Soạn Lịch sử 8 Bài 3: Cách mạng công nghiệp (nửa sau thế kỉ XVIII - giữa thế kỉ XIX)

Hướng dẫn Soạn Lịch sử 8 Kết nối tri thức Bài 3: Cách mạng công nghiệp (nửa sau thế kỉ XVIII - giữa thế kỉ XIX) ngắn gọn, hay nhất theo chương trình Sách mới.

Bài 3: Cách mạng công nghiệp (nửa sau thế kỉ XVIII - giữa thế kỉ XIX)

Lý thuyết Lịch sử 8 Kết nối tri thức Bài 3: Cách mạng công nghiệp (nửa sau thế kỉ XVIII - giữa thế kỉ XIX)

Mở đầu trang 15 Lịch Sử 8

Câu hỏi: C. Mác đã từng khẳng định: Năng suất lao động là cái đảm bảo cho sự thắng lợi của trật tự xã hội này đối với một trật tự xã hội khác. Cách mạng công nghiệp diễn ra vào nửa sau thế kỉ XVIII - giữa thế kỉ XIX có ý nghĩa quyết định đến thắng lợi của chủ nghĩa tư bản đối với chế độ phong kiến. Vậy cuộc cách mạng công nghiệp đạt được những thành tựu nổi bật nào và tác động ra sao đến quá trình sản xuất và đời sống xã hội?

Trả lời:

- Một số thành tựu nổi bật của cuộc cách mạng công nghiệp:

+ Năm 1764, Giêm Ha-gri-vơ chế tạo ra máy kéo sợi Gien-ni.

+ Năm 1769, R. Ác-rai phát minh ra máy kéo sợi chạy bằng sức nước.

+ Năm 1784, Giêm Oát đã phát minh ra máy hơi nước.

+ Năm 1785, E. Các-rai phát minh ra máy dệt, đưa tốc độ sản xuất tăng lên 39 lần.

+ Năm 1814, Xti-phen-xơn chế tạo thành công đầu máy xe lửa chạy bằng hơi nước.

- Tác động của cách mạng công nghiệp:

+ Tác động đến đời sống sản xuất: làm thay đổi căn bản quá trình sản xuất, nâng cao năng suất lao động; bộ mặt của các nước tư bản có sự thay đổi căn bản; đưa nhân loại bước sang nền văn minh công nghiệp.

+ Tác động đến xã hội: hình thành hai giai cấp cơ bản của xã hội tư bản, đó là tư sản và vô sản.

Câu hỏi trang 16 Lịch Sử 8

Câu hỏi: Trình bày những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp ở Anh. Theo em, thành tựu nào là tiêu biểu nhất? Vì sao?

Trả lời:

- Những thành tựu tiêu biểu:

+ Năm 1764, Giêm Ha-gri-vơ chế tạo ra máy kéo sợi Gien-ni.

+ Năm 1769, R. Ác-rai phát minh ra máy kéo sợi chạy bằng sức nước.

+ Năm 1784, Giêm Oát đã phát minh ra máy hơi nước.

+ Năm 1785, E. Các-rai phát minh ra máy dệt, đưa tốc độ sản xuất tăng lên 39 lần.

+ Năm 1814, Xti-phen-xơn chế tạo thành công đầu máy xe lửa chạy bằng hơi nước.

- Thành tựu tiêu biểu nhất đó là máy hơi nước của Giêm Oát. Vì máy hơi nước tạo ra nguồn động lực mới. giảm sức lao động cơ bắp của con người, lao động tay chân dần được thay thế bằng máy móc. Sử dụng hơi nước có thể giải quyết được những hạn chế của các loại máy móc trước đó (máy chạy bằng sức nước cần xây dựng gần bờ sông,…) 

Câu hỏi trang 17 Lịch Sử 8

Câu hỏi: Hãy nêu những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp ở Pháp, Đức và Mỹ.

Trả lời:

- Cách mạng công nghiệp ở Pháp: Cách mạng bắt đầu từ năm 1830, trước tiên trong công nghiệp nhẹ, sang công nghiệp nặng những năm 1850-1870. Kinh tế đứng thứ hai thế giới

- Cách mạng công nghiệp ở Đức:

+ Bắt đầu từ những năm 40 của thế kỉ XIX.

+ Phát triển dựa trên một nền công nghiệp nặng, hiện đại và tập trung, trong đó công nghiệp luyện kim, hoá chất đóng vai trò chủ đạo.

