Lí ngựa ô ở hai vùng đất - Phạm Ngọc Cảnh (Tóm tắt, hoàn cảnh st, nội dung, nghệ thuật, sơ đồ tư duy)

Khái quát Tác giả - Tác phẩm: Lí ngựa ô ở hai vùng đất bao gồm Giới thiệu tác giả Phạm Ngọc Cảnh và hoàn cảnh sáng tác, thể loại, bố cục, tóm tắt, giá trị nội dung, đặc sắc nghệ thuật tác phẩm Lí ngựa ô ở hai vùng đất - SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo.

Tác giả - Tác phẩm: Lí ngựa ô ở hai vùng đất - Phạm Ngọc Cảnh

I. Giới thiệu tác giả Phạm Ngọc Cảnh

Nhà thơ Phạm Ngọc Cảnh sinh ngày 20/7/1934 tại thị xã Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh, nhưng sống ở Hà Nội, là Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam, Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam. 

Ông còn có bút danh Vũ Ngàn Chi. Sinh trưởng trong một gia đình tiểu thị dân, Phạm Ngọc Cảnh được cha mẹ cho ăn học tử tế. Cách mạng tháng Tám thành công, Phạm Ngọc Cảnh mới 12 tuổi đã tình nguyện đứng vào hàng ngũ Vệ quốc quân, làm liên lạc viên, rồi tham gia vào đội tuyên truyền văn nghệ của trung đoàn 103 Hà Tĩnh, trở thành diễn viên kịch nói. Trong kháng chiến chống Mỹ, ông ở đoàn Văn công quân khu Trị Thiên, từng biểu diễn giữa thành phố Huế trong chiến dịch Mậu Thân. Về sau ông là diễn viên trụ cột của đoàn kịch nói Tổng cục Chính trị. 

Cuộc đời vẫn có những nẻo đi bất ngờ. Làm diễn viên nhưng ông làm thơ và đam mê với thơ. Vì vậy ông được điều về tạp chí Văn nghệ quân đội làm biên tập thơ, rồi cán bộ sáng tác của tạp chí trong 20 năm trước khi rời quân ngũ về hưu. Ngoài sáng tác thơ, ông còn viết kịch phim, đọc lời bình, dẫn các chương trình thơ trên sóng phát thanh, truyền hình và đóng một số vai phụ trong các phim.

Là nhà thơ thành công từ những năm đầu của giai đoạn chống Mỹ song ông không coi nhẹ nghệ thuật. Ông viết về người lính với chất thơ khỏe khoắn, nhưng không rơi vào ước lệ.

Thơ ông trưởng thành hơn khi viết về quê hương, tình người; day dứt về đời sống hiện tại. Đặc biệt, nhà thơ cũng tham gia viết nhiều lời bình cho phim tư liệu, tài liệu, nhất là phim về Chủ tịch Hồ Chí Minh.

+ Tác phẩm đã xuất bản:

- Gió vào trận bão (thơ, in chung, 1967)

- Đêm Quảng Trị (thơ, ký tên Vũ Ngàn Chi, 1972)

- Ngọn lửa dòng sông (thơ, 1976)

- Một tiếng Xamakhi (thơ, in chung với Duy Khán, 1981)

- Lối vào phía Bắc (thơ, 1982)

- Trăng sau rằm (thơ, 1985)

- Đất hai vùng (thơ, 1986)

- Miền hương lặng (thơ, 1992)

- Nhặt lá (thơ, 1995)

- Góc núi xôn xao (bút ký, 1999)

- Bài hát về cây ngải cứu (bút ký, 2000)

II. Khái quát tác phẩm Lí ngựa ô ở hai vùng đất 

1. Xuất xứ

- Văn bản in trong Thơ miền Trung thế kỉ XX, NXB Đà Nẵng, 1995, trang 359 – 361

2. Giá trị nội dung 

- Văn bản cho thấy sự đặc sắc của làn điệu lí ngựa ô khi được thể hiện ở hai nơi khác nhau là “làng anh” và “làng em”

