Lý thuyết Sinh 11 Bài 15 Chân trời sáng tạo: Cảm ứng ở thực vật

Tóm tắt Lý thuyết Sinh học 11 Chân trời sáng tạo Bài 15: Cảm ứng ở thực vật theo chương trình Sách mới ngắn gọn nhất. Tổng hợp lý thuyết Sinh học 11 trọn bộ chi tiết, đầy đủ.

Bài 15: Cảm ứng ở thực vật

Soạn Sinh học 11 Chân trời sáng tạo Bài 15

I. Khái quát về cảm ứng ở thực vật

– Cảm ứng ở thực vật là sự thu nhận và trả lời đối với các kích thích từ môi trường của các cơ quan trên cơ thể thực vật.

– Các kích thích từ môi trường được tiếp nhận bởi thụ thể của tế bào ở các cơ quan của thực vật và truyền thông tin dưới dạng các dòng electron hoặc các chất hoá học. 

– Cảm ứng ở thực vật thường xảy ra chậm, khó quan sát và được biểu hiện thông qua sự vận động của các cơ quan trên cơ thể thực vật như hướng sáng, hướng nước, hướng hoá,….

– Cảm ứng ở thực vật có thể xảy ra do sự thay đổi hàm lượng hormone hoặc do sự thay đổi độ trương nước, co rút chất nguyên sinh, biến đổi quá trình sinh lí – sinh hoá theo nhịp đồng hồ sinh học.

II. Các hình thức biểu hiện và vai trò của cảm ứng ở thực vật 

1. Vận động hướng động

– Vận động hướng động là hình thức phản ứng của các cơ quan thực vật đối với tác nhân kích thích theo một hướng xác định, trong đó, hướng của phản ứng phụ thuộc vào hướng của tác nhân kích thích.

– Dựa vào hướng phản ứng của thực vật đối với tác nhân kích thích, hướng động được chia thành hai loại:

+ Hướng động dương là sự vận động của các cơ quan hướng tới nguồn kích thích

+ Hướng động âm là sự vận động của các cơ quan tránh xa nguồn kích thích. 

– Dựa vào bản chất của tác nhân kích thích, thực vật có các dạng hướng động:

+ Hướng sáng là sự vận động của thân (cành) cây hướng về phía có ánh sáng. 

+ Hướng trọng lực là sự vận động của cây dưới tác động của trọng lực. 

+ Hướng nước và hướng hoá là phản ứng sinh trưởng của thực vật đối với nước và chất hoá học (muối khoáng, chất hữu cơ, hormone,...). 

+ Hướng tiếp xúc là phản ứng sinh trưởng của cây đối với sự tiếp xúc (tác động cơ học). 

2. Vận động cảm ứng

– Vận động cảm ứng là hình thức phản ứng của các cơ quan thực vật đối với tác nhân kích thích không định hướng. 

– Vận động cảm ứng không phụ thuộc vào hướng của tác nhân kích thích mà phụ thuộc vào cấu trúc hình dẹp của các cơ quan (lá, cánh hoa).

– Tuỳ theo tác nhân kích thích, vận động cảm ứng được chia thành: quang ứng động, thuỷ ứng động, hoá ứng động, ứng động tiếp xúc, ứng động tổn thương, điện ứng động,... 

– Dựa vào cơ chế phản ứng, vận động cảm ứng được chia thành hai loại:

+ Ứng động sinh trưởng là sự vận động của các cơ quan có liên quan đến sự phân chia và lớn lên của tế bào, kiểu vận động này thường diễn ra theo đồng hồ sinh học và có tốc độ phản ứng chậm. 

+ Ứng động không sinh trưởng là sự vận động của các cơ quan không liên quan đến sự phân chia và lớn lên của tế bào, mà do sự thay đổi độ trương nước của tế bào. 

III. Ứng dụng cảm ứng ở thực vật

– Dùng cây sống (cây keo, cây lồng mức,...), cọc gỗ, cọc bê tông làm trụ bám cho cây khi trồng hồ tiêu.

– Làm giàn khi trồng các cây dây leo như bầu, bí,...