+ Kết quả: giữa thế kỉ XIX, kinh tế Đức phát triển với tốc độ rất cao. Đến khi thống nhất đất nước (1871), Đức đã trở thành một nước công nghiệp.

- Cách mạng công nghiệp ở Mỹ:

+ Quá trình công nghiệp hoá diễn ra khá sớm.

+ Diễn ra trước tiên trong công nghiệp nhẹ, rồi lan sang công nghiệp nặng.

+ Kết quả: đến giữa thế kỉ XIX, nước Mỹ đã đứng hàng thứ tư trên thế giới về giá trị sản xuất công nghiệp (sau Anh, Pháp, Đức).

Câu hỏi trang 18 Lịch Sử 8

Câu hỏi 1: Khai thác tư liệu trên và hình 3.5 cho em biết mặt trái của cách mạng công nghiệp là gì?
Trả lời:

- Những mặt trái của cách mạng công nghiệp:

+ Gia tăng tình trạng ô nhiễm môi trường;

+ Giai cấp tư sản tăng cường bóc lột giai cấp vô sản (nhất là lao động phụ nữ và trẻ em).

+ Các nước tư bản phương Tây đẩy mạnh xâm chiếm và tranh giành thuộc địa...

Câu hỏi 2: Hãy trình bày những tác động của cách mạng công nghiệp đối với sản xuất và xã hội.

Trả lời:

* Tác động đến đời sống sản xuất:

- Làm thay đổi căn bản quá trình sản xuất, nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy nhiều ngành kinh tế khác phát triển, tạo ra nguồn của cải dồi dào cho xã hội.

- Bộ mặt của các nước tư bản thay đổi với nhiều khu công nghiệp lớn và thành phố đông dân mọc lên,...

- Chuyển xã hội loài người từ văn minh nông nghiệp sang văn minh công nghiệp.

* Tác động đối với đời sống xã hội

- Thay đổi chuyển từ văn minh nông nghiệp sang văn minh công nghiệp. Hình thành hai giai cấp cơ bản là tư sản và vô sản.

Luyện tập - Vận dụng

Câu 1. Lập bảng hệ thống những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp từ nửa sau thế kỉ XVIII đến giữa thế kỉ XIX ở các nước châu Âu và Mỹ.

Trả lời :

Quốc gia	Những thành tựu tiêu biểu
Anh	- Sáng chế ra máy kéo sợi Gien-ni. - Tiếp đó là cho ra đời máy kéo sợi chạy bằng sức nước làm giảm phải dùng sức người. - Để tăng năng suất, các nhà phát minh đã phát minh ra máy dệt chạy bằng sức nước. - Cùng với đó là sự xuất hiện của đầu máy xe lửa và đầu máy chạy bằng hơi nước. - Và nước Anh cũng đã khánh thành đoạn đường sắt đầu tiên nối giữa các trung tâm.
Pháp	- Những phát minh nổi bật trong ngành công nghiệp nhẹ, thô sơ nhưng vẫn góp phần làm tăng giá trị kinh tế của đất nước.
Đức	- Có những phát minh lớn trong các ngành công nghiệp nặng: luyện kim và hóa chất. Thúc đẩy ngành kinh tế-xã hội phát triển.
Mỹ	- Ở Mỹ trong giai đoạn này có hai phát minh mới được ra đời: máy tách hạt bông và máy thu hoạch bông, giúp người dân trong quá trình lao động. - Bên cạnh đó thì các ngành công nghiệp như: đường sắt, khai mỏ, luyện kim, đóng tàu,... cũng phát triển không kém, đem lại nguồn lợi cao cho nước Mỹ.

Câu 2. Có ý kiến cho rằng: "Xã hội loài người chuyển từ văn minh nông nghiệp sang văn minh công nghiệp là nhờ cách mạng công nghiệp". Em đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao?

Trả lời:

Có ý kiến cho rằng: “ Xã hội loài người chuyển từ văn minh nông nghiệp sang văn minh công nghiệp là nhờ cách mạng công nghiệp”. Em đồng tình với ý kiến trên vì 

- Nhờ có cách mạng công nghiệp mà đã làm thay đổi tương đối cơ bản điều kiện về kinh tế - xã hội, văn hóa, chính trị, khoa học kĩ thuật của xã hội con người. 