- Qua làn điệu lí ngựa ô, kín đáo bộc lộ tâm tư của chàng trai, cô gái với nỗi nhớ nhung khắc khoải và mong chờ trong tình yêu

- Cho thấy những làn điệu, câu hò là nơi gửi gắm tâm tư, tình cảm, ước mơ và khát vọng của con người

- Phần nào thể hiện văn hóa truyền thống của dân tộc qua những câu hát giao duyên, điệu hò, điệu lí và cho thấy nét giao lưu văn hóa cộng đồng của thế hệ xưa, tuy ở hai vùng đất khác nhau nhưng không ngăn cản sự gặp gỡ, hòa hợp văn hóa của họ

>>> Xem thêm: Soạn bài Lí ngựa ô ở hai vùng đất SGK 10 trang 90 - Văn Chân trời sáng tạo

3. Giá trị nghệ thuật 

- Lời lẽ, văn phong của văn bản là lời của một làn điệu dân ca

- Giọng điệu thủ thỉ, tâm tình, da diết, nhẹ nhàng

- Ngôn từ mộc mạc, giản dị, thuần Việt, đậm chất văn hóa dân gian

II. Câu hỏi vận dụng kiến thức tác phẩm Lí ngựa ô ở hai vùng đất

Câu 1: Văn bản cho thấy, trong cảm nhận của chủ thể trữ tình, những câu Lí ngựa ô hát ở “làng anh” và hát ở “bên em” khác nhau như thế nào?

Lời giải:

- “Làng anh ở ven sông”: hát vào tháng Tư khi chuẩn bị hội Gióng. Câu hát Lí ngựa ô ở ''làng anh'' hát theo đường đánh giặc, ai nghe cũng ngỡ mình đang đi trong mây, chẳng ai tin mình đang giong ngựa sắt. Có thể thấy thời điểm “làng anh” là đang đi lính, ra trận.

- Bên em: “móng ngựa gõ mê say”, “qua phá rộng duềnh doàng lên đợt sóng”. Ở bên em, câu hát Lí ngựa ô như một lời mời gọi, mang cảm giác mộc mạc của làng quê, sông nước miền Trung.

Câu 2: Tìm trong văn bản một số chi tiết cho thấy có sự gặp gỡ, hòa hợp giữa những câu Lí ngựa ô hát ở “hai vùng đất” vốn có người hát khác nhau, không gian hát và âm điệu khác nhau.

Lời giải:

- Khen câu miền Trung qua truông dài phá rộng/móng gõ mặt thời gian gõ trống.

- Khen câu miền Nam như giục như mời/ngựa tung bồm bay qua biển lúa/ngựa ghìm cương nơi sông xòe chín cửa.

Câu 3: Đọc Lí ngựa ô ở hai vùng đất (Phạm Ngọc Cảnh), bạn hiểu thêm gì về vẻ đẹp và sức sống của những câu lí, câu hò và của ca dao, dân ca nói chung?

Lời giải:

Những câu lí, câu hò và ca dao, dân ca nói chung như thể hiện vẻ đẹp, khát vọng của người dân. họ đưa vào đó những mong ước, khát khao về sự yên bình, tình yêu lứa đôi, những tâm tư tình cảm. Cùng với đó là lòng yêu quê hương, đất nước

>>> Xem trọn bộ: Tác giả - Tác phẩm Văn 10 Chân trời sáng tạo

-----------------------------

Trên đây Top lời giải đã cùng các bạn Khái quát về Tác giả - Tác phẩm: Lí ngựa ô ở hai vùng đất trong bộ SGK Văn 10 Chân trời sáng tạo theo chương trình sách mới. Chúng tôi hi vọng các bạn đã có kiến thức hữu ích khi đọc bài viết này. Top lời giải đã có đầy đủ các bài giới thiệu về tác giả tác phẩm các bộ sách mới Cánh Diều, Chân trời sáng tạo, Kết nối tri thức. Mời các bạn hãy click ngay vào trang chủ Top lời giải để tham khảo và chuẩn bị bài cho năm học mới nhé. Chúc các bạn học tốt!