– Sử dụng các biện pháp bảo quản lạnh, khô, tránh ánh sáng,... để kéo dài thời gian ngủ của hạt.

– Trồng xen canh giữa cây ưa sáng và cây ưa bóng.

– Điều khiển quá trình ra hoa của cây thông qua điều khiển chế độ chiếu sáng, nhiệt độ,... Ví dụ: tăng thời gian chiếu sáng ở thanh long, cúc, mía,...

IV. Trắc nghiệm Sinh học 11 Chân trời sáng tạo Bài 15 (có đáp án)

Câu 1: Loại hướng động nào sau đây là hướng động âm?

A. Hướng sáng của thân.

B. Hướng sáng của rễ.

C. Hướng trọng lực của rễ.

D. Hướng nước của rễ.

Giải thích: Kiểu hướng động sinh trưởng tránh xa nguồn kích thích là hướng động âm. Tính hướng sáng âm và hướng trọng lực dương của rễ đảm bảo cho rễ sinh trưởng trong đất giúp giữ cây đứng vững, hút nước và các chất dinh dưỡng cho cây.

Câu 2: Hai kiểu hướng động chính là?

A. hướng động dương (sinh trưởng hướng tới nguồn kích thích) và hương động âm (sinh trưởng tránh xa nguồn kích thích)

B. hướng động dương (sinh trưởng tránh xa nguồn kích thích) và hương động âm (sinh trưởng hướng tới nguồn kích thích)

C. hướng động dương (sinh trưởng hướng về phía có ánh sáng) và hương động âm (sinh trưởng về trọng lực)

D. hướng động dương (sinh trưởng hướng tới nước) và hương động âm (sinh trưởng hướng tới đất)

Câu 3: Đặt hạt đậu mới nảy mầm vị trí nằm ngang, sau thời gian, thân cây cong lên, còn rễ cây cong xuống. Hiện tượng này được gọi là:

A. Thân cây có tính hướng đất dương còn rễ cây có tính hướng đất âm

B. Thân cây và rễ cây đều có tính hướng đất dương

C. Thân cây và rễ cây đều có tính hướng đất âm

D. Thân cây có tính hướng đất âm còn rễ cây có tính hướng đất dương

Giải thích: Hạt đậu nảy mầm sau một thời gian, thân cây cong lên bởi chúng hướng lên phía ánh sáng => thân cây đậu sẽ hướng đất âm, hướng sáng dương. Rễ cây cong xuống do chúng hướng xuống dưới nên nó sẽ hướng đất âm.

Câu 4: Hoa của cây bồ công anh nở ra lúc sáng và cụp lại lúc chạng vạng tối hoặc lúc ánh sáng yếu là kiểu ứng động :

A. dưới tác động của ánh sáng.

B. dưới tác động của nhiệt độ.

C. dưới tác động của hoá chất.

D. dưới tác động của điện năng

Câu 5: Vận động nào sau đây thuộc kiểu ứng động không sinh trưởng? 

A. Sự khép lá của cây trinh nữ khi có va chạm cơ học.    

B. Vận động quấn vòng của tua cuốn ở cây bầu, bí.

C. Vận động nở hoa.

D. Sự khép lá của cây họ Đậu lúc hoàng hôn.

Giải thích: Ứng động không sinh trưởng là kiểu ứng động không có sự phân chia, lớn lên của các tế bào. Trong các ý trên chỉ có sự khép lá của cây trinh nữ khi có va chạm cơ học là ứng động không sinh trưởng vì chúng không có sự  sự phân chia hay lớn lên của các tế bào.

>>> Xem toàn bộ: Lý thuyết Sinh học 11 Chân trời sáng tạo

-------------------------------------------

Trên đây Toploigiai cùng các bạn Tóm tắt Lý thuyết Sinh học 11 Chân trời sáng tạo Bài 15: Cảm ứng ở thực vật theo chương trình Sách mới ngắn gọn nhất. Mời các bạn click ngay vào trang chủ Toploigiai để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới Lớp 11 nhé. Chúc các bạn học tốt.