- Và cũng nhờ có cách mạng công nghiệp thì các nhà khoa học mới phát minh ra các loại máy móc tiên tiến, hiện đại, làm giảm đi quá trình phụ thuộc vào tự nhiên của con người.

- Cùng với sự phát triển những ngành công nghiệp nặng, công nghiệp nhẹ đã góp phần mở rộng thị trường buôn bán, tạo điều kiện để lưu thông, giao lưu với các nước phát triển bên ngoài nước. Qua đó, thúc đấy sự phát triển vững mạnh của đất nước cũng như các ngành kinh tế khác. 

Câu 3. Theo em, nếu con người không sáng tạo ra những loại máy móc dùng trong sản xuất hoặc những phương tiện giao thông hiện đại như tàu hoả, tàu thuỷ,... thì hoạt động sản xuất và cuộc sống của chúng ta sẽ thế nào?

Trả lời:

Trong hoạt động sản xuất và cuộc sống nếu con người không sáng tạo ra những loại máy mọc dùng trong sản xuất hoặc những phương tiện giao thông hiện đại như tàu hỏa, tàu thủy,… thì sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Vì khi đó:

- Quá trình sản xuất không được nâng cao hiện đại, sẽ phải dựa hoàn toàn vào sức người lao đông và phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên. Nên không thể chủ động, đồng thời không mang lại giá trị sản xuất cao. Không đáp ứng được nhu cầu thị hiếu của cuộc sống con người.

- Không chỉ vậy, nếu không có những loại máy móc hiện đại thì việc đi lại, luân chuyển hàng hóa cũng sẽ gặp rất nhiều khó khăn, vất vả: không thể di chuyển xa, không thể xuất khẩu hàng hóa qua các vùng hay quốc gia khác. Và chi phí mỗi lần đi là rất cao với xã hội như hiện tại khả năng chi trả là rất thấp.

=> Tóm lại, nếu đất nước không có sự phát minh, ra đời của máy móc tân tiến, hiện đại thì cuộc sống con người sẽ không thể phát triển vững và tiến bộ. Mãi tụt lùi, không thể sánh vai với các cường quốc năm châu. 

Câu 4. Sưu tầm tư liệu từ sách, báo, internet về một thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp từ nửa sau thế kỉ XVIII đến giữa thế kỉ XIX và viết bài giới thiệu (khoảng 200 chữ) về thành tựu đó.

Trả lời:

* Tư liệu từ sách, báo, internet về một thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp từ nửa sau thế kỉ XVIII đến giữa thế kỉ XIX có sưu tầm được một số hình ảnh.

Ví dụ:

Vào những năm 1776 của thế kỉ XVIII, Watt đã công tác phát minh của mình với Matthew Boulton, một doanh nhân trẻ người Anh. Mục đích chung là cùng nhau để sản xuất ra các động cơ mới của mình được gọi là “động cơ hơi nước Boulton-Watt”, và trở thành công ty chế tạo lớn đáp ứng lượng như cầu cao. Đây là loại động cơ đầu tiên cho phép người sư dụng máy điều khiển máy với tốc độ của thiết bị bằng bộ điều tốc ly tâm (centrifugal governor).

Cùng với sự cải tiến của Watt với động cơ hơi nước, sự kết hợp với tầm nhìn của Boulton đã tạo ra một bước nhảy, điều kiện thuận lợi cho việc phân bố rộng rãi máy móc công nghiệp hiện đại cao áp dụng vào sản xuất trên khắp vùng của đất nước Anh, tiếp theo đó là phân bổ ở nước Mỹ và trên toàn thế giới. Công dụng của máy hơi nước rất nhanh chóng đã phát triển ra ngoài phạm vi khai thác, cũng dần chuyển sang các lĩnh vực công nghiệp khác: gia công kim loại, dệt may, quay tơ được phổ biến ở các nhà máy dệt châu Âu. Không chỉ vậy đông cơ nước ra đời còn được xem là tiền đề quan trọng cho cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất trên toàn thế giới.

>>> Xem toàn bộ: Soạn Lịch sử 8 Kết nối tri thức

-------------------------------------

Trên đây Toploigiai đã cùng các bạn Lịch sử 8 Kết nối tri thức Bài 3: Cách mạng công nghiệp (nửa sau thế kỉ XVIII - giữa thế kỉ XIX) trong bộ SGK Kết nối tri thức theo chương trình sách mới. Chúc các bạn học tốt!