong bất cứ công việc gì cũng cần cân nhắc thiệt hơn theo châm ngôn “Ðánh chó, ngó chúa nhà” (tục ngữ). Nguy hại hơn là tính sĩ diện, háo danh của người Việt; nhiều khi dẫn tới thói đua đòi lố lăng, kệch cỡm, bất chấp hoàn cảnh, điều kiện thực tế: “Voi đú, chó đú, chuột chù cũng hộc” (thành ngữ). Trong các mối quan hệ xã hội, cần chú ý xử sự cho đúng mực, không nên xô đẩy người khác vào chỗ bế tắc cùng đường, không lối thoát; như vậy, sẽ sinh “biến” theo chiều hướng bất lợi cho cộng đồng vì “Chó cùng, dứt giậu” (thành ngữ); đồng thời, lại phải đề phòng trường hợp xấu nhất có thể xảy ra là“Chó dại, cắn càn” (thành ngữ). Ðặc biệt là tỏ thái độ bất bình, phản đối những kẻ bất tài, vô dụng nhưng thừa cơ nhảy lên vị trí cao sang, khiến cho chẳng khác nào “Chó ngồi bàn độc” (thành ngữ).

Không chỉ phê phán, dân gian còn dành tiếng nói đồng cảm với những thân phận éo le, các cá nhân lâm vào cảnh ngộ không may mắn khi “Chó cắn áo rách” (tục ngữ); kể cả sự nhẫn nhục, địa vị lệ thuộc của thân phận ở rể (theo quan niệm trong xã hội cũ): “... chó chui gầm chạn” (tục ngữ).

Những bài học nhân sinh của người Việt thông qua hình tượng con chó được bộc lộ phong phú, sống động trong văn học dân gian. Ðó vừa là thông điệp về lẽ sống, đạo làm người, vừa là ước vọng cao đẹp về cuộc đời; được ông cha ta lưu giữ qua hàng nghìn năm lịch sử và gửi gắm, trao truyền cho hậu thế.